Giáo án điện tử chuyên đề Ngữ văn 12 cánh diều CĐ 1 Phần II: Nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI

BÀI GIẢNG NGÀY HÔM NAY!

TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI, HẬU HIỆN ĐẠI

CHUYÊN ĐỀ 1

KHỞI ĐỘNG

Văn học hiện đại và hậu hiện đại ở Việt Nam được chia thành mấy giai đoạn? Trình bày đặc điểm của mỗi giai đoạn?

Văn học hiện đại Việt Nam

Từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945

Từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 đến nay

PHẦN II

NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI VÀ HẬU HIỆN ĐẠI

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Yêu cầu khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

II

Gợi ý một số vấn đề nghiên cứu văn học hiện đại và hậu hiện đại

NỘI DUNG BÀI HỌC

III

Một số phương pháp trong nghiên cứu văn học hiện đại và hậu hiện đại

IV

Các bước nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

NỘI DUNG BÀI HỌC

V

Thực hành nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại

YÊU CẦU KHI NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC HIỆN ĐẠI VÀ HẬU HIỆN ĐẠI

We can speak in flowers

Đọc thông tin và trả lời câu hỏi liên quan yêu cầu khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại:

Khi tiến hành nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại và hậu hiện đại Việt Nam cần đảm bảo yêu cầu gì?

YÊU CẦU

1

Nắm chắc khái niệm công cụ, đặc biệt là những khái niệm liên quan đến tri thức về thể loại văn học.

Nhân vật

Tình huống truyện

Điểm nhìn

Cái “tôi” trữ tình

Thơ tượng trưng, siêu thực

2

Cần có sự kết hợp giữa định tính và định lượng

Phân tích, khái quát: định tính.

Phân loại, thống kê: định lượng.

3

Phải đảm bảo tính vừa sức. Nên đi vào những đề tài nhỏ, cụ thể.

4

Nên bắt đầu từ những chi tiết mà bản thân thấy hứng thú ở văn bản.

5

Các nghiên cứu cần được công bố, thảo luận trong cộng đồng học tập để nhận được sự góp ý.

4

Hoạt động nghiên cứu có thể tiến hành độc lập hoặc bởi một nhóm nghiên cứu.

GỢI Ý MỘT SỐ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VĂN HỌC HIỆN ĐẠI VÀ HẬU HIỆN ĐẠI

We can speak in flowers

Trình bày các vấn đề nghiên cứu văn học hiện đại và hậu hiện đại chia theo từng giai đoạn cụ thể?

Nhóm 1

Giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945.

Nhóm 2

Giai đoạn từ cách mạng tháng Tám 1945 đến nay.

Nhóm 3

Cũng có thể hình thành những nghiên cứu xuyên suốt trong cả hai giai đoạn.

1. Giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945

(1) Tính chất hiện đại

Học tập các kĩ thuật, lối viết, các mô hình thể loại của văn học phương Tây

Sáng tạo những cách viết mới, những thể loại mới

Thoát khỏi những khuôn mẫu của văn học trung đại

Một số đề tài

Tính chất hiện đại của Xuân Diệu ở Đây mùa thu tới trong so sánh với các bài thơ về mùa thu đã học/ đã đọc thuộc văn học trung đại.

Điểm nhìn trần thuật trong truyện ngắn hiện đại (khảo sát qua các tác phẩm của Nguyễn Công Hoan, Thạch Lam và Nam Cao).

Nghệ thuật miêu tả tâm lí trong truyện ngắn của Thạch Lam và Nam Cao.

(2) Tính chất hiện đại

Sự phát hiện về con người trong đời sống sinh hoạt thường ngày.

những trải nghiệm nhân sinh phổ biến (cái đói, tuổi già, bệnh tật…).

sự phát hiện và quan tâm đến những con người bé nhỏ, những con người dưới đáy xã hội.

Một số đề tài

Hình tượng trẻ em/ người phụ nữ trong một số sáng tác của Thạch Lam, Nam Cao, Nguyên Hồng…

Tuổi già/bệnh tật/miếng ăn/cái chết trong một số truyện ngắn của Nam Cao (Lão Hạc, Chí Phèo, Một bữa no…)

Sự kết hợp giữa chất cổ điển và hiện đại ở những bài thơ đã học của Hồ Chí Minh trong Nhật kí trong tù.

2. Giai đoạn từ cách mạng tháng Tám 1945 đến nay

Từ cách mạng tháng Tám 1945 cho đến 1975

Điểm nổi trội cho giai đoạn này đó chính là khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.

Có những tìm tòi cách tân có ý nghĩa

Một số đề tài

Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn trong một số tác phẩm thơ tiêu biểu của văn học hiện đại Việt Nam từ cách mạng tháng Tám 1945 đến năm 1975.

Mối quan hệ giữa chất hiện thực và chất thơ trong thơ ca kháng chiến chống thực dân Pháp qua Đồng chí của Chính hứu và Tây Tiến của Quang Dũng.

Hình tượng đất nước trong thơ Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến năm 1975 qua một số tác phẩm đã học.

Từ năm 1975 đến nay

Là giai đoạn văn học mở cửa với thế giới và vì thế có nhiều đổi mới, cách tân.

Các tác giả xuất hiện trong sách giáo khoa Ngữ văn chưa thật nhiều, chưa có được độ lùi thời gian cần thiết để có thể thẩm định.

Việc học tập và nghiên cứu là không dễ dàng.

Một số đề tài

Sự đối thoại với khuynh hướng sử thi trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.

Ý thức về sinh thái trong một số truyện ngắn tiêu biểu của Nguyễn Huy Thiệp.

Giới thiệu một tác giả/ tác phẩm/ hiện tượng văn học đương đại mà em tâm đắc.

Yếu tố kì ảo trong văn học Việt Nam từ sau năm 1975 (khảo sát qua Hồn Trương Ba da hàng thịt của Lưu Quang Vũ và Muối của rừng của Nguyễn Huy Thiệp).

3. Cũng có thể hình thành những nghiên cứu xuyên suốt trong cả hai giai đoạn

Nghiên cứu mang tính quy mô

Khả năng phân tích

Khả năng tổng hợp

Phân tích, tổng hợp phức tập hơn

Một số đề tài

Khuynh hướng thơ tượng trưng, siêu thực từ thơ mới đến thơ đương đại qua một số tác giả tiêu biểu đã học.

Hình tượng những con người dưới đáy xã hội/bé nhỏ trong văn học hiện đại Việt Nam qua một số tác phẩm tiêu biểu đã học.

Hình tượng nhà văn, người nghệ sĩ trong một số truyện ngắn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại.

Một số đề tài

Những ảnh hưởng của văn học dân gian trong thơ/ văn xuôi/ văn học Việt Nam hiện đại.

Những đổi mới về nghệ thuật trần thuật trong văn xuôi Việt Nam hiện đại.

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TRONG NGHIÊN CỨU VĂN HỌC HIỆN ĐẠI VÀ HẬU HIỆN ĐẠI

We can speak in flowers

Đọc kiến thức trong SGK và thực hiện các yêu cầu sau đây:

Trạm 1

Trình bày hiểu biết của em về phương pháp thống kê – phân loại?

Trạm 2

Trình bày hiểu biết của em về phương pháp so sánh?

Đọc kiến thức trong SGK và thực hiện các yêu cầu sau đây:

Trạm 3

Trình bày hiểu biết của em về phương pháp tiếp cận văn bản theo đặc trưng thể loại?

Trạm 4

Trình bày hiểu biết của em về phương pháp lịch sử?

Phương pháp thống kê – phân loại

Thống kê: Giúp nhận biết đối tượng một cách định lượng.

Phân loại: Chia nhỏ đối tượng nghiên cứu qua đó hiểu sâu, hiểu chi tiết hơn về đối tượng.

Hai phương pháp thường sóng đôi với nhau

Ví dụ

Thống kê

Có thể thống kê trong truyện ngắn của Nam Cao, tỉ lệ của điểm nhìn từ ngôi thứ ba có tính toàn tri là bao nhiêu phần trăm, nhiều hơn hay ít hơn trong sự so sánh với điểm nhìn từ ngôi thứ ba giới hạn theo trường nhìn của nhân vật (hạn tri).

Ví dụ

Phân loại

Với đối tượng nghiên cứu là điểm nhìn, ta có thể phân loại thành điểm nhìn từ ngôi thứ ba và điểm nhìn từ ngôi thứ nhất. trong điểm nhìn từ ngôi thứ ba lại có thể chia nhỏ hơn: điểm nhìn ngôi thứ ba toàn tri, điểm nhìn từ ngôi thứ ba giới hạn theo trường nhìn của nhân vật….

Phương pháp so sánh

Điểm giống nhau hoặc sự độc đáo

Điểm khác biệt.

Là phương pháp đặc biệt quan trọng để phát hiện và hiểu sâu về vấn đề nghiên cứu.

Ví dụ

Tìm hiểu sự mới mẻ của điểm nhìn trần thuật văn học hiện đại.

Cần so sánh với điểm nhìn trần thuật trong văn học trung đại.

Để hiểu được sự độc đáo trong miêu tả những con người dưới đấy xã hội của Nam Cao

Cần phải so sánh với Thạch Lam, với Vũ Trọng Phụng,….

Nhận ra sự tương đồng của đối tượng nghiên cứu

Sự tương đồng trong cách miêu tả về người nông dân ở sáng tác của Ngô Tất Tố và Nam Cao, sự tương đồng của hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.

Thông qua so sánh

Phương pháp tiếp cận văn bản theo đặc trưng thể loại

Ngôn ngữ là chất liệu của văn học

Ngôn ngữ được mã hóa lại

Mã hóa thể loại

Mỗi thể loại văn học có một quy tắc riêng.

Không hiểu được thông điệp của văn bản.

Không hiểu được

Thống kê

Phân loại

So sánh

Chỉ có thể vận hành được dựa trên những tri thức về thể loại.

Hình ảnh so sánh, sự phân loại hay phép thống kê mới có tính thuyết phục cao.

Ví dụ

--------------- Còn tiếp ---------------