Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 3 Đọc 1: Lời tiễn dặn

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Bạn đã học về truyện thơ Nôm ở lớp 9. Theo bạn, khi đọc một truyện thơ, chúng ta cần chú ý điều gì?

BÀI 3: KHÁT KHAO ĐOÀN TỤ

( TRUYỆN THƠ)

VĂN BẢN 1: LỜI TIỄN DẶN

NỘI DUNG BÀI HỌC

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

Đặc trưng của truyện thơ dân gian.

Tìm hiểu chung về tác phẩm.

KHÁM PHÁ VĂN BẢN

1. Đặc trưng truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn.

Ngôi kể, nhân vật của truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn.

Thông điệp.

KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

1. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
2. Đặc trưng của truyện thơ dân gian

Khái niệm

> Là một thể loại văn học dân gian, sáng tác dưới hình thức văn vần, thường xoay quanh đề tài tình yêu, hôn nhân; kết hợp tự sự với trữ tình, rất gần gũi với ca dao, dân ca; phát triển nhiều ở các dân tộc miền núi.

Cốt truyện

> Đơn giản, thường xoay quanh số phận của một vài nhân vật chính; có thể sử dụng yếu tố kì ảo hoặc không sử dụng.

Nhân vật chính

> Thường là những con người có số phận ngang trái, bất hạnh trong cuộc sống, tình yêu.

Ngôn ngữ trong truyện thơ dân gian

> Là ngôn ngữ truyền khẩu, giàu chất trữ tình và mang   âm hưởng của các làn điệu dân ca Việt Nam.

2. Tìm hiểu chung về tác phẩm

Trả lời câu hỏi

• Nêu một số nét cơ bản về xuất xứ và nội dung của văn bản “Lời tiễn dặn”.
• Xác định bố cục của văn bản “Lời tiễn dặn”.

Xuất xứ

Tiễn dặn người yêu (nguyên văn tiếng Thái là Xống chụ xon xao) là một trong những truyện thơ hay nhất trong khi tàng truyện thơ của các dân tộc thiểu số Việt Nam.

Văn bản Lời tiễn dặn được trích từ truyện thơ Tiễn dặn người yêu.

Nội dung chính

Qua hai lời tiễn dặn của chàng trai dành cho cô gái, ta thấy được tâm trạng đau xót khi yêu nhau mà không thể bên nhau của chàng trai và cô gái, cùng với đó là tình yêu mãnh liệt, mãi đi cùng năm tháng, sánh ngang với “trời đất, thiên nhiên” của hai người.

Bố cục

Phần 1:

Từ đầu đến …góa bụa về già

Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn dặn.

Phần 2:

Còn lại

Cử chỉ, hành động, tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái.

1. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
2. Đặc trưng truyện thơ qua văn bản “Lời tiễn dặn”

THẢO LUẬN NHÓM

• Nhóm 1: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản “Lời tiễn dặn” thuộc thể loại truyện thơ?
• Nhóm 2: Nhận xét về ngôi kể của văn bản, chỉ ra những chi tiết quan trọng trong văn bản và phân tích vai trò của chúng trong việc thể hiện nội dung của truyện thơ.

Đề tài

Tình yêu, hôn nhân.

Cốt truyện

Đơn giản, không sử dụng yếu tố kì ảo. Truyện xoay quanh số phận của một đôi trai gái yêu nhau nhưng gặp trắc trở trong tình yêu, cuối cùng, vượt qua mọi thử thách, họ đã được đoàn tụ bên nhau, có cuộc sống hạnh phúc.

Vị trí của đoạn trích

Lược trích từ dòng 1121 – 1406.

Nội dung của đoạn trích

Lời dặn dò của chàng trai khi anh    tiễn cô về nhà chồng và lời khẳng định mối tình tha thiết, bền chặt của anh   khi chứng kiến cảnh cô bị nhà chồng hắt hủi, hành hạ.

2. Ngôi kể, nhân vật của truyện thơ qua văn bản “Lời tiễn dặn”

Ngôi kể: ngôi thứ nhất (người kể xưng “anh yêu”).

Những chi tiết quan trọng:

Lời dặn dò của chàng trai khi anh tiễn cô về tận nhà chồng:

Xin kề vóc mảnh

Ủ lấy hương người

Xin ẵm con cho người yêu

Lời thề nguyền

Không lấy nhau được mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông/ Không lấy được thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già

 Thể hiện tình yêu tha thiết, cao thượng.

Lời khẳng định mối tình tha thiết, bền chặt của anh khi chứng kiến cảnh cô bị nhà chồng hắt hủi, hành hạ

• Xin các hành động chăm sóc khi thấy người yêu bị chồng hành hạ (chải tóc, nấu thuốc), vóc mảnh.
• Lời khẳng định tình yêu bền chặt ngay cả khi chết đi (Chết thành sông…song song).
• Cách so sánh, ẩn dụ được sử dụng để làm tăng tính khảng định mối tình tha thiết (Lú - Ủa, bán trâu, thu lúa, vàng, đá, gỗ cứng đời gió).

 Thể hiện tình yêu tha thiết, bền chặt, không có gì có thể làm thay đổi được.

 Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất đã làm tăng tính thuyết phục, tính truyền cảm cho lời dặn dò và lời khảng định mối tình chung thủy, tha thiết của chàng trai.

Nhân vật trong truyện thơ dân gian:

Tâm trạng của cô gái qua sự cảm nhận của chàng trai: đau khổ, tuyệt vọng

Cô là một cô gái xinh đẹp (người đẹp anh yêu) nhưng bị ép gả nên đau khổ khi phải về nhà chồng.

Cấu trúc trùng điệp: vừa đi vừa ngoảnh lại, vừa đi vừa ngoái trông thể hiện nỗi đau giằng xé, càng đi lòng càng đau nhớ.

Cô còn bị nhà chồng phũ phàng, đánh đập (đầu bù, tóc rối, đau bệnh).

Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng:

đau khổ, quyến luyến, không nỡ rời xa.