Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 8 Đọc 4: Gai

THÂN MẾN CHÀO CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Kể tên hoặc đọc thuộc lòng một bài thơ mà em yêu thích. Nêu rõ lí do vì sao em thích bài thơ đó.

Bài 8: Cái tôi – thế giới độc đáo (thơ)

Văn bản

GAI

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TÌM HIỂU CHUNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Trình bày một số thông tin về tác giả Mai Văn Phấn.
• Nêu xuất xứ của văn bản “Gai”.

1. Tác giả

• Quê quán: Ninh Bình.
• Là nhà thơ Việt Nam đương đại.
• Ông đã xuất bản hơn 16 tập thơ, một số tập đã được dịch sang tiếng nước ngoài.
• Tác phẩm tiêu biểu: Giọt nắng, Gọi xanh, Bầu trời không mái che, Hoa giấu mặt, Không gian khác, Những hạt giống của đêm và ngày…

2. Tác phẩm

Xuất xứ: Được in trong “Giọt Nắng”, Hội Văn nghệ Hải Phòng, 1992.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Yếu tố tượng trưng trong bài thơ

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu. Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cao”.
• Phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối.
• Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?

1. Các hình ảnh bốn dòng thơ đầu

Sớm

          Hái bông hoa hồng

Chiều

          Gai cào mộng mị.

Sự đối lập giữa: Hai từ chỉ thời gian (sớm – chiều).

Sự đối lập giữa: Hai hình ảnh (hoa hồng – gai).

Ý nghĩa tượng trưng

Hoa hồng tượng trưng cho cái đẹp.

• Hành động hái hoa là biểu tượng của hành trình đi tìm cái đẹp.

Gai tượng trưng cho nỗi đau đớn, cái giá phải trả trên hành trình gian khổ đó.

• Gài cào là sự chấp nhận cái giá phải trả để đến với cái đẹp.

1. Sự chuyển đổi hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối

Sẹo

          Lên xanh biếc thế

Gai

          Trong hồn đơm hoa.

Từ gai cào đến sẹo lên xanh biếc, gai đơm hoa.

Từ bông hoa hồng có thực đến bông hoa hồng trong tâm hồn nở ra từ vết gai cào.

Từ nỗi đau đớn sang sự thăng hoa, niềm hạnh phúc.

Nỗi đau khi đã vượt qua sẽ trở nên những trải nghiệm đẹp đẽ, làm tâm hồn con người phong phú thêm.

1. Sự trở lại của hình ảnh “hoa” cuối bài thơ

Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài cho thấy:

• Bản thân sự trải nghiệm nỗi đau sẽ mang lại những cái đẹp mới mẻ, cao quý hơn.
• Là biểu tượng của cái đẹp tinh thần đạt được khi con người vượt qua mất mát, chông gai trên hành trình tìm kiếm sự hoàn thiện.

2. Bản chất của sáng tạo nghệ thuật

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ thành quả đạt được và cái giá phải trả có thể là gì?

Quá trình hái hoa phải trả giá bằng những vết gai cào.

Những bông hoa trong hồn nở ra từ vết gai cao đó có thể hiểu là biểu tượng của quá trình sáng tạo nghệ thuật.

Hành trình sáng tạo là hành trình đi tìm cái đẹp vô cùng gian khổ.

III. TỔNG KẾT

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Hãy rút ra giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Gai”.

1. Nội dung

Qua hình tượng những bông hoa và gai, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc hành trình sáng tạo nghệ thuật đầy vất vả, gian truân, mới đơm hoa được một sản phẩm nghệ thuật chân chính.

2. Nghệ thuật

Thể thơ: tự do.

Ngôn ngữ: giản dị, khúc chiết, giàu tính hình tượng.

Giọng thơ: nhẹ nhàng mà sâu lắng.

LUYỆN TẬP