Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 6 Đọc 1: Chiều sương

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi dưới đây:

Từ nhan đề truyện, bạn hãy dự đoán nội dung văn bản nói lên điều gì?

Bài 6: Sống với biển rừng bao la (truyện ngắn)

Văn bản

CHIỀU SƯƠNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tri thức Ngữ văn

Thể loại truyện ngắn

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Các chi tiết, sự kiện, hình ảnh

Nghệ thuật kể chuyện và yếu tố thực, ảo

Thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

1. TRI THỨC NGỮ VĂN

Thể loại Truyện ngắn

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nêu khái niệm truyện ngắn?
• Cốt truyện của truyện ngắn hiện đại thường xoay quanh những gì?
• Nêu đặc điểm của điểm nhìn ngôi thứ ba (toàn tri và hạn tri)? Thay đổi điểm nhìn trong văn bản có tác dụng gì?
• Nhân vật trong truyện có vai trò gì?

1. Khái niệm

Truyện ngắn

Thể loại tự sự hư cấu có dung lượng nhỏ

Quy mô hạn chế

Số lượng nhân vật

Sự kiện

Chỉ tập trung miêu tả một khía cạnh hoặc trạng thái cụ thể của đời sống xã hội.

1. Cốt truyện của truyện ngắn hiện đại

• Thường đơn giản, cô đúc.
• Tập trung xoay quanh một tình huống.

Các sự kiện trong câu chuyện được sắp xếp theo hướng chỉ tập trung vào một vài biến cố chính, dồn nén mâu thuẫn trong một khoảng thời gian ngắn.

1. Điểm nhìn trần thuật

Điểm nhìn ngôi thứ ba toàn tri

Tầm hiểu biết của người kể chuyện:

• Bao trùm toàn bộ thế giới nhân vật.
• Không bị giới hạn trong cái nhìn của nhân vật nào.
• Thấy suốt tất cả suy nghĩ và cảm xúc của các nhân vật, tất cả mọi thời điểm, địa điểm và sự kiện.

Điểm nhìn ngôi thứ ba hạn tri

Tầm hiểu biết của người kể chuyện:

• Chỉ giới hạn trong cái nhìn của một nhân vật trung tâm.
• Chỉ thấy suốt suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật đó là các sự kiện mà nhân vật đó biết.

Thay đổi điểm nhìn

Trong nhiều tác phẩm truyện hiện đại, thường có sự di chuyển điểm nhìn kể chuyện.

Có thể từ ngôi thứ nhất sang ngôi thứ ba, từ ngôi thứ ba hạn tri sang toàn tri, hoặc giữa nhiều ngôi thứ nhất khác nhau.

Tác dụng: thể hiện ý đồ nghệ thuật của tác giả.

• Dẫn dắt độc giả vào thế giới tinh thần của nhân vật.
• Quan sát, thể hiện sự việc, con người từ nhiều góc nhìn.

1. Nhân vật trong truyện ngắn

Nhân vật

Thường chỉ có 1-2 nhân vật chính.

Hiện lên như một chủ thể độc lập.

Hiện lên như một chủ thể độc lập.

Được khắc họa qua:

• Ngoại hình, hành động, đối thoại, độc thoại nội tâm.
• Đánh giá của các nhân vật khác cũng như người kể chuyện.

1. TÌM HIỂU CHUNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nêu một số thông tin về tác giả Bùi Hiển và xuất xứ của văn bản “Chiều sương”.
• Xác định bố cục của văn bản và nêu nội dung từng phần?
• Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

1. Tác giả

Bùi Hiển (1919 - 2009)

• Quê quán: Nghệ An.
• Là nhà văn có sức sáng tác dồi dào, bền bỉ trong cả hai giai đoạn trước và sau năm 1975.
• Phong cách sáng tác: chuyên viết về phong tục Bắc Bộ với lòng yêu thương con người và cảnh vật sâu sắc.
• Thể loại: truyện ngắn, bút kí, phê bình…

2. Tác phẩm

• Thể loại: Truyện ngắn.
• Sáng tác năm: 1941.
• Xuất xứ: In trong tập truyện ngắn “Nằm vạ” (1941).

Bố cục

Phần 1: Từ đầu đến … bữa đó thuyền ra lạch.

Chuyện chàng trai đến thăm lão Nhiệm Bình.

Phần 2: Còn lại

Chuyện chiếc thuyền trong ngày giông bão.

Nội dung bao quát

Vào một buổi chiều sương lãng đãng, chàng trai đã nghe ông Nhiệm Bình thuật lại câu chuyện đi biển của một nhóm bạn chài (trong đó có ông).

Chuyến đi biển đã gặp một trận bão tố lớn, nhóm bạn chài đã suýt mất mạng.

Trên đường trở về, trong không gian mịt mờ sương, họ đã gặp một chiếc “thuyền ma” mà sau này họ mới biết rằng người trên thuyền đã bỏ mạng trong trận bão tố đó.

> Câu chuyện cho thấy những gian truân mà người đi biển gặp phải và thái độ của họ đối với những con người thuộc thế giới âm, dương khác nhau.

Nhan đề

Ngắn gọn, nêu được thời điểm diễn ra câu chuyện vào buổi chiều.

Không gian bị bao phủ bởi sương mù, tạo không khí yên tĩnh, êm ả nhưng có chút lạnh lẽo, âm u.

Nhan đề không tiết lộ quá nhiều về nội dung hay chủ đề của truyện.

III. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Các chi tiết, sự kiện, hình ảnh