Giáo án và PPT Hoá học 11 kết nối Bài 13: Cấu tạo hoá học hợp chất hữu cơ

BÀI 13: CẤU TẠO HOÁ HỌC HƠP CHẤT HỮU CƠ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

- Ngay từ khi hóa học hữu cơ mới ra đời, các nhà hóa học đã nổ lực nghiên cứu vấn đề thứ tự và cách thức liên kết của các nguyên tử trong phân tử, người ta gọi đó là cấu tạo hóa học.

- Vậy cấu tạo hóa học của hợp chất hữu cơ được biểu diễn như thế nào? Và có điều gì ta cần lưu ý khi viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu về thuyết cấu tạo hoá học

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

1. So sánh cấu tạo hóa học của ethanol và dimethyl ether. Nhận xét về 1 số tính

chất cơ bản của 2 hợp chất này dựa vào dữ liệu đã cung cấp trong ví dụ ở sgk.

2. Hãy cho biết dạng mạch Cacbon tương ứng với các chất có trong ví dụ ở sgk.

3. Quan sát bảng ví dụ ở sgk, cho biết nguyên nhân gây ra sự khác nhau về tính chất/ứng dụng của các cặp chất sau:

- CH₄ và CH₃OH

- C₃H₈ và C₂₀H42

- CH₃-CH=CH₂ và

- và

Sản phẩm dự kiến:

1. Trong phân tử chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo một trật tự nhất định. Thứ tự liên kết đó được gọi là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi thứ tự liên kết đó sẽ tạo ra chất khác.

2. Trong phân tử chất hữu cơ, carbon có hóa trị IV.  Các nguyên tử carbon không những liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn có thể liên kết trực tiếp với nhau tạo thành mạch carbon (mạch hở không phân nhánh, mạch hở phân nhánh hoặc mạch vòng)

3. Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành phần phân tử (bản chất và số lượng các nguyên tử) và cấu tạo hóa học. Các nguyên tử trong phân tử có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau.

Hoạt động 2. Tìm hiểu về công thức cấu tạo

GV đưa ra câu hỏi: 

• Trình bày khái niệm công thức cấu tạo.

• Hãy cho biết công thức cấu tạo được chia làm mấy loại? Đó là những loại nào?

• Công thức cấu tạo đầu đủ và công thức cấu tạo thu gọn khác nhau điểm nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm

- Công thức biểu diễn cách liên kết và thứ tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử được gọi là công thức cấu tạo.

2. Cách biểu diễn cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ

- Công thức cấu tạo đầy đủ:

- Công thức cấu tạo thu gọn

+ Dạng 1: Các nguyên tử nhóm nguyên tử cùng liên kết với một nguyên tử carbon được viết thành một nhóm

+ Dạng 2: Chỉ biểu diễn liên kết giữa các nguyên tử carbon với nhóm chức, mỗi đầu đoạn thẳng hoặc điểm gấp khúc ứng với 1 nguyên tử carbon (không biểu thị số nguyên tử hydrogen liên kết với mỗi nguyên tử carbon)

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Chất nào sau đây trong phân tử có liên kết đôi?

A. C₂H₄              

B. C₂H₂               

C. C₃H₈                 

D. C₂H₅OH.

Câu 2: Cặp chất nào sau đây là đồng phân của nhau?

A. C₂H₅OH, CH₃OCH₃                         

B. CH₃OCH₃, CH₃CHO.

C. CH₃OH, C₂H₅OH                            

D. CH₃CH₂Cl, CH₃CH₂OH

Câu 3: Cặp chất nào sau đây là đồng đẳng của nhau?

A. CH₃OH, CH₃OCH₃                         

B. CH₃OCH₃, CH₃CHO.

C. CH₃OH, C₂H₅OH                           

D. CH₃CH₂OH, C₃H₆(OH)₂.

Câu 4: Số công thức cấu tạo có thể có ứng với các công thức phân tử C₄H₁₀ là 

A. 1              

B. 2               

C. 3                  

D. 4.    

Câu 5: Trong số các chất: C₃H₈, C₃H₇Cl, C₃H₈O và C₃H₉N. Chất có nhiều đồng phân cấu tạo nhất là

A. C₃H₇Cl             

B. C₃H₈               

C. C₃H₉N                

D. C₃H₈O.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Cho các chất sau: methane (CH₄), benzene (C₆H₆), ethanol (C₂H₆O), acetic acid (C₂H₄O₂). Viết công thức tổng quát dãy đồng đẳng của mỗi chất. Nêu cách viết qua một số thí dụ minh họa.

Câu 2: Hợp chất nào sau đây có đồng phân hình học?

CH₃CH=CHCH₃ (A); CH₃CH₂CH₂CH₃ (B); CH₃CH=CHCH₂CH₃ (C)

Dùng công thức thích hợp biểu diễn cấu trúc của các đồng phân hình học đó.