Giáo án điện tử Sinh học 12 chân trời Bài 25: Hệ sinh thái (P2)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG

CÁC EM ĐẾN VỚI

BÀI HỌC MÔN SINH HỌC!

BÀI 25

HỆ SINH THÁI

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Khái quát hệ sinh thái

II

Trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái

III

Chu trình sinh – địa – hóa

IV

Sự biến động của hệ sinh thái

V

Sinh quyển

IV

SỰ BIẾN ĐỘNG

CỦA HỆ SINH THÁI

1. Diễn thế sinh thái

a. Khái niệm diễn thế sinh thái

Quá trình biến đổi tuần tự của các quần xã sinh vật xảy ra tại một địa điểm xác định theo thời gian tương ứng với sự biến đổi của môi trường.

Hình 25.11. Mô hình một kiểu diễn thế sinh thái

1. Diễn thế sinh thái

b. Các dạng diễn thế sinh thái

Thảo luận nhóm, lập bảng phân biệt diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh:

Hình 25.12. Diễn thế ở một hồ nước nông

1. Vì sao nhóm loài ưu thế lại đóng vai trò quan trọng trong diễn thế sinh thái?

2. Nghiên cứu diễn thế sinh thái có ý nghĩa như thế nào đối với tự nhiên và thực tiễn?

Có số lượng lớn.

Hoạt động mạnh.

Có thể làm thay đổi môi trường sinh thái.

Đóng vai trò quan trọng trong diễn thế sinh thái.

Nhóm loài ưu thế:

c. Nguyên nhân của diễn thế sinh thái

Sự thay đổi của môi trường, các hiện tượng bất thường (bão lụt, cháy, hạn hán) và hoạt động của con người → làm thay đổi cấu trúc của quần xã.

Bên ngoài

Sự cạnh tranh gay gắt giữa các loài trong quần xã, trong đó nhóm loài ưu thế đóng vai trò quan trọng nhất trong diễn thế sinh thái.

Bên trong

d. Tầm quan trọng của diễn thế sinh thái trong tự nhiên và trong thực tiễn

Các yếu tố cấu trúc, những mối quan hệ giữa các loài trong quần xã, giữa quần xã với môi trường đều bị thay đổi.

Trong tự nhiên

Quần xã thiết lập được trạng thái cân bằng, tồn tại và phát triển một cách ổn định theo thời gian.

Trong thực tiễn

Dự đoán được xu hướng phát triển của quần xã sinh vật.

Kịp thời đề xuất các biện pháp khắc phục những biến đổi bất lợi của môi trường, sinh vật và con người.

Chủ động xây dựng kế hoạch trong việc bảo vệ và khai thác hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên.

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

Thảo luận nhóm và hoàn thành Phiếu học tập:

PHIẾU HỌC TẬP

TÌM HIỂU MỘT SỐ HIỆN TƯỢNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN HỆ SINH THÁI

a. Sự ấm lên toàn cầu

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

• Hiện tượng nhiệt độ trung bình của không khí và các đại dương trên Trái Đất tăng lên.
• Ảnh hưởng: gây ra sa mạc hóa mở rộng, cháy thảm thực vật và sóng nhiệt.

Mất cân bằng sinh thái, giảm đa dạng sinh học.

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

• Hiện tượng ao hồ bị dư thừa chất dinh dưỡng từ các loại phân bón hoặc nước cống rãnh thải vào môi trường nước.
• Ảnh hưởng: Môi trường thiếu dưỡng khí.

b. Sự phì dưỡng (phú dưỡng)

Mất cân bằng hệ sinh thái, dẫn đến suy giảm hệ sinh thái (chủ yếu hệ sinh thái ven bờ và dưới nước).

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

• Quá trình đất bị thoái hóa.
• Ảnh hưởng: làm mất môi trường sống của nhiều loài sinh vật → Mất cân bằng sinh thái, giảm đa dạng sinh học.
• Nguyên nhân:
• Biến đổi khí hậu → nhiệt độ không khí tăng, hạn hán diễn ra thường xuyên.
• Hoạt động của con người: phá rừng, sử dụng thuốc trừ sâu,...

c. Sa mạc hóa

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

c. Sa mạc hóa

2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái

Vì sao các hiện tượng như sự ấm lên toàn cầu, phú dưỡng, sa mạc hóa lại gây mất cân bằng của hệ sinh thái?

V

SINH QUYỂN

1. Khái niệm sinh quyển

Sinh quyển là một cấp độ tổ chức sống lớn nhất trên Trái Đất.

Tại sao nói sinh quyển là một cấp độ tổ chức sống lớn nhất hành tinh? Nêu một số biện pháp bảo vệ sinh quyển.

1. Khái niệm sinh quyển

Sinh quyển là cấp độ tổ chức sống, ở đó diễn ra các đặc trưng sống cơ bản như trao đổi vật chất và chuyển hoá năng lượng, biến đổi và tự điều chỉnh,...

Sinh quyển là toàn bộ những nơi ở đó có sinh vật sống.

Sinh quyển là một cấp độ tổ chức sống lớn nhất hành tinh.

2. Một số biện pháp bảo vệ sinh quyển

Quản lí và bảo vệ tốt các nguồn tài nguyên, sử dụng hợp lí và duy trì lâu dài cho các thế hệ sau.

Phát triển bền vững trong các khu dự trữ sinh quyển và bảo tồn các Vườn quốc gia, khu di sản, các khu bảo tồn thiên nhiên,... tạo điều kiện cho phát triển kinh tế.

3. Các khu sinh học chính trên Trái Đất

Các hệ sinh thái rất lớn đặc trưng cho đất đai và khí hậu của một vùng địa lí xác định gọi là các khu sinh học (biological zone).

a. Khái niệm khu sinh học

3. Các khu sinh học chính trên Trái Đất

Khu sinh học trên cạn: Rừng nhiệt đới, sa mạc, savan, thảo nguyên.

b. Các khu sinh học

Khu sinh học dưới nước:

• Nước ngọt: sông, suối, hồ, đầm.
• Nước mặn: gồm vịnh nông ven bờ, biển và đại dương.

Hình 25.15. Khu sinh học trên cạn phân bố theo vĩ độ và mức độ khô hạn của các vùng trên Trái Đất

3. Các khu sinh học chính trên Trái Đất

Hình 25.15. Khu sinh học trên cạn phân bố theo vĩ độ và mức độ khô hạn của các vùng trên Trái Đất

2. Vì sao đa dạng sinh học ở rừng mưa nhiệt đới thường cao hơn các vùng khác trên cạn?

3. Tại sao phải bảo vệ tài nguyên sinh học? Hãy đề xuất một số biện pháp bảo vệ tài nguyên sinh học.

3. Các khu sinh học chính trên Trái Đất

Hình 25.15. Khu sinh học trên cạn phân bố theo vĩ độ và mức độ khô hạn của các vùng trên Trái Đất

Rừng mưa nhiệt đới là hệ sinh thái có điều kiện sống tốt nhất, đảm bảo cho đa dạng loài sinh vật sinh sống, do đó có độ đa dạng cao.

3. Các khu sinh học chính trên Trái Đất

c. Các biện pháp bảo vệ tài nguyên sinh học của các khu sinh học

Tài nguyên sinh học: tài nguyên tổng thể về tất cả các sinh vật sống có trong tự nhiên.

Biến đổi khí hậu, các hoạt động sản xuất và sinh học của con người là nguyên nhân gây suy giảm tài nguyên sinh học.

Một số biện pháp bảo vệ

Xây dựng hệ thống khu bảo tồn, bảo vệ các khu sinh học.

Thành lập các cơ sở cứu hộ và bảo tồn đa dạng sinh học.

Nâng cao nhận thức về bảo vệ tài nguyên sinh học.

Tăng cường hợp tác quốc tế.

Sử dụng một cách bền vững, ngăn chặn nạn đánh bắt, buôn bán tiêu thụ bất hợp pháp.

Có chiến lược quản lí phù hợp, áp dụng giải pháp mang tính hài hòa, tối ưu mục tiêu sử dụng.

LUYỆN TẬP

Câu 1 (THPTQG - 2024): Trong hệ sinh thái đồng ruộng, sinh vật nào sau đây không phải là sinh vật sản xuất?

A. Cây rau mác.

B. Cây lúa.

C. Sâu ăn lá lúa.

D. Cây ngô.

C. Sâu ăn lá lúa.

Câu 2 (THPTQG - 2023): Hệ sinh thái nào sau đây thuộc nhóm

hệ sinh thái dưới nước?

A. Rạn san hô.

B. Rừng lá kim phương Bắc.

C. Thảo nguyên.

D. Đồng rêu hàn đới.

A. Rạn san hô.

Câu 3 (THPTQG - 2023): Trong hệ sinh thái rừng ngập mặn,

nhân tố sinh thái nào sau đây là nhân tố vô sinh?

A. Tôm.

B. Khí CO2.

C. Cây đước.

D. Cua.

B. Khí CO2.

Câu 4 (THPTQG - 2021): Trong hệ sinh thái, sinh vật nào sau đây “truyền” năng lượng từ môi trường vô sinh vào quần xã sinh vật?

A. Chim bói cá.

B. Cá rô đồng.

C. Tảo lục đơn bào.

D. Tôm sông.

C. Tảo lục đơn bào.

Câu 5: Sơ đồ dưới biểu diễn chu trình carbon của một hệ sinh thái có 4 thành phần chính là khí quyển, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải và sinh vật sản xuất. Mũi tên chỉ dòng vật chất (carbon) trong sơ đồ.

Các thành phần A, B, C và D trong sơ đồ lần lượt là gì?

Câu 5: Sơ đồ dưới biểu diễn chu trình carbon của một hệ sinh thái có 4 thành phần chính là khí quyển, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải và sinh vật sản xuất. Mũi tên chỉ dòng vật chất (carbon) trong sơ đồ.

--------------- Còn tiếp ---------------