Bài tập file word Toán 9 cánh diều Bài 2: Phương trình bậc nhất hai ẩn. Hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn
Bộ câu hỏi tự luận Toán 9 cánh diều. Câu hỏi và bài tập tự luận Bài 2: Phương trình bậc nhất hai ẩn. Hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn. Bộ tài liệu tự luận này có 4 mức độ: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao. Phần tự luận này sẽ giúp học sinh hiểu sâu, sát hơn về môn học Toán 9 cánh diều.
Xem: => Giáo án toán 9 cánh diều
BÀI 2: PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT HAI ẨN. HỆ HAI PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT HAI ẨN
(17 câu)
1. NHẬN BIẾT (7 câu)
Câu 1: Trong các cặp số sau cặp số nào là nghiệm của phương trình  ?
?
| a)  | b)  | c)  | 
Trả lời:
Ta có phương trình: 
a) Thay  , ta có:
, ta có:  .
.
Vậy  là một nghiệm của phương trình đã cho.
 là một nghiệm của phương trình đã cho.
b) Thay  , ta có:
, ta có:  .
.
Vậy  không là nghiệm của phương trình đã cho.
 không là nghiệm của phương trình đã cho.
c) Thay  , ta có:
, ta có:  .
.
Vậy  không là nghiệm của phương trình đã cho.
 không là nghiệm của phương trình đã cho.
Câu 2: Hãy kiểm tra xem cặp số  có là nghiệm của mỗi phương trình bậc nhất hai ẩn sau hay không?
 có là nghiệm của mỗi phương trình bậc nhất hai ẩn sau hay không?
| a)  | b)  | 
| c)  | d)  | 
Trả lời:
a) Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có:
 .
.
Vậy  là một nghiệm của phương trình
 là một nghiệm của phương trình  .
.
b) Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có:
 .
.
Vậy  không là nghiệm của phương trình
 không là nghiệm của phương trình  .
.
c) Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có:
 .
.
Vậy  không là nghiệm của phương trình
 không là nghiệm của phương trình  .
.
d) Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có:
 .
.
Vậy  là một nghiệm của phương trình
 là một nghiệm của phương trình  .
.
Câu 3: Tìm  trong mỗi trường hợp sau:
 trong mỗi trường hợp sau:
a)  là nghiệm của phương trình
 là nghiệm của phương trình  ;
;
b)  là nghiệm của phương trình
 là nghiệm của phương trình  .
.
Trả lời:
a) Vì cặp số  là nghiệm của phương trình
 là nghiệm của phương trình  .
.
Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có:


Vậy,  là nghiệm của phương trình đã cho khi
 là nghiệm của phương trình đã cho khi  .
.
b) Vì cặp số  là nghiệm của phương trình
 là nghiệm của phương trình  .
.
Thay  vào phương trình
 vào phương trình  , ta có:
, ta có: 


Vậy,  là nghiệm của phương trình đã cho khi
 là nghiệm của phương trình đã cho khi  .
.
Câu 4: Tìm nghiệm tổng quát và biểu diễn tập nghiệm của các phương trình sau:
| a)  | b)  | 
Trả lời:
Câu 5: Trong các cặp số sau cặp số nào là nghiệm của hệ hai phương trình  ?
 ?
| a)  | b)  | c)  | 
Trả lời:
Câu 6: Hãy kiểm tra xem cặp số  có là nghiệm của mỗi hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn sau hay không?
 có là nghiệm của mỗi hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn sau hay không?
| a)  | b)  | 
Trả lời:
Câu 7: Hãy dự đoán số nghiệm của các hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn sau:
| a)  | b)  | 
| c)  | d)  | 
Trả lời:
2. THÔNG HIỂU (3 câu)
Câu 1: Cho phương trình 
a) Với  , tìm nghiệm tổng quát và biểu diễn tập nghiệm của phương trình;
, tìm nghiệm tổng quát và biểu diễn tập nghiệm của phương trình;
b) Với  , tìm nghiệm tổng quát và biểu diễn tập nghiệm của phương trình;
, tìm nghiệm tổng quát và biểu diễn tập nghiệm của phương trình;
Trả lời:
Ta có phương trình:  .
.
a) Thay  vào phương trình (*), ta có:
 vào phương trình (*), ta có:
 .
  .
Nghiệm tổng quát của phương trình (1) là  .
.
Mỗi nghiệm của phương trình (1) được biểu diễn bởi điểm có toạ độ  nằm trên đường thẳng
 nằm trên đường thẳng  .
.
Ta biểu diễn các điểm trong mặt phẳng toạ độ  như sau:
 như sau:

b) Thay  vào phương trình (*), ta có:
 vào phương trình (*), ta có: 
 .
 .
Nghiệm của phương trình (2) được biểu diễn bởi điểm nằm trên đường thẳng  với mọi
 với mọi  .
.
- Nếu  thì
 thì  ;
;
- Nếu  thì
 thì  ;
;
Khi đó các cặp số  thuộc đường thẳng
 thuộc đường thẳng  được biểu diễn bởi các điểm
 được biểu diễn bởi các điểm  trong mặt phẳng toạ độ
 trong mặt phẳng toạ độ  như sau:
 như sau:

Câu 2: Tìm  trong mỗi trường hợp sau:
 trong mỗi trường hợp sau:
a)  là nghiệm của hệ phương trình
 là nghiệm của hệ phương trình  ;
;
b)  là nghiệm của phương trình
 là nghiệm của phương trình  .
.
Trả lời:
Câu 3: Cho hai đường thẳng  và
 và 
a) Vẽ hai đường thẳng đó trên cùng mặt phẳng toạ độ  .
.
b) Xác định toạ độ giao điểm  của hai đường thẳng đó.
 của hai đường thẳng đó.
c) Toạ độ của điểm  có là nghiệm của hệ hai phương trình
 có là nghiệm của hệ hai phương trình  không?
 không?
Trả lời:
3. VẬN DỤNG (5 câu)
Câu 1: Cho hệ hai phương trình  . Tìm
 . Tìm  để:
 để:
a) Hệ phương trình đã cho có nghiệm duy nhất;
b) Hệ phương trình đã cho vô nghiệm;
c) Hệ phương trình đã cho có vô số nghiệm.
Trả lời:
Xét hệ hai phương trình:  có:
   có:

a) Hệ hai phương trình đã có có nghiệm duy nhất khi và chỉ khi:
 hay
  hay 
Suy ra  .
.
Vậy  thì hệ hai phương trình đã cho có nghiệm duy nhất.
 thì hệ hai phương trình đã cho có nghiệm duy nhất.
b) Hệ hai phương trình đã cho vô nghiệm khi và chỉ khi:
 hay
  hay 
suy ra  và
 và  .
 .
Khi đó  và
 và  .
.
Vậy  và
 và  thì hệ hai phương trình đã cho vô nghiệm.
 thì hệ hai phương trình đã cho vô nghiệm.
c) Hệ hai phương trình đã cho có vô số nghiệm khi và chỉ khi:
 hay
  hay 
suy ra  và
 và  .
.
Khi đó  và
 và  .
.
Vậy  và
 và  thì hệ hai phương trình đã cho có vô số nghiệm.
 thì hệ hai phương trình đã cho có vô số nghiệm.
Câu 2: Bạn Minh Hiền dự định mua  quả xoài và
quả xoài và  quả vải hết 100 000 đồng. Thực tế, Minh Hiền mua 3kg quả xoài và 1kg quả vải hết
quả vải hết 100 000 đồng. Thực tế, Minh Hiền mua 3kg quả xoài và 1kg quả vải hết  đồng.  Gọi
đồng.  Gọi  và
 và  lần lượt là giá tiền (đồng) một kg quả xoài và một kg quả vải mà bạn Minh Hiền đã mua.
 lần lượt là giá tiền (đồng) một kg quả xoài và một kg quả vải mà bạn Minh Hiền đã mua.
a) Viết hệ phương trình bậc nhất hai ẩn  .
. 
b) Hãy kiểm tra cặp số  có phải là nghiệm của hệ phương trình ở câu a hay không?
có phải là nghiệm của hệ phương trình ở câu a hay không? 
Trả lời:
a) giá tiền của 1kg quả xoài là x (đồng)
Giá tiền của 1kg quả vải là y (đồng) 
Bạn Minh Hiền dự định mua  quả xoài và
quả xoài và  quả vải hết 100 000 đồng
quả vải hết 100 000 đồng

Thực tế, Minh Hiền mua 3kg quả xoài và 1kg quả vải hết  đồng
đồng

Từ (1), (2) ta có hệ phương trình 
b) Thay  ,
,  vào hệ ta được
 vào hệ ta được
 đúng
 đúng
Vậy cặp số  có phải là nghiệm của hệ phương trình.
có phải là nghiệm của hệ phương trình.
Câu 3: Một xe tải lớn chở 10 chuyến hàng và một xe tải nhỏ chở 5 chuyến hàng thì chở được 60 tấn. Biết rằng 3 chuyến xe lớn chở nhiều hơn 7 chuyến xe nhỏ là 1 tấn. Gọi  lần lượt là lượng hàng xe lớn và xe nhỏ chở được trong một chuyến.
 lần lượt là lượng hàng xe lớn và xe nhỏ chở được trong một chuyến. 
a) Viết hệ phương trình bậc nhất hai ẩn  .
.
b) Cặp số  có phải là nghiệm của hệ phương trình hay không?
 có phải là nghiệm của hệ phương trình hay không?
Trả lời:
Câu 4: Một trường tổ chức cho học sinh đi tham quan bằng ô tô. Nếu xếp mỗi xe 40 học sinh thì còn thừa 5 học sinh. Nếu xếp mỗi xe 41 học sinh thì xe cuối cùng thừa 3 ghế trống. Gọi  là số học sinh đi tham quan,
 là số học sinh đi tham quan,  là số ô tô.
 là số ô tô. 
a) Viết hệ phương trình bậc nhất hai ẩn  .
.
b) Cặp số  có phải là nghiệm của hệ phương trình hay không?
 có phải là nghiệm của hệ phương trình hay không?
Trả lời:
Câu 5: Để chuẩn bị trao thưởng cho học sinh giỏi cuối năm học, trường THCS X cần mua  quyển vở và 400 cây bút để làm phần thưởng. Nhà trường dự tính để mua với giá niêm yết sẽ cần 18 triệu 400 nghìn đồng. Vì mua với số lượng lớn nên đại lý bán quyết định giảm giá 5% cho mỗi quyển vở và 6% cho mỗi cây bút, vì thế nhà trường chỉ cần trả 17 triệu 456 nghìn đồng. Gọi giá niêm yết của mỗi quyển vở là
quyển vở và 400 cây bút để làm phần thưởng. Nhà trường dự tính để mua với giá niêm yết sẽ cần 18 triệu 400 nghìn đồng. Vì mua với số lượng lớn nên đại lý bán quyết định giảm giá 5% cho mỗi quyển vở và 6% cho mỗi cây bút, vì thế nhà trường chỉ cần trả 17 triệu 456 nghìn đồng. Gọi giá niêm yết của mỗi quyển vở là  (đồng), mỗi cây bút là
 (đồng), mỗi cây bút là  (đồng).
 (đồng).
a) Viết hệ phương trình bậc nhất hai ẩn  .
. 
b) Hãy kiểm tra cặp số  có phải là nghiệm của hệ phương trình ở câu a hay không?
có phải là nghiệm của hệ phương trình ở câu a hay không? 
Trả lời:
4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)
Câu 1: Cho phương trình sau:  . Tìm
. Tìm  để phương trình
 để phương trình  có nghiệm nguyên dương
 có nghiệm nguyên dương
Trả lời:
Ta có: 

Lại có: 
- Nếu  , mà
, mà 
- Nếu  , mà
, mà 
Vậy điều kiện cần tìm của  là:
 là: 
------------------------------
----------------- Còn tiếp ------------------
 
                            
















