Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 3: Sao băng (Theo Hồng Nhung)

BÀI 3. VĂN BẢN. SAO BĂNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS chia sẻ trải nghiệm của bản thân: Em đã thấy hiện tượng sao băng bao giờ chưa? Em biết gì về hiện tượng này? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1. Tìm hiểu văn bản thông tin

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tìm hiểu:

• Thế nào là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên?

• Em hãy nêu cách trình bày thông tin trong văn bản thông tin?

• Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản thông tin có đặc điểm gì?

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Em hãy cho biết tên tác giả và xuất xứ, thể loại, bố cục của văn bản Sao băng.

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả: Hồng Nhung

b. Tác phẩm

- Thể loại: văn bản thông tin (Giải thích một hiện tượng tự nhiên)

- Xuất xứ: theo kienthuctonghop.vn

- PTBĐ: Thuyết minh

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1 (từ đầu đến …hố lòng chảo sâu trên lục địa): giới thiệu và lí giải hiện tượng sao băng.

+ Phần 2 (tiếp đến …mưa sao băng khá thuận lợi): nguyên do xuất hiện và sự hình thành hiện tượng sao băng và mưa sao băng.

+ Phần 3 (phần còn lại): những điều kì thú khi sao băng rơi.

- Văn bản triển khai thông tin theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1. Sa- pô, Nhan đề, Đề mục

GV đưa ra câu hỏi: Đoạn sa-pô của văn bản cho biết những gì? Nhan đề và hệ thống đề mục cho em biết điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Sa- pô: Đoạn sa pô đưa ra hàng loạt những câu hỏi xoay quanh hiện tượng sao bằng nhằm dẫn dắt người đọc đến nội dung chính của văn bản.

- Nhan đề: “ Sao Băng” ngắn gọn, trực tiếp đưa ra đối tượng chính của văn bản giúp người đọc nhanh chóng nắm bắt được chủ đề.

- Đề mục: Văn bản được phân làm nhiều đề mục, mỗi đề mục diễn giải về một khía cạnh của hiện tượng sao băng, bao gồm: Sao băng là gì? Tại sao bầu trời lại xuất hiện mưa sao băng? Thấy sao băng là điềm gì? Cách ước khi có sao băng như thế nào?

Hoạt động 2. Nội dung thông tin

GV đưa ra câu hỏi: 

• Hiện tượng sao băng được giải thích như thế nào?

• Tìm trong văn bản các nguyên nhân xuất hiện, chu kì của sao băng, mưa sao băng và cách xem được những cơn mưa sao băng.

• Người viết có tin vào điểm xấu hoặc điểm lành khi thấy sao băng không?

• Vì sao người ta lại ước khi nhìn thấy sao băng? Cách ước như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

a. Giới thiệu và lý giải hiện tượng sao băng.

- Sao băng:

+ Là những tia lửa thoáng qua trên bầu trời.

+ Là đường nhìn thấy của các thiên thạch khi chúng đi vào khí quyển của Trái Đất.

b. Nguyên do xuất hiện và sự hình thành hiện tượng sao băng và mưa sao băng.

- Nguyên nhân: Sao chổi là nguyên nhân chính xuất hiện mưa sao băng. Khi ngôi sao chổi đi qua gần Trái Đất, các bụi khí của nó sẽ bay vào khí quyển làm xuất hiện nhiều sao băng nhỏ - mưa sao băng.

- Chu kì: 1 năm.

- Cách xem: xác định hướng của các chòm sao (nơi có thể nhìn chòm sao thì có thể thấy được mưa sao băng).

+ Gần xích đạo Trái Đất → dễ quan sát.

+ Xa về hai cực → khó quan sát.

-> Nhận xét: các thông tin ngắn gọn, đầy đủ, chính xác.

c. Những điều kì thú khi sao băng rơi

- Điềm khi sao băng rơi: 

+ Sắp có người chết → mang tính chất duy tâm, không có cơ sở khoa học.

+ Tượng trưng cho tình yêu đôi lứa.

- Người ta tin ước khi sao rơi → điều ước thành hiện thực.

- Cách ước: nhắm mắt và nghĩ trong đầu về ước nguyện của mình.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Câu nào sau đây không đúng về sao băng?

A. Là một trong những hiện tượng đẹp và kì thú của thiên nhiên

B. Là đường nhìn thấy của các thiên thạch khi chúng đi vào khí quyển của Trái Đất

C. Là một ngôi sao đang bị rơi khỏi bầu trời

D. Là một thiên thạch, mảnh vỡ của các sao chổi cũ hoặc mảnh kim loại từ các tiểu hành tinh khi va chạm với nhau

Câu 2: Chu kì của các trận mưa sao băng thường là:

A. 3 tháng

B. 1 năm

C. 5 năm

D. Không xác định

Câu 3: Sao băng, mưa sao băng xuất hiện có chu kì không?

A. Có, vì chúng ta có thể xác định được qua quy đạo của Trái Đất và các ngôi sao chổi.

B. Có, vì có những cuốn sách cổ ghi chép lại cách tính chu kì sao băng.

C. Không, vì mưa sao băng đến nay vẫn là một hiện tượng bí ẩn.

D. Không, vì chúng ta chưa có các công cụ đủ hiện đại để tính toán thời điểm một ngôi sao phát nổ. 

Câu 4: Người viết có tin vào điềm xấu khi thấy sao băng không?

A. Có, vì chính người viết từng gặp hoạ có liên quan đến sao băng.

B. Có, vì người viết theo chủ nghĩa duy tâm.

C. Không, vì người viết cho rằng những điềm báo khi có sao băng không có cơ sở khoa học.

D. Không, vì người viết không nói gì về điều này.

Câu 5: Vì sao con người thường ước khi nhìn thấy sao băng?

A. Vì từ cổ chí kim, luật pháp của mọi thời đại đều quy định khi nhìn thấy sao băng thì con người phải ước nguyện.

B. Vì từ xưa tới nay, con người ta luôn tin rằng nếu bạn thành tâm ước một điều gì đó khi nhìn thấy sao băng thì điều ước đó sẽ trở thành sự thật.

C. Vì người ta sợ hoạ sẽ ập đến nếu không tôn kính thần linh.

D. Tất cả các đáp án trên.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nếu có lần thấy sao băng, em sẽ ước nguyện điều gì? Vì sao lại ước nguyện điều đó?

Câu 2: Có nhiều cách nhìn nhận về hiện tượng sao băng. Dựa vào nội dung văn bản, em hãy nêu cách hiểu của em về hiện tượng này.