Giáo án điện tử Ngữ văn 11 chân trời Bài 1 Đọc 4: Trăng sáng trên đầm sen

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Hãy nêu những cảm nhận của em về vẻ đẹp của đầm sen trong đoạn video được trình chiếu.

BÀI 1: THÔNG ĐIỆP TỪ THIÊN NHIÊN

( TÙY BÚT, TẢN VĂN)

VĂN BẢN 4: TRĂNG SÁNG

TRÊN ĐẦM SEN

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. TÌM HIỂU CHI TIẾT
3. Một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen.
4. Những dẫn chứng cho thấy người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị.
5. Kết luận theo thể loại.
6. TÌM HIỂU CHUNG

TRẢ LỜI CÂU HỎI

• Nêu một số nét xuất xứ của văn bản “Trăng sáng trên đầm sen”.
• Nêu cảm hứng chủ đạo và nội dung chính của văn bản “Trăng sáng trên đầm sen”.

1. Xuất xứ văn bản “Trăng sáng trên đầm sen”

• Chu Tự Thanh (1891 – 1948) người Dương Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, là nhân sĩ yêu nước nổi tiếng.
• Trăng sáng trên đầm sen là một trong những sáng tác văn học thuộc thể loại tản văn của ông được yêu thích nhất.

1. Cảm hứng chủ đạo và nội dung chính

Cảm hứng chủ đạo

Sự rung động trước vẻ đẹp gợi cảm và lãng mạn của đầm sen trong đêm trăng đã trở thành cảm hứng chủ đạo để nhà văn viết nên tản văn Trăng sáng trên đầm sen.

Nội dung chính

Trăng sáng trên đầm sen ca ngợi vẻ đẹp của đầm sen với những quan sát, miêu tả hết sức tinh tế, tỉ mỉ và sống động, thiên nhiên và con người như dung hòa làm một trong đêm trăng sáng. Cảnh đẹp khiến lòng người rung động, gợi lên bao cảm xúc dạt dào.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen

Đọc văn bản Trăng sáng trên đầm sen và trả lời câu hỏi

Chỉ ra một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên     đầm sen.

Nêu một vài chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình, cho biết tác dụng của sự kết hợp ấy trong văn bản.

• Một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen.

Hình ảnh

“Ánh trăng như nước chảy, tỏa xuống mặt hoa sen và lá sen”.

“Lá sen và hoa sen như vừa được tắm gội bằng sữa bò, lại như được bao trùm trong giấc mộng bằng dải lụa mỏng”.

“Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều thế nhưng giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc Vi-ô-lông nổi tiếng”.

Từ ngữ

tỏa, phủ, tắm gội, bao trùm, hài hòa…

• Chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình

Chi tiết “Tôi” kể về việc một mình đi ngắm đầm sen trong đầm sen trong đêm trăng, đồng thời bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc về cái “thú” đơn độc của mình.

Tác dụng: Nội dung kể trở nên sâu sắc, gợi cảm nhờ những yếu tố suy tư, mang đậm dấu ấn cá nhân.

Chi tiết kể về tập tục hái sen của vùng Giang Nam, đó là việc của những thiếu nữ, “các nàng vừa chèo thuyền vừa cất tiếng hát…các nàng hái sen không cần phải nói nhiều, bởi còn nhiều người đến xem cảnh hái sen…là mùa lãng mạn nhất”.

Tác dụng: Xuất phát từ trải nghiệm và hiểu biết của nhà văn về tập tục hái sen của vùng Giang Nam, người hái sen luôn là các thiếu nữ, sự xinh đẹp, trẻ trung, yểu điệu của các thiếu nữ cộng hưởng với vẻ đẹp tinh khôi, nhẹ nhàng của hoa sen càng làm cho cảnh sắc thêm lãng mạn và say đắm lòng người mà tác giả cho rằng mùa hái sen cũng chính là “mùa lãng mạn nhất”.

2. Những dẫn chứng cho thấy người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị

Theo dõi văn bản Trăng sáng trên đầm sen và trả lời câu hỏi.

Tìm dẫn chứng trong văn bản “Trăng sáng trên đầm sen” để chứng minh người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị.

Liên tưởng

Lá sen như những cánh sao trên bầu trời.

Lá sen và hoa sen như vừa được tắm gội bằng sữa bò.

Giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, tựa như bản nhạc vi-ô-lông.

Biểu cảm

Mấy hôm nay cảm thấy lòng bồn chồn không yên.

Giây phút này dường như lá và hoa có chút rung động, như tia chớp truyền khắp đầm sen trong nháy mắt.

3. Kết luận theo thể loại

Thể loại:

Tản văn

Đề tài:

Vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu thiên nhiên

Chất tự sự

Trong văn bản Trăng sáng trên đầm sen, chất tự sự chủ yếu thể hiện qua những tâm sự của tác giả về sở thích một mình đi ngắm sen và tập tục hái sen ở vùng Giang Nam. Qua đó thể hiện chiều sâu cảm xúc, suy tư và cảm nhận cá nhân của riêng nhà văn về cảnh sắc đầm sen và những hiểu biết về văn hóa.

Chất trữ tình

Chủ yếu thể hiện qua ngôn ngữ giàu chất thơ, giàu tính hình tượng.

• Những liên tưởng, tưởng tượng độc đáo kết hợp với những biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa đã khiến đầm sen trở nên có hồn, gần gũi với con người hơn.
• Chất trữ tình còn thể hiện ở việc nhà văn miêu tả sự giao hòa giữa ánh trăng và hoa sen, ánh trăng như tan chảy trên lá sen, hoa sen tạo nên một bức tranh huyền mặc, sống động, dù là thời điểm buổi đêm nhưng cả đầm sen như bừng sáng bởi ánh trăng bàng bạc.

Cái “tôi” của tác giả

• Tình yêu thiên nhiên da diết và đặc biệt là yêu loài hoa sen.
• Cái “tôi” của nhà văn là cái “tôi” trầm tĩnh, lặng lẽ, thích quan sát.
• Óc quan sát tỉ mỉ, tinh tế cùng những liên tưởng thú vị, độc đáo.
• Sự am hiểu về loài sen, về văn hóa.

LUYỆN TẬP

NHIỆM VỤ 1: Chọn đáp án đúng nhất cho các câu hỏi sau.

Câu 1: Văn bản “Trăng sáng trên đầm sen” thuộc thể loại nào?