Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 1 Đọc 3: Chiều xuân

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐÃ ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Thiên nhiên từ lâu đã trở thành cảm hứng bất tận cho văn học. Dựa vào hiểu biết của em, hay chia sẻ những bài thơ viết về thiên nhiên mà em biết.

BÀI 1: THÔNG ĐIỆP TỪ THIÊN NHIÊN

(TÙY BÚT, TẢN VĂN)

VĂN BẢN 3: CHIỀU XUÂN

NỘI DUNG BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

TÌM HIỂU CHI TIẾT

Tìm hiểu về thi pháp

Tình cảm, cảm xúc của nhà thơ

1. TÌM HIỂU CHUNG

Trả lời câu hỏi

• Nêu một số nét cơ bản về xuất xứ của văn bản “Chiều xuân”.
• Xác định một số đặc điểm hình thức của bài thơ “Chiều xuân”: bố cục, cảm hứng chủ đề, nhận xét về vần và nhịp.
• Nêu nội dung chính của văn bản “Chiều xuân”.

Xuất xứ văn bản “Chiều xuân”

Văn bản Chiều xuân trích trong tập thơ đầu tay của Anh Thơ - Bức tranh quê in năm 1941.

Một số đặc điểm hình thức

• Bố cục:
  • Khổ 1: Bức tranh chiều xuân trên bến vắng.
  • Khổ 2: Bức tranh chiều xuân trên đường đê.
  • Khổ 3: Bức tranh chiều xuân trên cánh đồng.
• Cảm hứng chủ đạo
  • Tình yêu thiên nhiên tha thiết.
• Vần
  • Vần chân (vắng – lặng, cỏ - gió, ra – hoa)
  • Vần thông (trôi – bời).

> Hầu hết vần của bài thơ đều là những âm tiết mở hoặc nửa khéo

 Tạo âm hưởng vang xa gợi liên tưởng về không gian mênh mông, rộng mở, trống trải, vắng lặng của buổi chiều xuân nơi bến đò, con đề làng và đồng ruộng thân quen.

• Nhịp: 4/3
  • Nhịp thơ gắn với nhịp độ hoạt động của muôn vật trong bức tranh.
  • Trong khoảng không gian “chiều xuân”, dưới cảm nhận của nhà thơ, mọi vật dường như đều chuyển động khẽ, chầm chậm, lặng tờ, thậm chí đứng yên nhịp thơ cũng chậm rãi, nhẹ nhàng, đều đặn.
• Nội dung chính
  • Bài thơ Chiều xuân ca ngợi vẻ đẹp của mùa xuân xứ Bắc, vẻ đẹp tĩnh lặng của cảnh chiều xuân, không khí và nhịp sống thôn dã trong trẻo, yên bình, gần gũi, qua đó bày tỏ tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Tìm hiểu về thi pháp

Đọc văn bản Chiều xuân và trả lời câu hỏi:

Đọc đoạn thơ số 1, 2 và cho biết những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng. Phân tích tác dụng.

Đọc đoạn thơ số 3 và cho biết những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng. Phân tích ý nghĩa và tác dụng. Nhận xét ngôn ngữ của bài thơ.

• Biện pháp nghệ thuật ở đoạn thơ số 1, 2

Đoạn thơ số 1

Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,

Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi;

Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng

Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.

Biện pháp tu từ nhân hóa

• Sự vật hiện lên như những sinh thể có hồn, nhắm nhấn mạnh sự yên tĩnh, vắng lặng của cảnh vật làng quê Bắc Bộ.
• Mọi thứ dường như chậm rãi, từ tốn, tạo nên không khí thanh bình, yên ả.

Biện pháp tu từ liệt kê

• Những hình ảnh quen thuộc, đặc trưng cho làng quê Bắc Bộ Việt Nam gợi nên cảnh đẹp, yên bình nhưng lại vắng lặng đến đượm buồn.
• Một bức tranh chỉ có màu hoa xoan tím điểm xuyết, thiếu sắc màu, âm thanh và ánh sáng.

Đoạn thơ số 2

Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,

Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;

Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,

Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.

Biện pháp tu từ liệt kê

Những hình ảnh đặc trưng của mùa xuân đồng bằng Bắc Bộ.

Từ ngữ diễn tả hoạt động

Bức tranh có sự chuyển đổi từ gam màu buồn sang sự sống, gam màu xanh "biếc" của cỏ, từ tĩnh sang động. Cảnh vật thân thương và bình yên quá đỗi, độc đáo và nên thơ, cảnh quen thuộc trở nên mới mẻ, sinh động, làm vơi đi nỗi cô đơn của bến vắng.

• Biện pháp nghệ thuật ở đoạn thơ số 3 và ngôn ngữ của bài thơ