Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 1 Đọc 2: Cõi lá

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐÃ ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Bốn mùa xuân, hạ, thu, đông mang đến cho thiên nhiên những cánh sắc rất đặc trưng. Hãy nêu những dấu hiệu biến đổi của thiên nhiên khi thời tiết chuyển mùa mà bạn có ấn tượng sâu sắc.

BÀI 1: THÔNG ĐIỆP TỪ THIÊN NHIÊN

(TẢN BÚT, TẢN VĂN)

VĂN BẢN 2: CÕI LÁ

NỘI DUNG BÀI HỌC

ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ LOẠI TẢN VĂN

Tản văn

Tác giả, tác phẩm

TÌM HIỂU CHI TIẾT

Đặc điểm “cõi lá” trong văn bản

Tình cảm, cảm xúc mà tác giả gửi gắm

Kết luận theo thể loại

1. ĐẶC ĐIỂM THỂ TẢN VĂN
2. Tản văn

• Khái niệm: Tản văn là một dạng văn xuôi gần với tùy bút.
• Đặc trưng:
  • Thường kết hợp tự sự, trữ tình, nghị luận, miêu tả thiên nhiên, khắc họa nhân vật.
  • Thể hiện, bộc lộ tình cảm, ý nghĩ của tác giả.
  • Chú trọng việc nêu lên được nét chính của các hiện tượng giàu ý nghĩa xã hội.
  • Khả năng phát hiện những nét đặc thù, đặc biệt của sự việc,       đối tượng hay khả năng kết nối, xâu chuỗi các sự việc, đối tượng có vẻ rời rạc, nhỏ nhặt để hướng đến thể hiện chủ đề của tác phẩm.

2. Tác giả, tác phẩm

Trả lời câu hỏi

• Nêu một số nét cơ bản về tác giả Đỗ Phấn và xuất xứ của văn bản “Cõi lá”.
• Xác định bố cục của văn bản “Cõi lá”.
• Nêu nội dung chính của văn bản “Cõi lá”.

Tác giả

Đỗ Phấn (1956)

• Ông sinh ra tại Hà Nội
• Đỗ Phấn là nghệ sĩ đã không còn xa lạ với những người yêu nghệ thuật yêu nghệ thuật hội họa và văn học ở nước ta.
• ông viết văn từ khi còn là học sinh phổ thông nhưng lớn lên lại theo học hội họa, thành danh trước hết từ hội họa.
• Đỗ Phấn từng nhận mình là một kẻ “tay ngang” trong văn chương bởi xuất phát điểm của ông không phải là một nhà văn, cũng không học qua trường lớp chuyên nghiệp nào.
• Ông trở lại con đường viết văn từ năm 2005.
• Những điều đẹp đẽ xung quanh cuộc sống của ông đã trở thành tiền đề cho việc sáng tạo văn học nghệ thuật, đặc biệt là Hà Nội.

Tác phẩm

• Xuất xứ:
  • Tác phẩm được sáng tác năm 2008
  • Là một trong những tản văn được yêu thích nhất của ông, thể hiện rõ phong cách đặc trưng của Đỗ Phấn.
  • Đoạn trích là chuỗi cảm xúc miên man của tác giả về cảnh sắc thiên nhiên Hà Nội gắn với từng mùa cây thay lá.
• Bố cục của văn bản:
  • Đoạn 1 (Từ đầu đến “…xôn xao lá cành”)
    • Cảm xúc vỡ òa khi bất ngờ nhận ra mùa xuân đã tới.
  • Đoạn 2 (Từ “Chín cây bồ đề…” đến “…bước chân người”):
    • Miêu tả chi tiết đặc điểm từng loại lá, cây chuyển sắc theo mùa.
  • Đoạn 3 (Phần còn lại)
    • Niềm rung cảm khi đi trong “cõi lá mùa xuân thành phố”.
  • Nội dung chính:

Cõi lá là một trong số những tản văn của     Đỗ Phấn viết về đề tài lớn là Hà Nội. Nhà văn tái hiện hình ảnh Hà Nội qua những loài cây trong sắc xuân, với ông mùa nào ở nơi đây cũng là mùa lá rụng. Hình ảnh thủ đô hiện lên vừa gần gũi, quen thuộc vừa mang được chất riêng trong cách nhìn của nhà văn.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Đặc điểm “cõi lá” trong văn bản

Trả lời câu hỏi

Theo em, “cõi lá” của tác giả có những ý nghĩa gì? Tìm những chi tiết miêu tả “cõi lá” ứng với những ý nghĩa đó.

Tìm một số chi tiết miêu tả màu sắc của lá cây, miêu tả cây cối trong văn bản mà em ấn tượng nhất. Nhận xét đặc điểm ngôn ngữ mà tác giả sử dụng.

“Cõi lá” là xứ sở của lá, thế giới của lá

Cõi lá” là biểu tượng của vẻ đẹp thiên nhiên, với những hình ảnh miêu tả sắc lá

Mỗi loại lá lại mang một vẻ riêng, một gam màu riêng, tô điểm cho bức tranh phong cảnh, làm nên nét đặc trưng, quyến rũ của cảnh sắc Hà Nội.

“Cõi lá” cũng là “cõi người”

Ẩn hiện trong lá là những gương mặt người

“Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá”.

Tình yêu của người Hà Nội

“Những người Hà Nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua quãng phố đông mà chật chội […] này để ngắm nhìn chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng”…

Khi xa Hà Nội, ai cũng nhớ về những mùa lá rụng vàng tươi bên hồ Hoàn Kiếm,…

Cô em gái sống xa Tổ quốc đã hai chục năm có lẻ, mỗi lần gọi điện về đều hỏi con đường ven hồ Gươm mùa này lá rụng chưa?

“Cõi lá” là nguồn nhựa sống của người Hà Nội, đi trong     “cõi lá” ai cũng thấy mình như trẻ lại.

“Cõi lá” và con người hòa quyện trong nhau, nương tựa vào nhau, làm nên một thực thể sống, cùng sinh tồn.

• Một số chi tiết miêu tả cây cối trong văn bản