Giáo án và PPT Ngữ văn 10 cánh diều Bài 8: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Theo em, khi viết một văn bản, có cần đảm bảo tính mạch lạc và liên kết không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về Tính mạch lạc, tính liên kết trong đoạn văn và văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

+ Để đảm bảo tính mạch lạc, tính liên kết trong văn bản, người viết cần làm những gì?

+ Những lỗi thường gặp về mạch lạc, liên kết văn bản là gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Tính mạch lạc, tính liên kết trong đoạn văn và văn bản

- Để bảo đảm tính mạch lạc, các phần, các đoạn văn, các câu trong văn bản đều phải phục vụ chủ đề chung của văn bản và được sắp xếp theo một trình tự hợp lí. Để bảo đảm tính liên kết, mối quan hệ về nội dung giữa các câu, các đoạn văn, các phần trong văn bản phải được thể hiện bằng những phương tiện ngôn ngữ thích hợp.

Các lỗi thường gặp về đoạn văn và văn bản là:

- Lỗi về mạch lạc:

+ Các câu của đoạn văn (hoặc các đoạn văn, các phần trong văn bản) không nói về cùng một chủ đề.

+ Các câu của đoạn văn (các phần, các đoạn văn trong văn bản) mâu thuẫn với nhau.

+ Các câu của đoạn văn (các phần, các đoạn văn trong văn bản) không được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

- Lỗi về liên kết

+ Biểu hiện của lỗi này là người viết không sử dụng phương tiện liên kết giữa các câu trong một đoạn văn (các phần, các đoạn văn trong văn bản) hoặc sử dụng phương tiện liên kết không phù hợp. 

Hoạt động 2: Gợi ý giải bài tập SGK

Nhiệm vụ 1: Bài tập 1

   - GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi,  đọc yêu cầu bài tập 1 và hoàn thành bài tập.

Sản phẩm dự kiến:

a) - Từ ngữ liên kết thể hiện phép liên kết trong đoạn văn: phép lặp (người lớn; lớp trẻ; tôn trọng...); phép nối (néu).

- Tác dụng của từ ngữ liên kết: có chức năng duy trì chủ đề và nối kết các câu trong đoạn.

b) - Từ ngữ liên kết thể hiện phép liên kết trong đoạn văn: phép nối (nêu; có lẽ; thật ra); phép lặp (chúng ta).

- Tác dụng của từ ngữ liên kết: có chức năng duy trì chủ đề và nôi ket cac cau trong đoạn thành một thể thống nhất về cấu trúc.

c) - Từ ngữ liên kết thể hiện phép liên kết trong đoạn văn: phép nối (nhưng); phép lặp (sự sống; hình tượng).

- Tác dụng của từ ngữ liên kết: có chức năng duy trì chủ đề và nối kết các câu trong đoạn thành một thể thống nhất về cấu trúc.

Nhiệm vụ 2: Bài tập 2

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm bài 2.

Sản phẩm dự kiến:

a) - Câu chủ đề của đoạn văn là câu đầu và cũng là câu mang ý chính của đoạn văn: “Ngày nay, người ta thường nói nhiều đến sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu”.

- Tính mạch lạc: các câu trong đoạn thống nhất về chủ đề của đoạn và các ý triển khai chủ đề của đoạn văn bằng các ý nhỏ theo lô gích sau: sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu => hiện đại và toàn cầu hoá... (câu 2); bản sắc và truyền thống (câu 3). Các câu sau đi vào lý giải theo cách giải thích, triển khai các ý về sự xung đột nói ở câu chủ đề.

a) - Câu chủ đề của đoạn văn là câu đầu và cũng là câu mang ý chính của đoạn văn: “Ngày nay, người ta thường nói nhiều đến sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu

- Tính mạch lạc: các câu trong đoạn thống nhất về chủ đề của đoạn và các ý triển khai chủ đề của đoạn văn bằng các ý nhỏ theo lô gích sau: sự xung đột giữa chiếc xe Lếch-xớt với cây ô liu => hiện đại và toàn cầu hoá... (câu 2); bản sắc và truyền thống (câu 3). Các câu sau đi vào lý giải theo cách giải thích, triển khai các ý về sự xung đột nói ở câu chủ đề.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Thế nào là đoạn văn?

A. Là đơn vị nhỏ nhất tạo nên câu và văn bản

B. Là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản

C. Là đơn vị cần thiết nhất để tạo nên câu chuyện

D. Câu B và C đúng.

Câu 2. Nêu hình thức của một đoạn văn?

A. Bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng

B. Do nhiều câu văn tạo thành

C. Có từ ngữ và có câu thể hiện chủ đề

D. Cả A, B, C đều đúng

Câu 3. Từ như thế nào thì có thể coi là từ ngữ chủ đề của đoạn văn?

A. Thường được dùng để làm đề mục hoặc được lặp đi lặp lại nhiều lần

B. Được đặt ở đầu hoặc cuối đoạn văn

C. Cả A, B đều đúng

D. Cả A, B đều sai

Câu 4. Đoạn văn sau được trình bày theo cách nào?

Tắt đèn là một trong những thành tựu xuất sắc của tiểu thuyết Việt Nam trước Cách mạng. Kết cấu tác phẩm chặt chẽ, rất liền mạch, giàu kịch tính. Đặc biệt, với số trang ít ỏi, Tắt đèn đã dựng lên nhiều tính cách điển hình khá hoàn chỉnh trong một số hoàn cảnh điển hình. Khi vừa ra đời, tác phẩm đã được dư luận tiến bộ nhiệt liệt hoan nghênh.

(Nguyễn Hoàng Khung)

A. Diễn dịch

B. Quy nạp

C. Song hành

D. Liệt kê

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) về chủ đề: Uống nước nhớ nguồn. Trong đó có sử dụng các từ để liên kết và chỉ ra từ liên kết ấy ?

Câu 2. Viết một đoạn văn ngắn có sẵn câu chủ đề “Đừng để người thân bị tổn thương vì sự vô tâm của bạn”.