Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 7 TH tiếng Việt: Biện pháp tu từ đối

CHÀO CẢ LỚP!

CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY!

KHỞI ĐỘNG

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Hãy chia sẻ những biện pháp tu từ bạn thường gặp trong văn học.

Ví dụ:

Biện pháp tu từ: nhân hóa, so sánh, liệt kê…

Bài 7: Những điều trông thấy

(Nguyễn Du và tác phẩm)

Thực hành tiếng Việt

BIỆN PHÁP TU TỪ ĐỐI: ĐẶC ĐIỂM VÀ TÁC DỤNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái niệm biện pháp tu từ đối

Tác dụng của biện pháp tu từ đối

1. 1. Khái niệm biện pháp tu từ đối

Em hãy điền từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện khái niệm:

Đối là biện pháp tu từ đặt những ………… có âm thanh và ý nghĩa ……………………………….... vào vị trí cân xứng để tạo nên sự hài hòa về nghĩa, đồng thơi làm nên ……………. cho câu thơ, câu văn.

Ví dụ

Long lanh đáy nước in trời

Thành xây khói biếc, non phơi bóng vàng.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Phép đối: “Thành xây khói biếc” và “non phơi bóng vàng”.

• Tạo thành từng cặp tương ứng, cân xứng về nội dung và từ loại (thành – non, xây – phơi, khói – bóng, biếc – vàng).
• Trái nhau về thanh điệu bằng, trắc (biếc – vàng).

> Tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho câu thơ.

2. 2. Tác dụng của biện pháp tu từ đối

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Liệt kê những tác dụng của biện pháp tu từ đối khi sử dụng trong văn thơ.

Tác dụng của biện pháp tu từ đối

Tạo nên sự cân xứng về ý nghĩa và nhạc điệu, tạo nên cái đẹp hài hòa theo quan niệm truyền thống của người Việt Nam.

Giúp miêu tả sự việc, cảnh vật một cách cô đúc, khái quát mà không cần liệt kê, kể lể dài dòng.

LUYỆN TẬP

Nhiệm vụ 1:

Luyện tập về đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ viết

Hoàn thành các bài tập trong SGK tr.45, 46

Bài tập 1 SGK tr.45

Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp đối trong các trường hợp dưới đây:

1. Nỗi riêng riêng những bàn hoàn

Dầu chong trắng đĩa, lệ tràn thấm khăn.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

1. b. Cùng trong một tiếng tơ đồng,

Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

1. c. Nhẹ như bấc nặng như chì,

Gỡ cho ra nữa còn gì là duyên?

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Đáp án

1. Nỗi riêng riêng những bàn hoàn

Dầu chong trắng đĩa, lệ tràn thấm khăn.

Phép đối: “dầu chong trắng đĩa” đối với “lệ tràn thấm khăn”. 

• Tạo thành từng cặp tương ứng, cân xứng với nhau về nội dung, tương đồng về từ loại (dầu – lệ, chong – tràn, trắng – thấm, đĩa – khăn).
• Trái nhau về thanh điệu (Ví dụ: đĩa – khăn (T-B)).

>>> 

• Tạo nên vẻ đẹp hài hoà cho câu thơ.
• Miêu tả tâm trạng thao thức, dằn vặt của Thuý Kiều một cách cô đúc, nổi bật và gợi cảm.

1. b. Cùng trong một tiếng tơ đồng,

Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm.

Phép đối: “người ngoài cười nụ” đối với “người trong khóc thầm”. 

• Tạo thành từng cặp tương ứng, cân xứng với nhau về nội dung, tương đồng về từ loại (người ngoài – người trong, cười nụ – khóc thầm).
• Trái nhau về thanh điệu.

>>> 

• Tạo nên vẻ đẹp hài hoà cho câu thơ.
• Thể hiện sự trái ngược, tương phản giữa trạng thái bề ngoài và tâm trạng bên trong của Thúc Sinh và Thuý Kiều.

1. c. Nhẹ như bấc nặng như chì,

Gỡ cho ra nữa còn gì là duyên?

Phép đối: “nhẹ như bấc” đối với “nặng như chì”. 

• Tạo thành từng cặp tương ứng, cân xứng với nhau về nội dung, tương đồng về từ loại (nhẹ – nặng, bấc – chì).
• Trái nhau về thanh điệu.

>>> 

• Tạo nên vẻ đẹp hài hoà cho câu thơ.
• Thể hiện cô đọng, hàm súc sự tương phản giữa hai trạng thái bối rối và sự ràng buộc mà người trong cuộc khó lòng thoát khỏi được.

Bài tập 2 SGK tr.45

Liệt kê những dòng thơ có sử dụng biện pháp đối trong văn bản Trao duyên và nêu tác dụng của biện pháp này.

Đáp án

Những dòng thơ có sử dụng biện pháp tu từ đối trong văn bản Trao duyên

Bài tập 3 SGK tr.45