Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 3 Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI (Theo Lưu Quang Hưng)

BÀI 3. VĂN BẢN. NƯỚC BIỂN D NG: BÀI TOÁN KHÓ CẦN GIẢI TRONG THẾ KỈ XXI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS chia sẻ trải nghiệm của bản thân: Em hãy xem video clip sau và hãy cho biết: https://www.youtube.com/watch?v=oBSeRPsSOyg

- Hiện tượng tự nhiên được nhắc tới trong video clip là gì?

- Chia sẻ suy nghĩ của em về hiện tượng đó và tác hại của nó ở các vùng miền trên đất nước Việt Nam

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Em hãy cho biết tên tác giả và xuất xứ của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả

- Lưu Quang Hưng

b. Tác phẩm

- Xuất xứ: tíaang.com.vn, 25-3-2020

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1. Nhan đề, nội dung chính và cách trình bày thông tin trong văn bản

GV đưa ra câu hỏi: 

• Nêu ý nghĩa của nhan đề văn bản? Nêu nội dung chính của văn bản?

• Em hãy nhận xét về cách trình bày của văn bản. Cách trình bày như vật có tác dụng gì? 

Sản phẩm dự kiến:

1. Nhan đề, nội dung chính

- Nhan đề nêu được hai thông tin chính: hiện tượng nước biển dâng; hiện tượng ấy là vấn đề (bài toán) khó mà nhân loại cần tập trung giải quyết

- Nội dung chính của văn bản nhằm giải thích: Vì sao có hiện tượng nước biển dâng lên? Mực nước biển sẽ dâng lên bao nhiêu và có tác hại gì? 

2. Cách trình bày thông tin

- Văn bản được trình bày bằng kênh chữ và kênh hình

- Ý tưởng thông tin được trình bày theo thứ tự: nêu hiện tượng (nước biển thay đổi), giải thích nguyên nhân của hiện tượng ấy, dự báo mức độ tăng và hậu quả của hiện tượng ấy

- Cách trình bày trên giúp người đọc hiểu rõ các thông tin chính cần biết: Nó là gì? Tại sao có? Hệ quả thế nào?

Hoạt động 2. Nội dung của văn bản

Nhiệm vụ 1: Thay đổi mực nước biển và nguyên nhân

GV đưa ra câu hỏi: 

• Em hãy đọc phần 1 của văn bản và cho biết biển và đại dương có vai trò như thế nào trong đời sống của con người?

• Hiện tượng nước biển dâng có tác động như thế nào đối với cuộc sống của con người?

• Những nguyên nhân dẫn tới hiện tượng nước biển dâng là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nội dung của sa pô giúp em có thể hình dung, nắm bắt được vấn đề trọng tâm của văn bản nói tới

- Các số liệu được sử dụng trong văn bản: 

+ Biển và đại dương… giúp vận chuyển 3/4 hàng hoá tiêu dùng

+ Liên hợp quốc ước tính có chừng 40% dân số cư ngụ gần biển, với 600 triệu người sinh sống trong khu vực cao hơn mực nước biển từ 10 mét trở xuống. Việt Nam có 28 trên tổng số 64 tỉnh thành ven biển, với đường bờ biển dài hơn 3000 ki- lô-mét

+ Biển và đại dương bao phủ 72% bề mặt Trái đất

+ Khoảng dao động tổng hợp có độ lớn trung bình từ 2 – 3 mét

+ ….

-> Các số liệu được đưa vào trong văn bản giúp cho văn bản tăng tính xác thực, giúp người đọc hình dung hiện tượng nước biển dâng sẽ tác động mạnh mẽ như thế nào tới cuộc sống con người.

- Thủy triều ảnh hưởng tới mực nước biển: do thủy triều là yếu tố có dao động lớn và thường xuyên nhất đến sự thay đổi của mực nước biển. Dao động thủy triều được hình thành do lực hút của Mặt Trăng và Mặt Trời tác động lên Trái Đất, làm khối lượng chất lỏng trên bề mặt biển và đại dương biến đổi.

- Sự khác nhau của hiện tượng nước biển dâng do biến đổi khí hậu và do các nguyên nhân khác:

+ Do biến đổi khí hậu: diễn ra âm thầm, sự dâng lên thường rất nhỏ, chỉ vài mi-li-mét mỗi năm. Vì vậy, rất khó nhận biết trực tiếp bằng mắt thường mà không có các đo đạc và quan trắc.

+ Do các nguyên nhân khác: do tính chất thay đổi theo mùa của gió, dòng chảy và tác động của các thành phần có chu kì dài của thủy triều. Dao động của thủy triều, gió hay do bão diễn ra đều đặn hàng năm nên không có sự thay đổi đáng kể.

Nhiệm vụ 2: Mực nước biển sẽ dâng bao nhiêu?

GV đặt câu hỏi: Theo bài viết thì mực nước biển được dự báo sẽ dâng lên cao bao nhiêu? Có những kịch bản xấu, những nguy cơ và cảnh báo nào đối với con người?

Sản phẩm dự kiến:

- Các thông tin rút ra từ hình 1: Mực nước biển từ năm 1880 đến năm 2000 đã dâng lên đến hơn 0,2 mét (tương đương với 20 xăng-ti-mét)

- Điểm khác biệt của nước biển dâng trong những năm gần đây: giai đoạn dâng không đều nhau. Có giai đoạn nước biển dâng chững lại, nhưng ngay sau đó lại tăng lên với tốc độ nhanh hơn. Trong những năm gần đây, mức tăng trung bình khoảng 3 mi-li-mét mỗi năm và việc tăng này có gia tốc, mức tăng của năm sau cao hơn hơn năm trước.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Sự thay đổi mực nước bởi tác động của khí hậu:

A. Tương đối khó nhận biết

B. Dễ quan sát được bằng mắt thường vì có biên độ lớn

C. Tương tự như sự thay đổi mực nước bởi thủy triều

D. Không bao giờ xảy ra vì biển không có mối quan hệ mật thiết với khí hậu

Câu 2: Bên cạnh thuỷ triều, mực nước biển còn bị ảnh hưởng bởi tác động của:

A. Hoạt động thương mại của con người

B. Chế độ chính trị

C. Tác động của giáo dục

D. Khối không khí trên mặt biển, đặc biệt là gió

Câu 3: Đâu không phải thành phố chịu tác động lớn từ vấn đề nước biển dâng do biến đổi khí hậu kết hợp với triều cường?

A. New York

B. Amsterdam

C. Trùng Khánh

D. Hồ Chí Minh 

Câu 4: Chỉ ra cách trình bày và triển khai ý tưởng, thông tin trong văn bản?

A. Theo trật tự thời gian

B. Theo quan hệ nhân quả

C. Theo mức độ quan trọng và phân loại ý tưởng

D. Theo cách liệt kê ý chính và diễn giải, kết hợp với dùng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

Câu 5: Câu cuối đoạn Lời kết liên quan gì đến nhan đề văn bản?

A. Không có liên quan gì

B. Nêu ra vấn đề chính mà nhan đề đặt ra trước đó

C. Rút ra bài học và lời kêu gọi

D. Mối quan hệ nguyên nhân - kết quả

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy nêu một số đề xuất nhằm góp phần khắc phục hiện tượng “nước biển dâng”

Câu 2: Hiện tượng được nêu trong văn bản liên quan gì đến Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung? Dẫn ra một số ví dụ trong văn bản cho thấy tác động của hiện tượng này.