Giáo án điện tử Sinh học 12 chân trời Bài 21: Quần thể sinh vật (P2)

NHIỆT LIỆT CHÀO ĐÓN CÁC EM ĐẾN VỚI

BÀI HỌC HÔM NAY!

BÀI 21: QUẦN THỂ SINH VẬT

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

KHÁI NIỆM QUẦN THỂ SINH VẬT

II

MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ

III

CÁC ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

IV. SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

V. SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ NGƯỜI

VI. QUẦN THỂ SINH VẬT LÀ MỘT CẤP ĐỘ TỔ CHỨC SỐNG

VII. ỨNG DỤNG HIỂU BIẾT VỀ QUẦN THỂ TRONG THỰC TIỄN

IV

SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

Trả lời câu hỏi SGK: Quan sát Hình 21.8, hãy phân biệt hai kiểu tăng trưởng của quần thể sinh vật.

a)

b)

Hình 21.8. Các kiểu đường cong trong tăng trưởng của quần thể sinh vật: trong điều kiện môi trường không bị giới hạn (a) và trong môi trường có nguồn sống bị giới hạn (b)

1

Các kiểu tăng trưởng của quần thể sinh vật

a) Tăng trưởng trong điều kiện môi trường không bị giới hạn

Diễn ra trong điều kiện môi trường không bị giới hạn, nguồn sống dồi dào và cung cấp đầy đủ cho nhu cầu của từng cá thể.

Số lượng cá thể trong quần thể tăng lên nhanh chóng, đường cong tăng trưởng có hình chữ J.

1

Các kiểu tăng trưởng của quần thể sinh vật

Diễn ra trong điều kiện môi trường có nguồn sống bị giới hạn, sự tăng trưởng của quần thể ban đầu tăng nhanh, sau đó tăng chậm và giữ ở mức ổn định.

Đường cong tăng trưởng có hình chữ S.

b) Tăng trưởng trong môi trường có nguồn sống bị giới hạn

Nghiên cứu mục IV.2 và thực hiện yêu cầu: Quan sát Hình 21.9, hãy cho biết sự tác động của các yếu tố đến sự tăng trưởng của quần thể.

Hình 21.9. Các kiểu tố ảnh hưởng đến kích thước quần thể

2

Các yếu tố ảnh hưởng tới tăng trưởng quần thể sinh vật

Mức

sinh sản

Khái niệm: Là số lượng cá thể được sinh ra trong một khoảng thời gian nhất định.

Phụ thuộc vào khả năng sinh sản của các cá thể cái trong quần thể, số trứng hoặc con non trong một lứa, khả năng bảo vệ và chăm sóc trứng hoặc con non của bố mẹ,... và các điều kiện môi trường (ánh sáng, nhiệt độ, nguồn dinh dưỡng,...).

Gấu trúc là loài có mức sinh sản thấp với chu kì 2 năm/lần, thời gian mang thai cực ngắn chỉ khoảng 135 ngày và chỉ đẻ từ 1-2 gấu trúc con. 

Mức

tử vong

Là số lượng cá thể bị chết trong một khoảng thời gian nhất định vì tuổi già hoặc các nguyên nhân sinh thái khác (dịch bệnh, nguồn thức ăn, kẻ thù,...).

Mức

nhập cư

Là sự tăng lên về số lượng cá thể trong quần thể vào một khoảng thời gian nhất định do một số cá thể từ nơi khác di chuyển đến.

Mức

xuất cư

Là số cá thể di cư khỏi quần thể trong khoảng thời gian nhất định, xảy ra khi điều kiện sống trở nên bất lợi, cạnh tranh giữa các cá thể trở nên gay gắt.

Cua đỏ nhập cư vào đảo Giáng Sinh trong thời gian ấp trứng.

Có khoảng 120 triệu chú cua đỏ đang sinh sống trên hòn đảo có diện tích nhỏ bằng 1/5 đất nước Singapore này

Bầy chim hồng hạc đang di cư ở

bán đảo Yucatán

Đàn trâu châu Phi trên đường di cư

Bầy linh dương lang trên đường di cư ở Namibia

Cuộc di cư của sứa vàng ở Palau

Trả lời câu hỏi

Tác động của các yếu tố đến sự tăng trưởng của quần thể

Mức sinh sản và mức nhập cư làm tăng số lượng cá thể trong quần thể

Mức tử vong và mức di cư làm giảm số lượng cá thể trong quần thể

Sự tăng trưởng của quần thể nhanh hay chậm phụ thuộc vào độ chênh lệch giữa mức sinh sản và mức nhập cư với mức tử vong và mức di cư.

Trả lời câu hỏi

Tác động của các yếu tố đến sự tăng trưởng của quần thể

Sự tăng trưởng của quần thể giữ ở mức ổn định cân bằng với sức chứa của môi trường.

Mức sinh sản và

mức nhập cư

Mức tử vong và

mức di cư

Trả lời câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Hình 21.10, hãy xác định kiểu biến động số lượng cá thể của quần thể bằng cách hoàn thành Bảng 21.3

3

Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật

Sự thay đổi của các nhân tố sinh thái theo chu kì hoặc không theo chu kì có thể gây nên sự biến động số lượng cá thể của quần thể.

Biến động theo chu kì tuần trăng

Biến động theo chu kì ngày đêm

Biến động theo chu kì mùa

Biến động không theo chu kì

Biến động theo chu kì nhiều năm

Biến động không theo chu kì

V

SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ NGƯỜI

Trả lời

câu hỏi

1. Quan sát Hình 21.11, hãy nhận xét về sự tăng trưởng của quần thể người. Sự tăng trưởng dân số quá nhanh sẽ gây ra những hậu quả gì?

2. Quan sát Hình 21.12, hãy cho biết mối tương quan giữa kích thước và tỉ lệ tăng trưởng của quần thể người.

Sự tăng trưởng của quần thể người tương đối chậm.

Trước 1960

Năm 1960

Sau 1960

Dân số thế giới đạt khoảng 500 triệu người.

Kích thước quần thể người tăng lên nhanh chóng trong một vài thế kỉ, khoảng cách về thời gian để dân số tăng gấp đôi ngày càng rút ngắn.

Hậu quả của sự tăng trưởng dân số quá nhanh đối với tự nhiên và con người

Suy thoái môi trường và suy giảm đa dạng sinh học do hoạt động khai thác, sản xuất của con người, tốc độ đô thị hoá nhanh chóng gây mất diện tích rừng

Hậu quả của sự tăng trưởng dân số quá nhanh đối với tự nhiên và con người

Thiếu nơi ở và việc làm

Tăng nguy cơ mắc dịch bệnh

Hậu quả của sự tăng trưởng dân số quá nhanh đối với tự nhiên và con người

Tăng gánh nặng cho xã hội, đặc biệt là y học và giáo dục

Ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế

Nhìn chung, kích thước quần thể người tỉ lệ nghịch với tỉ lệ tăng trưởng của quần thể người, kích thước quần thể càng nhỏ thì tỉ lệ tăng trưởng càng nhanh và người.

KẾT LUẬN

VI

QUẦN THỂ SINH VẬT LÀ MỘT CẤP ĐỘ TỔ CHỨC SỐNG

--------------- Còn tiếp ---------------