Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 2: Quê người (Vũ Quần Phương)

TỰ ĐÁNH GIÁ

QUÊ NGƯỜI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi:

• Em hãy kể tên các văn bản, bài viết và bài nói và nghe em đã được học trong bài 2: Thơ sáu chữ, thơ bảy chữ.

• Em hãy liệt kê các đơn vị và nội dung kiến thức mà em đã được học ở bài 2.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Đọc văn bản

GV cho HS dọc văn bản “Quê người” và trả lời câu hỏi: 

Câu 1: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong các dòng thơ “Trên cao thì nắng cũng quê ta/ Cũng trắng màu mây bay phía xa/ Đồi cũng nhuộm vàng trên đỉnh ngọn”?

A. Ẩn dụ

B. Nói giảm, nói tránh

C. Điệp

D. Đối

Câu 2: Phương án nào nêu đúng các hình ảnh của quê người khiến tác giả ngỡ như “quê ta”?

A. Nắng , màu mây trắng, đồi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn

B. Cây lá, dáng phố phường, màu mây trắng

C. Nếp nhà dân, bụi đường, nắng

D. Cây lá, nếp nhà dân, đồi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn

……

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: A

Câu 3: A

Câu 4: D

Câu 5: B

Câu 6:  Bài thơ thể hiện tâm trạng, cảm xúc của tác giả khi xa xứ, ở nơi đất khách quê người nhớ về quê hương của mình.

Câu 7: Trong khung cảnh thiên nhiên hữu tình, tác giả thể hiện nỗi nhớ tha thiết, dạt dào tình cảm của mình đối với quê hương. Thông qua các chi tiết “nhìn mây trắng”, “nhìn nắng hanh vàng”, “ngó xuống mũi giày, rồi thốt lên “đành vậy”, ta thấy được ông đã ý thức được mình đang ở nơi đất khách quê người, mượn khung cảnh nơi đây cho khuây nỗi nhớ quê nhà.

Câu 8: Trong hai khổ thơ đầu, tác giả chìm đắm trong nỗi nhớ, cứ ngỡ cảnh vật nơi đây là lúc tác giả ở quê thì đối lập với nó là khổ thơ cuối cùng, ta thấy được ông đã ý thức được mình đang ở chốn “quê người” với nhiều điều xa lạ. Nhưng cũng chính vì vậy mà nỗi nhớ quê hương của ông càng được khắc họa, bộc lộ rõ nét hơn. Dù có đi nơi xa thì những điều gắn bó, quen thuộc vẫn mãi đọng lại trong tiềm thức của ta. Điều đó giúp cho người đọc đồng cảm với tâm trạng của tác giả khi ở nơi xa, đồng thời bộc lộ được tình cảm thương yêu, nhớ da diết tới quê hương.

Câu 9: Em thích nhất hình ảnh miêu tả khung cảnh thiên nhiên nơi “đất khách” nhưng lại khiến tác giả ngỡ là của quê hương mình. Bởi mặc dù ông đang ngắm, chìm đắm trong cảnh vật đẹp đẽ ấy, thì điều thôi thúc ông, không ngừng làm ông nhớ đến, đó vẫn là quê hương mình.

Câu 10: Bài thơ “Quê người” của tác giả Vũ Quần Phương đã giúp em hiểu thêm phần nào về tâm tư, tình cảm của những người con xa xứ khi nhớ về quê hương của mình. Quê hương trong nỗi nhớ của họ thật sâu sắc, thấm thía, ngọt ngào. Đó đơn giản chỉ là một áng mây, một vạt nắng, hay đỉnh đồi nhuộm sắc ánh vàng,… Quê hương góp phần tạo nên những tiên đề đầu tiên để ta vững bước vào đời. Bởi vậy khi đi xa, người ta thường hay nhớ về như là một điểm tựa tình thần giúp ta vượt qua nhiều gian nan, thử thách trên đường đời. Bài thơ trên đã góp phần đem tới cho người đọc những lắng đọng, trầm tư khi nhắc đến quê hương với nỗi nhớ dạt dào. Qua đây, ta thấy được nhà thơ đã thay mặt để gửi gắm hết tâm tư, tình cảm của mình, nói lên tiếng lòng đau đáu của những người ở nơi đất khách quê người.

…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Khi viết một bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ, điều quan trọng nhất là:

A. Số lượng câu thơ trong bài.

B. Đề tài và cảm xúc của bài thơ.

C. Độ dài của mỗi câu thơ.

D. Việc sử dụng từ ngữ phức tạp.

Câu 2: Em hiểu như thế nào về nội dung của câu thơ: "Nét cười đen nhánh sau tay áo"?

A. Mẹ nhai trầu nên răng bị nhuộm đen.

B. Thể hiện sự đau khổ, mệt mỏi nhưng mẹ vẫn cười để che giấu đi sự buồn bã và khó khăn của cuộc sống.

C. Thể hiện sự bí hiểm, đen tối, khó lường của người mẹ.

D. Trời nắng làm cho nét cười của mẹ không tự nhiên.

Câu 3: Câu thơ "Nếu mai em về Chiêm Hóa" được lặp lại nhiều lần không thể hiện điều gì?

A. Sự nhớ thương cũng như mong muốn trở về quê hương của tác giả rất mãnh liệt

B. Lời mời gọi mọi người cùng về thăm quê hương Chiêm Hóa của mình

C. Muốn trở về quê để đi hội xuân, để chơi những trò chơi dân gian, để gặp mọi người, những người có duyên

D. Khát vọng hồi hương

Câu 4: Sắc thái nghĩa của từ "trắng" trong câu thơ sau: "Đàn cò trắng phau"

A. Trắng mịn màng ( trông đẹp )

B. Trắng và bóng, vẻ tinh khiết, sạch sẽ

C. Trắng đều trên một diện tích rất rộng

D. Trắng hoàn toàn, không có vết nào của màu khác

Câu 5: Bài thơ “Đường về quê mẹ’ không thể hiện tình cảm gì của nhà thơ?

A. Gắn bó với quê hương

B. Yêu mến, tự hào về sự xinh đẹp, đằm thắm của người mẹ

C. Yêu thiên nhiên, cảnh vật 

D. Biết ơn tình yêu, tấm lòng bao la của mẹ

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Giả sử sau dấu ba chấm “Nếu mai em về...” là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?

Câu 2: Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả. Với em, hình ảnh, chi tiết nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).