Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 3: Tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

NÓI VÀ NGHE: TÓM TẮT NỘI DUNG THUYẾT MINH GIẢI THÍCH MỘT HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Nhớ lại kiến thức đã học hãy cho biết thế nào là văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên? Nội dung chính của các văn bản đó là gì?

• Hãy kể tên một số hiện tượng tự nhiên mà em biết? Nêu hiểu biết của em về một trong số những hiện tượng đó?

• Khi đọc một bài văn thuyết minh, làm thế nào để em có thể ghi nhớ lại được thông tin của các bài văn đó một cách ngắn gọn, nhanh chóng nhất?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Thế nào là tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên?

GV yêu cầu HS trao đổi trả lời câu hỏi: Thế nào là tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên?

Sản phẩm dự kiến:

Khi nghe người khác thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên, để nắm được nội dung thông tin, cần biết tóm tắt ý chính của người nói. Tóm tắt ý chính của nội dung bài nói cũng giống như tóm tắt ý chính của một văn bản viết; về độ dài có thể khác nhau, nhưng cần nêu được các ý chính của bài trình bày. 

Hoạt động 2. Một số lưu ý

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận trả lời: Để tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng, ta cần lưu ý những nội dung gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Chú ý nghe kĩ nội dung thuyết minh giải thích mà người nói đã trình bày.

- Tùy theo yêu cầu tóm tắt để lựa chọn và ghi lại các ý chính theo hệ thống: ý lớn, ý nhỏ, các ví dụ minh họa tiêu biểu,…

Hoạt động 3. Chuẩn bị bài nói

GV đặt câu hỏi: Nghe bạn thuyết minh giải thích hiện tượng núi lửa, ghi lại các ý chính của bài thuyết trình đó. 

Sản phẩm dự kiến:

a) Đề bài

b) Tìm ý và lập dàn ý

* Tìm ý

- Núi lửa là ngọn núi có miệng ở đỉnh, các chất khoáng được nóng chảy với nhiệt độ và áp suất cao bị phun ra ngoài.

- Một ngọn núi lửa hoàn chỉnh sẽ có cấu tạo gồm 7 bộ phận.

- Phân loại núi lửa:

+ Dựa theo hình dáng: núi lửa hình chóp và núi lửa hình khiên

+ Dựa theo dạng thức hoạt động: núi lửa thức, núi lửa ngủ và núi lửa chết.

- Hoạt động của núi lửa: Đá nóng chảy liên tục được đẩy lên phía trên, những ngọn núi liên tục tăng về độ cao. Khi áp lực của các dòng chảy mắc ma phun trào lên trên qua miệng núi thì gây ra hiện tượng núi lửa phun trào.

- Tác hại của hiện tượng: mỏ khoáng sản phong phú, năng lượng địa nhiệt, đất đai tơi xốp, màu mỡ.

- Lợi ích của hiện tượng: làm biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học của vùng bị ảnh hưởng, tăng tính nhạy cảm của những thiên tai nguy hiểm, …

* Lập dàn ý

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên là gì?

A. Ghi chép lại tất cả các chi tiết trong bài thuyết minh.

B. Chọn lọc và nêu các ý chính của bài thuyết minh.

C. Ghi lại các ví dụ minh họa mà không cần nêu ý chính.

D. Chỉ nghe và không cần ghi lại bất kỳ thông tin nào.

Câu 2: Khi tóm tắt một bài thuyết minh giải thích hiện tượng tự nhiên, ta cần phải:

A. Chỉ ghi lại các ví dụ minh họa.

B. Tóm tắt ý chính của bài trình bày theo một hệ thống.

C. Ghi lại mọi từ ngữ của người nói.

D. Tóm tắt theo ý thích mà không cần hệ thống.

Câu 3: Điều quan trọng nhất khi tóm tắt nội dung thuyết minh giải thích là:

A. Ghi chép toàn bộ bài thuyết minh.

B. Chọn lọc và ghi lại các ý chính theo hệ thống.

C. Nghe và nhớ mà không cần ghi lại.

D. Chỉ ghi lại các từ khóa quan trọng.

Câu 4: Trong quá trình tóm tắt nội dung, cần lưu ý điều gì?

A. Không cần phải nghe kỹ nội dung.

B. Ghi lại các chi tiết mà không cần nêu ý chính.

C. Chú ý nghe kỹ nội dung thuyết minh giải thích.

D. Chỉ ghi lại các ý lớn, bỏ qua các ví dụ minh họa.

Câu 5: Yếu tố nào sau đây không cần thiết khi tóm tắt một bài thuyết minh giải thích?

A. Ghi lại các ý chính.

B. Chọn lọc các ví dụ minh họa tiêu biểu.

C. Ghi chép lại từng câu từng chữ.

D. Tóm tắt theo hệ thống ý lớn, ý nhỏ.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Điểm em muốn thay đổi trong bài trình bày đó là gì?

Câu 2: Điều em rút ra được bài trình bày của bạn là gì?