Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 3 Đọc 2: Tú Uyên gặp Giáng Kiều

CHÀO MỪNG TẤT CẢ CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC!

KHỞI ĐỘNG

Theo bạn, thế nào là “người đẹp trong tranh” hay “người đẹp như tranh”? Hãy thử chia sẻ tưởng tượng của bạn về hình ảnh người đẹp bước ra từ một bức tranh.

BÀI 3: KHÁT KHAO ĐOÀN TỤ

( TRUYỆN THƠ)

VĂN BẢN 2: TÚ UYÊN GẶP GIÁNG KIỀU

NỘI DUNG BÀI HỌC

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

Đặc trưng của truyện thơ Nôm.

Đọc văn bản.

TÌM HIỂU CHI TIẾT

Cốt truyện và chi tiết của văn bản Tú Uyên gặp Giáng Kiều.

Nhân vật trong văn bản Tú Uyên gặp Giáng Kiều.

Thông điệp.

KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

I. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Đặc trưng của truyện thơ Nôm

Khái niệm

Là thể loại được sáng tác dưới hình thức văn vần (lục bát hoặc song thất lục bát), có cốt truyện, phát triển mạnh vào thế kỉ XVIII và thế kỉ XIX, dùng thơ tiếng Việt viết bằng chữ Nôm (thường là thơ của lục bát) để kể chuyện (trần thuật), có khả năng phản ánh về hiện thực xã hội và con người với một phạm vi tương đối rộng.

Phân loại

Truyện thơ Nôm bình dân

Truyện thơ Nôm bác học

Cốt truyện

Sử dụng cốt truyện dân gian, cốt truyện trong văn học viết Trung Quốc hoặc cốt truyện lấy từ chính cuộc đời tác giả và thực tiễn đời sống.

Hội ngộ – Lưu lạc – Đoàn viên.

Nhân – quả.

Nhân vật

·        Nhân vật chính diện

·        Nhân vật phản diện

Thường được xây dựng theo khuôn mẫu.

Ngôn ngữ trong truyện thơ Nôm

Có sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình, có nhiều tác phẩm đạt tới trình độ điêu luyện.

Truyện thơ Nôm bình dân có ngôn ngữ gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày.

Truyện thơ Nôm bác học sử dụng nhiều biện pháp tu từ, điển tích, điển cố.

2. Đọc văn bản

Trả lời câu hỏi

Trình bày những hiểu biết của bạn văn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều”.

Tìm tất cả những điển tích, điển cố trong văn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều” và lí giải ý nghĩa của chúng. Cho biết hầu hết những điển tích, điển cố đó bắt nguồn từ đâu?

qVăn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều”

Văn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều”được trích           từ truyện Nôm Bích Câu kì ngộ (từ câu 305 đến       câu 360).

Truyện Nôm Bích Câu kì ngộ nguyên là truyện viết bằng chữ Hán, được cho là của Đoàn Thị Điểm,      về sau được dịch ra truyện Nôm và phổ biến rộng rãi.

Trước đây, nhiều người cho là tác phẩm này là của một tác giả khuyết danh nhưng theo các nhà nghiên cứu hiện nay thì người sáng tác thơ là Vũ Quốc Trân sống ở khoảng giữa thế kỉ XIX.

qĐiển tích, điển cố trong văn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều”

Sông Tương

Tục truyền hai bà Nga Hoàng và Nữ Anh – vợ vua Thuấn đã khóc chồng bên bờ sông Tương, ở đây chỉ nỗi tương tư của nhân vật.

Bát trân

Tám món ăn quý. Theo sách Chu lễ, tám món ăn ấy là: bột ngào,         bánh mỡ, heo quay, dê thui, chả quết, thịt ướp, nem luộc và gan nướng, ở đây chỉ thức ăn ngon.

Chúa Đông

tức Đông Quân, vị thần coi về mùa xuân, ở đây chỉ mùa xuân.

Bếp trời

tức Thiên Trù, tên một ngôi sao chăm lo việc bếp nhà trời.

Ba sinh

theo thuyết luân hồi của Phật giáo thì con người có ba kiếp.

Tơ trăng

Dây tơ hồng của Nguyệt Lão se duyên vợ chồng.

Tác hợp duyên trời

Theo câu “thiên tác chi hợp” trong Kinh Thi, ý nói cái duyên tự trời gây nên.

Gieo cầu

Chọn người để lấy làm chồng. Do tích vua Hán Vũ Đế cho công chúa ngồi trên lầu ném quả cầu xuống, ai cướp được thì lấy người ấy. Về sau, các nhà quyền quý cũng bắt chước cách này để kén rể.

Gieo thoi

ném cái thoi, chỉ người con gái phải biết giữ mình, bảo toàn tiết hạnh. Trong Tấn thư chép chuyện Tạ Côn đời Tấn ghẹo cô gái hàng xóm họ Cao lúc cô đang dệt cửi, bị cô lấy con thoi ném làm Tạ Côn gãy mấy hai cái răng.

Túc trái

nợ từ kiếp trước, theo Phật giáo.

Mái Tây

Chỉ Tây sương kí – một vở kịch của Vương Thục Phủ kể về câu chuyện tình yêu giữa nàng Thôi Oanh và thư sinh Trương Quân Thụy. Nàng Oanh Oanh chủ động gặp chàng ở mái Tây chùa Phổ Cứu.

Vũ y, Nghê thường

Vũ y là quần áo múa, nghê thường là xiêm y của các nàng tiên,      màu sắc sặc sỡ như cầu vồng.

Dị Văn Lục chép: Vua Đường Minh Hoàng nhân đêm Trung thu được một đạo sĩ hóa phép đưa lên chơi cung trăng. Các tiên nữ trên cung trăng xiêm áp lộng lẫy, múa hát duyên dáng. Khi về lại cõi trần,      nhà vua phóng theo điệu nhạc của các tiên nữ trên cung trăng mà tạo ra điệu “Nghê thường vu y khúc” cho các cung nhân múa hát.

Nguồn gốc của những điển tích, điển cố trong văn bản “Tú Uyên gặp Giáng Kiều”: hầu hết đều mượn những điển tích, điển cố của Trung Quốc, ngoài ra còn mượn           các quan niệm từ Phật giáo và Nho giáo         (Kinh Thi), sách Chu lễ…

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN