Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 2: Con đường mùa đông (A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin – Aleksandr Sergeyevich Pushkin)

BÀI 2: CẤU TỨ VÀ HÌNH ẢNH TRONG THƠ TRỮ TÌNH

ĐỌC: CON ĐƯỜNG MÙA ĐÔNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Hãy hình dung những trở ngại tinh thần mà một người độc hành trên đường lạnh vắng có thể phải đối diện. Theo em, để vượt qua những trở ngại đó, người ta có thể làm gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tác giả

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Tìm hiểu đôi nét về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Puskin 

Sản phẩm dự kiến:

- Puskin là người sáng tạo văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX.

- Sinh ra trong gia đình quý tộc, Puskin là "mặt trời của thi ca Nga."

- Di sản văn học đặc sắc, đặc biệt là trong thơ trữ tình.

Hoạt động 2: Tác phẩm

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ “Con đường mùa đông”.

• Bố cục bài thơ gồm mấy phần? Nội dung thể hiện điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Xuất phát từ cuộc khởi nghĩa 1825, Puskin sáng tác với tâm trạng của nhân dân và riêng mình.

- Bố cục gồm 3 phần, mô tả hành trình vượt qua khó khăn.

Hoạt động 3: So sánh bản thơ và dịch nghĩa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Bạn hãy chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong bản dịch thơ “Con đường mùa đông”.

• Nhận xét về bản dịch nghĩa?

Sản phẩm dự kiến:

- Bản dịch thơ:

+ Ưu điểm về vần điệu và nhịp điệu, gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến cảm xúc độc giả.

+ Tuy nhiên, đôi khi có khoảng cách với nguyên tác

- Bản dịch nghĩa: Thô ráp nhưng có thể trung thành hơn với nguyên tác.

II. NHAN ĐỀ CỦA TÁC PHẨM

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Nhan đề bài thơ “Con đường mùa đông” gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Sản phẩm dự kiến:

- "Con đường" và "mùa đông" kết hợp gợi cảm giác vận động và nỗi buồn lạnh giá.

- Nỗi buồn và vận động đồng hành và xung đột, đặt ra câu hỏi về cách vượt qua

III. KHỔ 1 - CON ĐƯỜNG MÙA ĐÔNG – NỖI BUỒN VÀ NỖ LỰC VẬN ĐỘNG VƯỢT QUA TRỞ NGẠI.

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Những hình ảnh nào ở khổ thơ làm nổi bật lên nỗi buồn của nhân vật trữ tình?
• Tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào ở khổ thơ thứ nhất?

Sản phẩm dự kiến:

- Hình ảnh buồn bã, trầm lắng, với ánh trăng làm nổi bật nỗi buồn.

- Nhân vật trữ tình thể hiện tâm trạng buồn bã của mình

IV. KHỔ 2-6: CON ĐƯỜNG MÙA ĐÔNG – CẢNH VẬT VÀ VẬN ĐỘNG TÂM TƯỞNG CỦA NGƯỜI LỮ HÀNH 

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Hình ảnh ánh trăng gợi ra tâm trạng, cảm xúc gì? 
• Giữa ngoại cảnh và tâm tưởng nhân vật thể hiện điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Ánh trăng làm nổi bật nỗi buồn, nhưng nhân vật vận động vượt qua khó khăn.

- Sự tương phản giữa ngoại cảnh và tâm tưởng, biểu hiện sự vận động không ngừng về phía trước.

V. KHỔ  7: CON ĐƯỜNG MÙA ĐÔNG – VỮNG BƯỚC HÀNH TRÌNH CÙNG NHỮNG ĐIỂM TỰA TINH THẦN VÀ Ý THỨC VỀ SỨ MỆNH.

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Điều gì đã trở thành điểm tự tinh thần cho nhân vật trữ tình?
• Nhân vật giờ đây đã ý thức về sứ mệnh như thế nào? Sự ý thức đó có tác dụng gì trong hoàn cảnh hiện tại?

Sản phẩm dự kiến:

- "Nhi-na" và "ngày mai" trở thành điểm tựa tinh thần cho nhân vật trữ tình.

- Ý thức về sứ mệnh giúp vượt qua nỗi buồn và tạo ra sự hài hòa.

VI. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Nhận xét về sự kết hợp cấu tứ bài thơ?
• Những hình ảnh được miêu tả thể hiện điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Cấu tứ hình ảnh kết hợp với mâu thuẫn tâm trạng, giải quyết mâu thuẫn, tạo cảm xúc hài hòa.

- Hình ảnh gần gũi với đời sống, kết hợp nghệ thuật mô tả, tạo nên tác phẩm nghệ thuật sâu sắc của tác giả.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhà thơ Pu-skin là người nước nào?

A. Mỹ

B. Anh

C. Pháp

D. Nga

Câu 2: Lời than "Ôi buồn đau, ôi cô lẻ.." kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với ai? Ở đâu?

A. Với người đọc, nơi đày ải

B. Với người yêu, nơi đày ải

C. Với bạn thâ, nơi đày ải

D. Với đồng chí, nơi đày ải

Câu 3: Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này có còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa không? Vì sao?

A. nhân vật trữ tình đang dần thoát ly ra khỏi nỗi buồn của mình, nỗi buồn đã vơi đi hẳn và ông bắt đầu nhận ra được cảnh vật xung quanh.

B. nhân vật trữ tình vẫn rất buồn và dường như muốn quên đi tất cả

C. nhân vật trữ tình bỗng rơi vào bế tắc cuộc đời, dường như chết lặng đi

D. nhân vật trữ tình đã vui vẻ trở lại, yêu đời và rất lạc quan

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: B

Câu 3: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nhan đề bài thơ Con đường mùa đông gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Câu 2: Nêu nhận xét về những hình tượng thơ được điểm lại trong khổ thơ cuối. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời.