Giáo án và PPT Hoá học 11 kết nối Bài 23: Hợp chất carbonyl

BÀI 23: HỢP CHẤT CARBONYL

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Các aldehyde, ketone tạo nên mùi thơm đặc trưng của các loài động vật và thực vật. Nhiều aldehyde, ketone đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể: tế bào trong võng mạc giúp mắt tiếp nhận ánh sáng được tạo thành từ aldehyde, các hormone giới tính nam và nữ là các ketone. Vậy, hợp chất carbonyl là gì và chúng có những tính chất nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm, danh pháp, đặc điểm cấu tạo của hợp chất carbonyl

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu khái niệm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

Nêu khái niệm hợp chất carbonyl, aldehyde, ketone.

Sản phẩm dự kiến:

-Hợp chất carbony: là hợp chất trong phân tử có nhóm

-Aldehyde: là hợp chất hữu cơ có nhóm -CHO liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon (trong gốc hydrocarbon hoặc -CHO) hoặc nguyên tử hydrogen.

Trong nhóm carbonyl liên kết phân cực về phía nguyên tử oxygen.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo của phenol

GV đưa ra câu hỏi: 

• Nêu cách gọi tên theo danh pháp thay thế của aldehyde và ketone.

• Gọi tên thay thế của các aldehyde và ketone sau: HCHO; CH₃CHO; CH₃CH(CH₃)CH₂CHO; CH₃COCH₃; CH₃COCH₂CH₃; CH₃CH₂COCH₂CH₃

• Gọi tên thông thường của các chất sau: HCHO; CH₃CHO; C₆H₅CHO; CH₃COCH₃

Sản phẩm dự kiến:

a) Tên thay thế

- Aldehyde đơn chức:

Tên hydrocarbon tương ứng (bỏ “e” ở cuối) + al

- Ketone đơn chức

Tên hydrocarbon tương ứng (bỏ “e” ở cuối) + số chỉ vị trí nhóm C=O + one.

VD: 

HCHO: methanal

CH₃CHO: ethanal

CH₃CH(CH₃)CH₂CHO: 3-methylbutanal.

CH₃COCH₃ : propanone.

CH₃COCH₂CH_3: butan-2-one.

CH₃CH₂COCH₂CH₃: pentan-3-one

b) Tên thông thường

Một số aldehyde và ketone đơn giản được gọi theo tên thông thường có nguồn gốc lịch sử 

Tên gọi thông thường của aldehyde có nguồn gốc từ tên acid tương ứng 

HCHO: aldehyde formic.

CH₃CHO: aldehyde acetic.

C₆H₅CHO: aldehyde benzoic

CH₃COCH₃: acetone

Hoạt động 2. Đặc điểm cấu tạo

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

Quan sát hình 23.3, nhận xét sự phân cực trong nhóm carbonyl.

Sản phẩm dự kiến:

Trong nhóm carbonyl liên kết phân cực về phía nguyên tử oxygen.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Phát biểu nào sau đây là không đúng:

A. Hợp chất hữu cơ có nhóm -CHO liên kết với H là formic aldehyde

B. Aldehyde vừa thể hiện tính khử, vừa thể hiện tính oxi hóa

C. Hợp chất R-CHO có thể điều chế từ R-CH₂OH

D. Trong phân tử aldehyde, các nguyên tử liên kết với nhau chỉ bằng liên kết xich-ma (sigma)

Câu 2: Tên gọi nào sau đây của HCHO là sai?

A. metalal

B. aldehyde formic

C. formaldehyde

D. etanal

Câu 3: Phản ứng CH₃CH₂OH + CuO → CH₃CHO + Cu + H₂O thuộc loại phản ứng:

A. thế                                      

B. cộng                          

C. tách                

D. oxi hóa-khử

Câu 4: Có bao nhiêu đồng phân C₄H₈O phản ứng được với dung dịch AgNO₃/NH₃?

A. 1                               

B. 2                               

C. 3                               

D. 4

Câu 5: Công thức đơn giản nhất của aldehyde no, đa chức, mạch hở là C₂H₃O. Aldehyde đó có số đồng phân là

A. 2  

B. 4   

C. 1  

D. 3

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Viết phương trình hoá học của phản ứng giữa HCHO với các tác nhân sau:

a) Thuốc thử Tollens;

b) Cu(OH)₂/NaOH.

Câu 2: Cho ba chất hữu cơ A, B, C có cùng công thức phân tử là C₃H₆O. Chất A có phản ứng tráng bạc; chất B không có phản ứng tráng bạc nhưng có phản ứng tạo iodoform; chất C làm mất màu nước bromine. Khi hydrogen hoá C rồi oxi hoá sản phẩm thì được A. Xác định công thức cấu tạo và gọi tên A, B, C theo danh pháp thay thế.