Giáo án điện tử Sinh học 12 chân trời Bài 8: Các quy luật di truyền của Morgan và di truyền giới tính (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM QUAY TRỞ LẠI VỚI BÀI HỌC!

BÀI 8:

CÁC QUY LUẬT DI TRUYỀN CỦA MORGAN VÀ DI TRUYỀN LIÊN KẾT GIỚI TÍNH

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Bối cảnh ra đời thí nghiệm của Morgan

02

Di truyền giới tính và liên kết giới tính

03

Di truyền liên kết gene và hoán vị gene

04

Bản đồ di truyền

05

Quan điểm của Mendel và Morgan về tính quy luật của hiện tượng di truyền

III.

1. Liên kết gene

HOẠT ĐỘNG NHÓM 6 - 8 HS

Theo dõi video:

Dựa vào video vừa quan sát, kết hợp đọc thông tin SGK, hãy hoàn thành Phiếu học tập số 2:

Bảng 8.4. Liên kết gene di truyền

a. Tiến hành thí nghiệm:

Lai hai dòng ruồi giấm thuần chủng

Lai phân tích ruồi đực F1

Hình 8.6. Sơ đồ phép lai phân tích trên ruồi đực F1

b. Đề xuất giả thuyết:

Kết quả phép lai cho thấy:

Allele quy định thân xám là trội (B), thân đen là lặn (b); allele quy định cánh dài là trội (V), cánh cụt là lặn (v).

P thuần chủng, con lai F1 dị hợp (Bb, Vv) biểu hiện cả hai tính trạng trội thân xám, cánh dài.

Khi lai phân tích F1 sẽ có 2 giả thuyết:

Phân li độc lập

Phân li đồng thời

Các gene nằm trên cùng một nhiễm sắc thể nên phân li cùng nhau.

Các gene nằm trên các cặp nhiễm sắc thể khác nhau nên phân li độc lập với nhau.

c. Kiểm tra giả thuyết:

Quan sát Hình 8.7, hãy cho biết:

• Điểm khác nhau cơ bản về phân li các gene trong quá trình phát sinh giao tử của cơ thể F1 trong hai giả thuyết phân li đồng thời và phân li độc lập.
• Nguyên nhân dẫn đến kết quả phân li kiểu hình khác nhau ở hai giả thuyết phân li đồng thời và phân li độc lập.

a) Điểm khác nhau cơ bản:

Ở thế hệ P có có thể thân xám, cánh dài cho giao tử mang hai allele B và V; có thể thân đen, cánh cụt cho giao tử mang hai allele b và v. Do đó, B và V, b và v luôn di truyền cùng nhau. Có thể ở thế hệ F1 mang tổ hợp giao tử BV và bv từ thế hệ bố/mẹ nên khi giảm phân tạo giao tử cho hai loại giao tử là BV và bv.

Các allele B, b độc lập với allele V, v. Có thể ở thế hệ F1 mang tổ hợp gene B, b và V, v nên khi giảm phân tạo giao tử thì các allele có thể tổ hợp ngẫu nhiên dẫn đến khả năng hình thành các giao tử với tổ hợp allele là BV, Bv, bV, bv.

b) Nguyên nhân:

Cá thể ở thế hệ F1 giảm phân tạo giao tử cho hai loại giao tử là BV và bv nên thế hệ Fa có hai loại tổ hợp kiểu hình là ruồi thân xám, cánh dài và ruồi thân đen, cánh cụt.

Cá thể ở thế hệ F1 giảm phân tạo các giao tử với tổ hợp allele là BV, BV, BV, bv nên thế hệ Fa có bốn loại tổ hợp kiểu hình là ruồi thân xám, cánh dài; thân đen, cánh cụt; thân xám, cánh cụt; thân đen, cánh dài.

KẾT LUẬN

Giả thuyết phân li đồng thời

Fa xuất hiện hai loại tổ hợp kiểu hình là ruồi thân xám, cánh dài và thân đen, cánh cụt.

Giả thuyết phân li độc lập

Fa có 4 loại tổ hợp kiểu hình là ruồi thân xám, cánh dài; thân đen, cánh cụt; thân xám, cánh cụt; thân đen, cánh dài.

Giả thuyết phân li đồng thời cho kết quả tương ứng với thí nghiệm của Morgan.

d. Cơ sở tế bào học:

Các gene trên nhiễm sắc thể tạo thành một nhóm gene liên kết phân li và tổ hợp cùng nhau trong quá trình giảm phân và thụ tinh.

Khái niệm: Liên kết gene là hiện tượng các gene cùng nằm trên một nhiễm sắc thể và di truyền cùng nhau.

e. Ý nghĩa di truyền liên kết gene:

Đảm bảo sự di truyền ổn định của từng nhóm tính trạng.

Trong công tác chọn giống: đột biến chuyển đoạn để tạo giống mới phục vụ cho công tác sản xuất.

Ngô GMO được cài xen vào 7 gene, tạo ra tới 4 loại vitamin khác nhauhàm lượng vitamin C cao gấp 6 lần và vitamin E gấp 3 lần giống ngô truyền thống.

Ví dụ:

Lúa Oryza sativa giống M7 mang ba gene kháng 3 loại sâu hại lúa là sâu cắn lá, sâu đục thân và bọ nhầy.

2. Hoán vị gene

Theo dõi video

Dựa vào video vừa quan sát, kết hợp đọc thông tin SGK, hãy hoàn thành Phiếu học tập số 3:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

• Mô tả thí nghiệm phát hiện hoán vị gene của Morgan.
• Vì sao kiểu hình tái tổ hợp chỉ xuất hiện ở thế hệ Fa khi cho ruồi cái lai phân tích mà không xuất hiện ở phép lai phân tích ruồi đực F1?
• Quan sát Hình 8.10, hãy phân tích cơ sở tế bào học của hoán vị gene.

a. Tiến hành thí nghiệm:

Morgan tiếp tục tiến hành thí nghiệm lai phân tích ruồi cái F1.

Hình 8.9. Sơ đồ phép lai phân tích trên ruồi cái F1

b. Giải thích kết quả thí nghiệm:

Kết quả thí nghiệm:

Xuất hiện kiểu hình tái tổ hợp là thân xám, cánh cụt; thân đen, cánh dài chiếm tỉ lệ 17% số cá thể đời con.

Giả thuyết:

Có sự tách rời các gene trên cùng một nhiễm sắc thể (trao đổi chéo), gây nên sự tái tổ hợp các gene liên kết.

Giải thích:

Trao đổi chéo xảy ra ở ruồi cái dị hợp tử về hai cặp gene (Bb và Vv) → giao tử tái tổ hợp (Bv và bV).

Sự thụ tinh với giao tử đực (bv) đã tạo ra đời con có 17% cá thể có kiểu hình tái tổ hợp (thân xám, cánh cụt; thân đen, cánh dài).

Trả lời câu 2 phiếu học tập

Kiểu hình tái tổ hợp chỉ xuất hiện ở thế hệ Fa khi cho ruồi cái lai phân tích vì:

• Trong quá trình giảm phân hình thành giao tử cái, ở một số tế bào đã diễn ra trao đổi chéo từng đoạn tương ứng giữa hai nhiễm sắc tử không chị em trong cặp nhiễm sắc thể kép tương ứng ở kì đầu của giảm phân I, kết quả đã tạo ra các loại giao tử mang gene hoán vị.
• Còn quá trình giảm phân hình thành giao tử đực ở ruồi giấm đực thân xám, cánh dài không xuất hiện hiện tượng này.

c. Cơ sở tế bào học:

--------------- Còn tiếp ---------------