Giáo án Ngữ văn 12 Kết nối bài Ôn tập học kì II

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Ôn tập văn bản đọc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc nhóm nhỏ (4-6 HS) và thực hiện những yêu cầu sau:

+ Liệt kê và chia nhóm các văn bản đọc có trong sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập hai theo loại văn bản và thể loại văn học. Nêu tên những văn bản thuộc một thể loại văn học chưa được học trước đó.

+ Phân tích mối quan hệ mật thiết giữa yêu cầu cần đạt và phần Tri thức ngữ văn ở mỗi bài học trong sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập hai. Nêu tác dụng thiết thực của việc nắm bắt các khái niệm then chốt được giới thiệu ở phần Tri thức ngữ văn đối với việc đọc hiểu các văn bản có trong từng bài học.

+ Các văn bản đọc ở bài 6 (Hồ Chí Minh – Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi) thuộc những loại văn bản và thể loại văn học nào? Nêu lí do dẫn đến sự đa dạng về loại, thể loại của các văn bản được chọn lọc ở đây, xét từ góc độ người sáng tác và từ đặc trưng của bài học về tác gia.

+ Xem kĩ sơ đồ dưới đây và thực hiện các yêu cầu kèm theo.

* Vẽ lại sơ đồ trên giấy khổ lớn.

* Ghi tên một số tác phẩm văn học dân gian Việt Nam tiêu biểu vào các ô phù hợp trong sơ đồ.

* Ghi tên một số tác phẩm văn học viết Việt Nam tiêu biểu vào các ô phù hợp trong sơ đồ.

* Nêu nhận xét khái quát về lịch sử phát triển của văn học Việt Nam dựa trên những thông tin đã được điền bổ sung trong sơ đồ vẽ lại.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận nhóm, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Ôn tập văn bản đọc

1. 

PHỤ LỤC BẢNG 1

2.

-Yêu cầu cần đạt và Tri thức Ngữ văn trong mỗi bài học SGK Ngữ văn 12, tập 2 có mối quan hệ mật thiết, thể hiện ở các điểm sau:

+ Yêu cầu cần đạt là những khả năng, kiến thức mà học sinh cần đạt được sau khi học xong bài học. Đây là kim chỉ nam cho việc học tập và cũng là cơ sở để đánh giá kết quả học tập của học sinh.

+ Phần Tri thức Ngữ văn cung cấp cho học sinh những kiến thức về ngữ văn cần thiết để thực hiện các yêu cầu cần đạt. Những kiến thức này bao gồm kiến thức về tác giả, tác phẩm, thể loại văn học, ngôn ngữ, phong cách ngôn ngữ,...

+ Yêu cầu cần đạt và Tri thức Ngữ văn hỗ trợ lẫn nhau để giúp học sinh học tập hiệu quả hơn. Khi nắm vững phần Tri thức Ngữ văn, học sinh sẽ có cơ sở để thực hiện các yêu cầu cần đạt một cách dễ dàng và hiệu quả hơn. Ngược lại, khi thực hiện các yêu cầu cần đạt, học sinh sẽ có cơ hội để củng cố và vận dụng kiến thức đã học.

+ Tác dụng thiết thực của việc nắm bắt các khái niệm then chốt được giới thiệu ở phần Tri thức Ngữ văn đối với việc đọc hiểu các văn bản trong từng bài học:

+ Giúp học sinh hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của văn bản: Khi nắm vững các khái niệm then chốt trong phần Tri thức Ngữ văn, học sinh sẽ có cơ sở để hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của văn bản. Ví dụ, khi học bài "Vợ nhặt" của Kim Lân, học sinh cần nắm vững các khái niệm như bối cảnh xã hội thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám, nạn đói, người nông dân,... 

+  Nhờ có những kiến thức này, học sinh sẽ hiểu được nguyên nhân dẫn đến bi kịch của vợ chồng nhặt, cũng như cảm nhận được giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.

+ Phát triển kỹ năng đọc hiểu văn bản: Việc nắm bắt các khái niệm then chốt trong phần Tri thức Ngữ văn cũng giúp học sinh phát triển các kỹ năng đọc hiểu văn bản như kỹ năng xác định nội dung chính, kỹ năng tóm tắt văn bản, kỹ năng phân tích nhân vật, kỹ năng bình luận văn bản,... Nhờ có những kỹ năng này, học sinh sẽ có thể đọc hiểu văn bản một cách hiệu quả hơn, từ đó có thể đạt được các yêu cầu cần đạt trong bài học.

+ Gợi hứng cho việc sáng tạo văn học: Nắm vững các khái niệm then chốt trong phần Tri thức Ngữ văn cũng giúp học sinh có thêm vốn từ vựng, kiến thức về các thể loại văn học, phong cách ngôn ngữ,... Đây là những yếu tố quan trọng để học sinh có thể sáng tạo ra những tác phẩm văn học của riêng mình.

-Kết luận: Yêu cầu cần đạt và phần Tri thức Ngữ văn trong mỗi bài học SGK Ngữ văn 12, tập 2 có mối quan hệ mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau để giúp học sinh học tập hiệu quả hơn. Việc nắm bắt các khái niệm then chốt trong phần Tri thức Ngữ văn có tác dụng thiết thực đối với việc đọc hiểu các văn bản, giúp học sinh hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của văn bản, phát triển kỹ năng đọc hiểu văn bản và gợi hứng cho việc sáng tạo văn học.

3.

*Bài 6 trong sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2 với chủ đề "Hồ Chí Minh - Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi" bao gồm các văn bản sau:

- Văn bản 1: Tuyên ngôn độc lập (Thể loại: Nghị luận chính trị) - Tác giả: Hồ Chí Minh.

- Văn bản 2: Ký ức về Bác (Thể loại: Ký sự) - Tác giả: Xuân Diệu.

- Văn bản 3: Người thanh niên Việt Nam yêu nước (Thể loại: Tự sự) - Tác giả: Mácxim Gorki.

*Lí do dẫn đến sự đa dạng về thể loại, thể loại của các văn bản được chọn học ở đây:

- Xét từ góc độ người sáng tác:

+ Hồ Chí Minh: Là một nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhà cách mạng, nhà lãnh đạo chính trị, nhà triết học, nhà giáo dục,... với tầm nhìn chiến lược và tư tưởng sâu sắc về văn hóa. Do vậy, việc lựa chọn các văn bản của Hồ Chí Minh thể hiện quan điểm, tư tưởng của chính tác giả về vai trò, tầm quan trọng của văn hóa đối với đất nước.

+ Xuân Diệu: Là một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới với khả năng sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc. Văn bản "Ký ức về Bác" thể hiện tình cảm kính trọng, yêu mến của tác giả đối với Hồ Chí Minh, đồng thời góp phần khắc họa hình ảnh vị Chủ tịch vĩ đại trong tâm trí người dân.

+ Mácxim Gorki: Là một nhà văn cách mạng Nga nổi tiếng với những tác phẩm văn học có giá trị nhân đạo sâu sắc. Văn bản "Người thanh niên Việt Nam yêu nước" thể hiện sự ngưỡng mộ của tác giả đối với tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của thanh niên Việt Nam, đồng thời khẳng định giá trị của văn hóa trong việc bồi dưỡng tinh thần cho con người.

* Xét từ đặc trưng của bài học về tác gia:

- Bài học tập trung làm rõ tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh, do đó, việc lựa chọn các văn bản thể hiện quan điểm, tư tưởng của tác giả về văn hóa là điều cần thiết.

- Các văn bản thuộc những thể loại khác nhau như nghị luận chính trị, ký sự, tự sự giúp học sinh có cái nhìn đa dạng về văn hóa, đồng thời phát triển các kỹ năng đọc hiểu văn bản.

- Nội dung các văn bản bổ sung cho nhau, giúp học sinh hình dung một cách đầy đủ và sâu sắc hơn về tầm quan trọng của văn hóa trong cuộc sống, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

- Kết luận: Sự đa dạng về thể loại, thể loại của các văn bản trong Bài 6 "Hồ Chí Minh - Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi" góp phần giúp học sinh hiểu rõ hơn về tư tưởng văn hóa của Hồ Chí Minh, đồng thời phát triển các kỹ năng đọc hiểu văn bản và có cái nhìn đa chiều về vai trò, tầm quan trọng của văn hóa trong cuộc sống.

4.

- HS tự vẽ sơ đồ trên giấy.

 b. Tác phẩm văn học dân gian Việt Nam tiêu biểu:

- Thơ ca: 

+ Ca dao: "Con cò", "Bèo dạt mây trôi", "Áo mùa xuân",...

+ Tục ngữ: "Có công mài sắt, có ngày nên kim", "Đừng ăn quả nhớ kẻ trồng cây", "Uốn cây từ thuở măng non",...

+ Vè: "Vè Nam quốc sơn hà", "Vè cáo chồn", "Vè lợn cắp ráy",...

- Truyện: 

+ Truyện cổ tích: "Tấm Cám", "Thạch Sanh", "Sự tích con cóc",...

+ Truyện ngụ ngôn: "Ếch ngồi đáy giếng", "Thỏ và rùa", "Kiến và ve",...

+ Truyện cười: "Dưa hấu", "Trí khôn của người nông dân", "Sự kiện kỳ lạ",...

- Dân ca: 

+ Lý: "Lý con sáo", "Lý ngã tư", "Lý cây đa",...

+ Hò: "Hò kéo pháo", "Hò ba lái", "Hò mái đẩy",...

+ Ví: "Ví giã gạo", "Ví chào tỉnh", "Ví mùa xuân",...

c. Tác phẩm văn học viết Việt Nam tiêu biểu:

Văn học trung đại:

- Chữ Hán: 

+ Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi)

+ Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn)

+ Thiên Nam ngữ lục (Hứa Quốc Sư)

+ Quốc âm thi tập (Nguyễn Trãi)

+ Hoàng Lê nhất thống chí

PHỤ LỤC BẢNG 1

Nhiệm vụ 2: Ôn tập thực hành tiếng Việt

.....................

II. Ôn tập thực hành tiếng Việt

.....................