Giáo án điện tử Vật lí 12 cánh diều Bài 3: Phóng xạ (P2)

CHÀO MỪNG CẢ LỚP

ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

BÀI 3

PHÓNG XẠ

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Hiện tượng phóng xạ

II

Các tia phóng xạ

III

Phương trình phóng xạ

IV

Quy luật phóng xạ

V

Ứng dụng của phóng xạ và an toàn phóng xạ

IV

ỨNG DỤNG CỦA PHÓNG XẠ

VÀ AN TOÀN PHÓNG XẠ

THUYẾT TRÌNH

Sử dụng thông tin trong mục V – SGK tr.106 – 108 và internet để tìm hiểu về:

Nhóm 1, 2: Nêu ứng dụng của phóng xạ và trả lời Câu hỏi 5 (SGK – tr.106).

Lưu ý: Tập hợp thông tin thành bảng trình chiếu PowerPoint hoặc vẽ/viết trên giấy A0.

Nhóm 3, 4: Phóng xạ có thể xuất hiện từ đâu? Mối nguy hại của phóng xạ đối với cơ thể con người.

Nhóm 5, 6: Nêu các nguyên tắc an toàn phóng xạ và các biện pháp để thực hiện an toàn phóng xạ. Đưa ví dụ về biển bảo về phóng xạ.

Các nguồn phóng xạ thụ động

1. ỨNG DỤNG CỦA PHÓNG XẠ

PHƯƠNG PHÁP NGUYÊN TỬ ĐÁNH DẤU

Y học: theo dõi sự thâm nhập và di chuyển của nguyên tố trong cơ thể người.

Dò tìm và phát hiện rò rỉ trong đường ống.

Theo dõi sự vận chuyển chất dinh dưỡng trong cây

Sử dụng kỹ thuật đánh dấu bức xạ để giám sát nồng độ trầm tích dọc theo kênh nước gần các cầu cảng

• Sử dụng chùm tia phóng xạ để tiêu diệt tế bào ung thư.

Hệ thống máy xạ trị gia tốc VMAT của Bệnh viện hữu nghị Lạc Việt

Trong điều trị bệnh:

Điều trị khối u hoặc làm thu nhỏ khối u.

Tia xạ trong y khoa giúp chẩn đoán và điều trị bệnh

Ứng dụng tia xạ trong chụp X - Quang

Xạ trị ung thư bằng tia xạ

Xạ trị cho bệnh nhân bị u thần kinh đệm cầu não lan tỏa , với liều lượng bức xạ được mã hóa theo màu

Xạ trị ung thư

• Lai tạo giống cây mới.

Trong nông nghiệp:

Sản lượng cao hơn, chống chịu tốt hơn.

Sự phát triển khác nhau của cây trồng dưới điều kiện chiếu xạ khác nhau

• Chiếu xạ nông sản, thực phẩm

Khử trồng, chống dịch hại và bảo quản lâu dài hơn.

Những trái vải chất lượng từ huyện Thanh Hà (Hải Dương), Lục Ngạn (Bắc Giang) đều được tuyển chọn kỹ càng để chiếu xạ.

Nhân viên Trung tâm chiếu xạ Hà Nội kiểm định quả vải theo tiêu chuẩn của Australia trước khi đem đi chiếu xạ.

Cận cảnh quy trình chiếu xạ vải thiều "xuất ngoại"

• Sử dụng phương pháp xác định tuổi bằng đồng vị carbon 14

Trong khảo cổ học:

Xác định niên đại của các cổ vật gốc sinh vật khai quật được.

Nhờ đường cong hiệu chuẩn như IntCal20, niên đại thực sự của những bức họa trong hang Chauvet ước tính rơi vào khoảng 36.500 năm trước.

Phương pháp xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ giúp xác minh tính xác thực của các cuộn giấy Biển Chết .

Willard Libby, người phát minh ra phương pháp xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ

Phương pháp định tuổi hóa thạch bằng đồng vị carbon

Câu hỏi 5 (SGK – tr.106)

Tính chất nào của các tia phóng xạ là cơ sở cho phương pháp trị liệu bằng bức xạ?

Trả lời

Các tia phóng xạ có khả năng đâm xuyên qua các chất, chúng xâm nhập vào mô tế bào và gây ra sự tổn thương hoặc tiêu diệt tế bào sống.

Khi các tia phóng xạ chạm vào mô tế bào

Chúng tương tác với các phân tử

Tạo ra tác động ion hóa trong tế bào

Phá hủy DNA của tế bào

Gây ra tổn thương hoặc sửa chữa DNA không chính xác

Tử vong hoặc làm cho tế bào không thể tiếp tục phân chia và mở rộng.

việc sử dụng bức xạ để tiêu diệt các tế bào ung thư là phương pháp điều trị hiệu quả.

2. AN TOÀN PHÓNG XẠ

a. NGUỒN GỐC

Phóng xạ nền (tự nhiên)

Hoạt động của con người

Các nguyên tố phóng xạ tự nhiên có trong không khí, đất, đá.

Sự tương tác của các tia vũ trụ với bầu khí quyển Trái Đất.

Chất thải phân hạch từ các nhà máy điện hạt nhân.

Thử nghiệm vũ khí hạt nhân.

Các phóng xạ hạt nhân trong chẩn đoán và điều trị y tế.

b. Mối nguy hại của phóng xạ đối với cơ thể con người

Con người có thể bị phơi nhiễm chất phóng xạ qua:

Da

Hô hấp

Ăn uống

chất phóng xạ

đi vào cơ thể

Di chuyển đến các vị trí khác nhau

Phát ra tia phóng xạ phá hủy mô, tế bào, cơ quan.

c. BIỂU HIỆN

Triệu chứng:

Bong tróc da

Tác động:

Bệnh máu trắng.

Gây ung thư.

Tử vong.

Tự chảy máu

Rụng tóc

Mệt mỏi cực độ

Ngứa rát cổ họng

Midori Naka - một diễn viên sân khấu người Nhật sống sót sau vụ đánh bom nguyên tử ở Hiroshima vào 6/8/1945, nhưng đã qua đời 18 ngày sau đó. Bà là người đầu tiên trên thế giới được chính thức xác nhận tử vong là do ngộ độc phóng xạ.

Alexander Litvinenko – một sĩ quan tình báo của Nga chết vì ngộ độc phóng xạ polonium-210 tại London năm 2006.

Roman Tsepov – một doanh nhân người Nga chết vì bị đầu độc bằng một vật liệu phóng xạ không xác định. Ông có các triệu chứng tương tự như Aleksandr Litvinenko.

Haroutune Krikor Daghlian - một nhà vật lý người Mỹ. Ông đã vô tình bị chiếu xạ vào ngày 21/8/1945 và qua đời 25 ngày sau đó do ngộ độc phóng xạ .

Louis Alexander Slotin - một nhà vật lý và hóa học người Canada. Vào ngày 21/5/1946, ông vô tình kích hoạt phản ứng phân hạch giải phóng một vụ nổ bức xạ cứng. Ông qua đời chín ngày sau đó do ngộ độc phóng xạ.

Cà chua đột biến khi bị phơi nhiễm phóng xạ có hình dạng không bình thường

Bỏng phóng xạ

--------------- Còn tiếp ---------------