Giáo án điện tử Ngữ văn 9 cánh diều Bài 7: Quê hương (Tế Hanh)

BÀI 7. THƠ 8 CHỮ VÀ THƠ TỰ DO

VĂN BẢN. QUÊ HƯƠNG

Chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

KHỞI ĐỘNG

- Trước khi vào bài học ngày hôm nay, chúng ta cùng nhìn lên bảng, cô sẽ chiếu những bức ảnh về quê hương.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Ai là người bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ?

Trả lời:

Tác giả.

Câu 2: Xác định vần và nhịp của các dòng thơ.

Trả lời:

- Nhịp thơ đa số là nhịp 3/5 hoặc 3/2/3

- Vần chân là chủ yếu.

Câu 3: Chú ý các từ ngữ khắc họa hình ảnh con người và con thuyền

Trả lời:

- Từ ngữ khắc họa hình ảnh con người: ồn ào, tấp nập

- Từ ngữ khắc họa hình ảnh con thuyền: im bến mỏi trở về nằm, chất muối thấm trong thớ vỏ

Câu 4: Xa quê hương, tác giả nhớ những gì?

Trả lời:

Nhớ màu nước biển, cá bạc, chiếc buồm, con thuyền, cái mùi nồng mặn của làng chài ven biển.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Xác định bố cục của bài thơ Quê hương và nêu nội dung chính của mỗi phần

Trả lời:

- Phần 1 (2 câu đầu): giới thiệu chung về làng quê.

- Phần 2 (6 câu sau): cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá.

- Phần 3 (8 câu tiếp): cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về.

- Phần 4 (4 câu còn lại): nỗi nhớ quê hương của tác giả.

Câu 2. Nêu cảm hứng chủ đạo của tác giả thể hiện trong bài thơ. Cảm hứng đó được thể hiện rõ nhất ở câu hoặc đoạn thơ nào trong bài?

Trả lời:

- Cảm hứng chủ đạo: tình yêu quê hương tha thiết.

- Câu: Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ/Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!, thuộc đoạn thơ cuối ở trong bài.

Câu 3:

a) Hãy miêu tả lại hình ảnh quê hương trong bài thơ bằng lời văn của em.

b) Cảnh những con thuyền ra khơi và cảnh đón thuyền cá về bến được tác giả miêu tả như thế nào? Hình ảnh người dân và cuộc sống làng chài được thể hiện trong hai cảnh này có nét gì nổi bật?

Trả lời:

a. Bức tranh quê hương hiện lên trong khung cảnh khoáng đạt, thơ mộng:

- Bình minh rực rỡ: "Khi trời trong gió nhẹ sớm mai Hồn quê hương man mác nhớ ai"

- Hình ảnh "trời trong gió nhẹ sớm mai" gợi ra bầu không khí trong lành, tinh khiết của quê hương. Ánh bình minh rực rỡ như tô điểm thêm cho bức tranh quê hương thêm tươi đẹp.

…

b. Hình ảnh con thuyền ra khơi :

- Trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng

- Biện pháp tu từ:

+ So sánh (chiếc thuyền hăng như con tuấn mã, cánh buồm như mảnh hồn làng)

+ Nhân hóa: cánh buồm rướn thân trắng

=> Bức tranh lao động đầy hứng khởi cùng với sự khỏe khoắn, dạt dào sức sống.

- Cảnh đón thuyền cá về bến

=> Cuộc sống lao động vui tươi, rộn ràng, đầm ấm

- Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm

=> Sự mãn nguyện sau những ngày lao động vất vả.

- Hình ảnh người dân khi đoàn thuyền ra khơi: Con thuyền cũng như linh hồn của người dân làng chài 

=> tươi mới, tràn đầy sức sống, hứa hẹn một chuyến ra khơi bội thu.

- Hình ảnh người dân khi đoàn thuyền trở về: Người dân tấp nập, hớn hở với thành quả ra khơi.

- Hình ảnh người dân làng chài: ngăm rám nắng, nồng thở vị xa xăm.

=> Sự khỏe mạnh, tinh thần đầy sức sống, đậm chất miền biển.

Câu 4: Nêu cảm nhận của em về bốn dòng thơ cuối. Từ đó, hãy phát biểu chủ đề và nêu tư tưởng của tác giả.

Trả lời:

Bốn dòng thơ cuối bài "Quê hương" là lời bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ quê hương tha thiết của tác giả Tế Hanh khi xa quê:

- Hình ảnh quê hương hiện lên trong nỗi nhớ:

+ "Màu nước xanh - cá bạc - chiếc buồm vôi": Những hình ảnh quen thuộc, bình dị của làng chài quê hương được gợi nhắc trong tâm trí tác giả.

+ "Con thuyền rẽ sóng buồm mơ màng": Hình ảnh con thuyền ẩn hiện trong sương mù như một giấc mơ, càng làm tăng thêm nỗi nhớ quê da diết.

+ "Mùi nồng mặn": Biểu tượng cho hương vị đặc trưng của quê hương biển, gắn liền với tuổi thơ và những kỉ niệm đẹp đẽ của tác giả.

=> Tthể hiện thành công tình cảm yêu thương, nỗi nhớ quê hương tha thiết của tác giả Tế Hanh.

- Chủ đề: Nỗi nhớ quê hương da diết của một người con xa xứ.

- Tư tưởng: Niềm tự hào, tình yêu tha thiết đối với quê hương làng biển của tác giả.

Câu 5: Em thích nhất hình ảnh nào trong bài thơ Quê hương? Vì sao? Chỉ ra điểm giống và khác nhau nổi bật nhất giữa bài thơ Quê hương với một bài thơ khác viết cùng đề tài mà em biết.

Trả lời:

- Em thích nhất là hình ảnh “cái mùi nồng mặn” bởi đó là mùi mồ hôi của những người dân làng biển. Ngoài ra đó còn là mùi của nắng, của gió. 

=> Tất cả đã tạo nên một thứ mùi đặc trưng của làng chài nơi đây. Và hơn hết nó còn được cảm nhận bằng tấm lòng thương nhớ của người con xa quê.

Câu 6: Bài thơ khơi gợi trong em tình cảm gì đối với nơi em đã sinh ra và lớn lên? (Trả lời bằng một đoạn văn khoảng 10 - 12 dòng).

Trả lời:

Bài viết về quê hương đã khơi gợi trong em những cảm xúc sâu lắng về tình yêu và lòng biết ơn quê hương. Bài viết đã vẽ nên một bức tranh quê hương vô cùng sống động và thân thương. Đó là nơi em sinh ra, lớn lên, gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ và nuôi dưỡng tâm hồn em nên người. Bài viết đã sử dụng những ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng lại chứa đựng những cảm xúc chân thành, sâu lắng. Qua bài viết, em muốn nhắn nhủ mọi người hãy luôn trân trọng và yêu quý quê hương của mình. 

KÍNH CHÀO VÀ HẸN GẶP LẠI CÁC EM Ở BUỔI HỌC SAU!