Giáo án PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 6: Bài học đường đời đầu tiên

VĂN BẢN 1. BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- Hãy liệt kê nhiều nhất có thể những nhân vật trong các tác phẩm văn học là các con vật đã được nhà văn nhân hóa. Nhóm nào liệt kê được nhiều nhất sẽ giành chiến thắng?

- Với thế giới trẻ thơ, những nhân vật là động vật trở nên thân quen, gần gũi, sinh động và hấp dẫn được các em. Nhà văn Tô Hoài đã xây dựng thành công nhân vật chú Dế Mèn và ẩn ý trong đó là những bài học làm người, thiết thực và bổ ích với mỗi bạn nhỏ.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 

- GV yêu cầu HS đọc phần Kiến thức ngữ văn và trả lời các câu hỏi:

+ Nêu khái niệm truyện đồng thoại.

+ Nêu khái niệm về đề tài và chủ đề. Lấy ví dụ dẫn chứng qua các văn bản đã học?

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí của ông?

Ghi nhớ:

1. Thể loại: 

- Truyện đồng thoại là loại truyện thường lấy loài vật làm nhân vật, các con vật được miêu tả, khắc họa như con người.

- Đề tài: phạm vi cuộc sống được miêu tả trong văn bản

- Chủ đề: vấn đề chính được thể hiện trong văn bản.

2. Tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

 - Tên thật: Nguyễn Sen (1920 – 2014)

- Quê quán: Hà Nội

- Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống.

b. Tác phẩm

- Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em.

- Năm sáng tác: 1941

2. Tổ chức đọc hiểu văn bản/ Tìm hiểu nhân vật Dế Mèn

+ Xác định các chi tiết miêu tả về hình dáng, hành động Dế Mèn?

+ Dế Mèn có thái độ, mối quan hệ như thế nào với hàng xóm xung quanh?

+ Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ, các biện pháp nghệ thuật, trình tự miêu tả của tác giả về nhân vật Dế Mèn? 

……………………………

Ghi nhớ:

- Ngoại hình: 

+ đôi càng mẫm bóng.

+ những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

+ đôi cánh thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.

+ đầu to ra và nổi từng tảng, rất bướng.

+ hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.

+ sợi râu dài và uống cong một vẻ rất đỗi hùng dũng.

- Hành động:

+ Co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ khiến nõ gãy rạp.

+ vũ cánh lên phành phạch giòn giã.

+ đi đứng oai vệ, cho ra kiểu cách con nhà võ.

+ Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả bà con trong xóm.

+ quát mấy chị Cào Cào, đá một cái ghẹo anh Gọng Vó.

- Suy nghĩ: 

+ Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba.

+ Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

-> Nhận xét: Dế Mèn có cơ thể cường tráng, khỏe mạnh nhưng tính cách xốc nổi, kiêu căng, hung hăng, hống hách.

Nghệ thuật: sử dụng các tình từ, động từ mạnh; từ láy; nhân hóa.

3. Tìm hiểu nhân vật Dế Choắt

+ Hãy tìm các chi tiết miêu tả về Dế Choắt? Em có nhận xét gì về nhân vật này?

+ Lời Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt có gì đặc biệt? Nhận xét gì về cách xưng hô đó? 

+ Như thế, dưới mắt Dế Mèn, Dế Choắt hiện ra như thế nào? Em đánh giá gì về nhân vật Dế Mèn.

+ Trước lời cầu xin của Dế Choắt nhờ đào ngách thông hang. Dế Mèn đã hành động như thế nào? Chi tiết đó đã tô đậm thêm tính cách gì của Dế Mèn?

…………………………..

Ghi nhớ:

- Ngoại hình: 

+ người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.

+ cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn.

+ đôi cánh bè bè, nặng nề, trông đến xấu.

+ ria cụt chỉ có một mẩu.

+ mặt mũi lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

- Hành động: Cầu xin Dế mèn cho đào ngách thông sang nhà Dế Mèn.

=> Nhận xét: Dế Choắt xấu xí, nhút nhát, yếu ớt, tuềnh toàng, tính nết lại ăn xổi ở thì.

* Cách đối xử của Dế Mèn với Dế Choắt:

- Đặt tên cho Dế Choắt một cách chế giễu và trịch thượng.

- Vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên coi thường.

- Chê Dế Choắt đủ điều từ ngoại hình đến cách sinh sống mà không nghe than thở.

=> trịch thượng, khinh thường, nhẫn tâm với Dế Choắt.

………………………………………………………………………………………………………………………………..

4. Tổng kết bài học

+ Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ?Nội dung, ý nghĩa của văn bản?

+ Em học tập được gì từ  nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài trong VB này?

Ghi nhớ:

a. Nội dung

Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.

b. Nghệ thuật

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả. 

-Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ, miêu tả loài vật chính xác, sinh động

- Các phép tu từ . 

- Lựa chọn  ngôi kể, lời văn giàu hình  ảnh, cảm xúc.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------