Giáo án Mĩ thuật 9 chân trời bản 2 Bài 12: Nghệ thuật múa rối nước

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 12: NGHỆ THUẬT MÚA RỐI NƯỚC

(2 tiết)

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nhận biết được cấu trúc, đặc điểm tạo hình, chuyển động của nhân vật rối nước. 
• Xây dựng được phương án và thiết kế được sản phẩm có tỉ lệ, kích thước phù hợp với hoạt cảnh biểu diễn. 
• Trình bày được ý tưởng và kĩ thuật thực hiện sản phẩm rối nước. 
• Gìn giữ và phát huy được những giá trị văn hoá của dân tộc..

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực mĩ thuật: 

• Quan sát và nhận thức thẩm mĩ: biết quan sát các sản phẩm rối nước và thảo luận tìm ra đặc điểm, cấu trúc, quy trình và vật liệu thiết kế.
• Sáng tạo và ứng dụng thẩm mĩ: thực hiện được một thiết kế tạo dáng mô phỏng con rối nước truyền thống qua cảm nhận của cá nhân qua các yếu tố tạo hình: hình dáng, màu sắc, xác định điểm cân bằng và các chi tiết khớp nối,... trong sản phẩm thiết kế con rối; phân tích được một số nguyên lí tạo hình, cấu trúc và cơ chế hoạt động được sử dụng trong bài thực hành của bạn, qua đó, cảm thụ được ý nghĩa của loại hình nghệ thuật truyền thống.
• Phân tích và đánh giá thẩm mĩ: biết trưng bày, phân tích, nhận xét, đánh giá ý nghĩa, công năng sử dụng của sản phẩm; nêu được hướng phát triển mở rộng cho sản phẩm bằng nhiều hình thức thiết kế; biết phân tích những giá trị thẩm mĩ trên sản phẩm của cá nhân và nhóm.

Năng lực đặc thù của HS

• Năng lực ngôn ngữ: vận dụng kĩ năng nói trong trao đổi, giới thiệu, nhận xét,...
• Năng lực tính toán: vận dụng sự hiểu biết về hình trong không gian 2 chiều, 3 chiều để áp dụng vào thiết kế sản phẩm.

3. Phẩm chất

• Phát triển tình yêu cuộc sống và có ý thức trân trọng các loại hình nghệ thuật truyền thống. 
• Cảm nhận được vẻ đẹp của sự vật, nhân vật gắn liền với thiên nhiên và sinh hoạt của người nông dân trồng lúa nước ở đồng bằng Bắc Bộ thông qua các sản phẩm thiết kế con rối. 
• Biết cách sử dụng, bảo quản một số vật liệu, chất liệu thông dụng như màu vẽ, giấy màu, giấy bìa, khối gỗ,… trong thực hành, sáng tạo, tích cực tự giác và nỗ lực học tập, tìm hiểu. 
• Cảm nhận được cái đẹp, xây dựng tình thương yêu, đoàn kết, trách nhiệm với bạn bè qua hoạt động nhóm. 
• Biết chia sẻ chân thực suy nghĩ của mình qua trao đổi, nhận xét sản phẩm.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV Mĩ thuật 9.
• Bài vẽ và SPMT liên quan đến chủ đề.
• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Mĩ thuật 9.
• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú với bài học mới. 

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS đọc thơ và xem video về nghệ thuật rối nước.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về nghệ thuật múa rối nước ở Việt Nam.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS đọc thơ về nghệ thuật rối nước:

Làng mình mở hội hay chưa?

Đi xem múa rối ao chùa canh đêm

Tễu cười toét miệng ngoi lên

Trăng rằm rơi tõm in nền nước xanh

Hoàng Anh Tuấn

- GV trình chiếu cho HS quan sát video về nghệ thuật rối nước:

https://www.youtube.com/watch?v=Qb7nZpD7QqQ

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: Trình bày hiểu biết của em về nghệ thuật múa rối nước ở Việt Nam.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thơ, xem video và thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả thảo luận: 

+ Lịch sử và nguồn gốc: Múa rối nước có nguồn gốc từ nền văn minh lúa nước ở đồng bằng Bắc Bộ, xuất hiện từ thời nhà Lý (thế kỷ XI).

+ Cấu trúc sân khấu: một hồ nước nhỏ, gọi là “thủy đình”. 

• Thủy đình thường được xây dựng trên ao hoặc hồ, có mái che và bệ để các nghệ nhân đứng. 

• Màn nước là nơi các con rối được điều khiển và biểu diễn.

+ Kĩ thuật và điều khiển:

• Các con rối nước thường được làm từ gỗ, sơn mài và trang trí tinh xảo được điều khiển bằng các thanh tre dài hoặc dây nối từ phía sau thủy đình.

• Nghệ nhân điều khiển rối đứng dưới nước, ẩn mình sau màn che, điều khiển các con rối thông qua hệ thống ròng rọc và dây kéo.

+ Nội dung: Các buổi biểu diễn múa rối nước thường dựa trên các câu chuyện dân gian, truyền thuyết, và các tích truyện quen thuộc như: Tấm Cám, Chú Tễu, Truyền thuyết về Hồ Gươm, Sự tích trầu cau,...

+ Âm nhạc và hiệu ứng:

• Các buổi biểu diễn thường đi kèm với nhạc cụ truyền thống như đàn bầu, đàn nhị, trống, sáo và hát chèo.

• Âm nhạc giúp tạo ra không khí, nhấn mạnh cảm xúc và hỗ trợ cho việc kể chuyện.

+ Giá trị văn hóa:

• Múa rối nước là một di sản văn hóa phi vật thể quý báu của Việt Nam, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.

• Nghệ thuật này không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là một phương tiện truyền tải văn hóa và lịch sử dân tộc, mang lại niềm tự hào cho người dân Việt Nam.

• Hiện nay, múa rối nước vẫn được duy trì và phát triển thông qua các đoàn nghệ thuật truyền thống như Nhà hát Múa rối Thăng Long ở Hà Nội và các đoàn múa rối khác trên khắp cả nước.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá về tinh thần học tập của HS.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Nghệ thuật múa rối nước là một di sản văn hóa độc đáo và quan trọng của Việt Nam. Với sự kết hợp giữa nghệ thuật biểu diễn, âm nhạc truyền thống và câu chuyện dân gian, múa rối nước không chỉ mang lại niềm vui và giải trí mà còn giúp bảo tồn và truyền bá những giá trị văn hóa sâu sắc của dân tộc Việt Nam. Sự nỗ lực bảo tồn và phát triển múa rối nước của các nghệ nhân và các đoàn nghệ thuật là điều cần thiết để duy trì và phát huy di sản này cho các thế hệ mai sau. Để tìm hiểu rõ hơn về loại hình nghệ thuật này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 12: Nghệ thuật múa rối nước.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Quan sát và nhận thức

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS cảm nhận được nét đặc trưng về loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian truyền thống của Việt Nam như: không gian biểu diễn, đặc điểm tạo hình, tên gọi, quy trình thiết kế và cơ chế hoạt động của nhân vật rối.

b. Nội dung: 

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu, quan sát các hình ảnh trong SGK tr.52, 53 và tài liệu do GV sưu tầm.

- HS tìm hiểu về loại hình và các giá trị của nghệ thuật múa rối nước trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Việt Nam.

c. Sản phẩm học tập: HS nắm được đặc trưng về loại hình nghệ thuật múa rối nước truyền thống của Việt Nam.

d. Tổ chức hoạt động:

---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------