Giáo án gộp Ngữ văn 12 cánh diều kì II

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tri thức ngữ văn 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

• GV đặt câu hỏi cho HS:

+ Hãy trình bày bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin.

+ Anh chị hãy trình bày hiểu biết của mình về dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp?

+ Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin cần thực hiện điều gì?

+ Trình bày hiểu biết của anh chị về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ?

• HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

• HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời một vài HS lên bảng trình bày, yêu cầu các HS khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Tìm hiểu chung

• Bố cục, mạch lạc của văn bản thông tin  

+ Bố cục: Trong văn bản thông tin, để đạt được mục đích viết, đa số tác giả kết hợp sử dụng nhiều kiểu sắp xếp, tổ chức các phần của văn bản, trong đó phổ biến là bốn kiểu cơ bản sau: trật tự thời gian, trật tự không gian, mức độ quan trọng của thông tin, trật tự logic,....

+ Mạch lạc: Sự mạch lạc của văn bản thông tin được thể hiện ở việc các phần, đoạn, câu trong văn bản đều cùng bàn về một chủ đề và được sắp xếp theo trình tự, bố cục hợp lí. Thông thường, người viết có thể sử dụng hệ thống đề mục, một số từ ngữ cụ thể cứng với từng kiểu bố cục để tạo sự kết hợp giữa các phần, đoạn, câu trong văn bản.

• -  Dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp

+  Dữ liệu sơ cấp là dữ liệu được người viết thu thập một cách trực tiếp qua hoạt động quan sát, phỏng vấn, điều tra, thí nghiệm... Dữ liệu sơ cấp có thể tồn tại dưới dạng các bản ghi chép, nhật kí, số liệu điều tra, kết quả khảo sát, thực nghiệm, bản vẽ, ảnh chụp tại hiện trường... Dữ liệu sơ cấp có giá trị thực tiễn, giúp người đọc hình dung ra hiện trạng của vấn đề, sự việc, tuy nhiên có thể hàm chứa thiên kiến của người thu thập.

+ Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu được khai thác bằng con đường gián tiếp, sử dụng lại những nguồn thông tin đã có từ trước. Dữ liệu thứ cấp mang lại cái nhìn đa dạng, nhiều chiều hơn về vấn đề, song độ tin cậy của dữ liệu thứ cấp lại phụ thuộc vào nguồn thông tin gốc.

• -  Đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu

-Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin, người đọc có thể thực hiện một số thao tác sau:

+ Thẩm định nguồn dữ liệu: Ai là người cung cấp dữ liệu? Người cung cấp dữ liệu có đủ thẩm quyền và uy tín hay không? Dữ liệu được công bố ở đâu, khi nào, qua kênh nào?

+ Đánh giá tính logic trong cách trình bày: Dữ liệu được đưa ra theo trình tự nào? Mức độ tương hợp giữa các dữ liệu được thể hiện ra sao?

+ Phân biệt sự thật và ý kiến: Sự thật là những số liệu, ví dụ, trích dẫn, câu chuyện thực tế mang tính khách quan, có thể đo lường, kiểm chứng, ý kiến là đánh giá nhận định dựa trên quan điểm chủ quan của một cá nhân, khó xác minh.

+ Suy luận để nhận ra thiên kiến của tác giả: Tìm các từ ngữ cho thấy sự thái quá của cảm xúc, những chi tiết thể hiện sự giản lược hóa hoặc cường điệu trong việc huy động dữ liệu...

+ So sánh các dữ liệu trong văn bản đọc với dữ liệu tương tự ở một số văn bản khác: tìm điểm tương đồng, khác biệt trong cách nêu, phân tích dữ liệu giữa các văn bản và lí giải nguyên nhân dẫn đến điều đó.

- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

+ Trong giao tiếp, các thông điệp thường được truyền tải bằng cách kết hợp phương tiện ngôn ngữ với phương tiện phi ngôn ngữ phù hợp như ánh mắt, nụ cười, nét mặt, cử chỉ… khi trò chuyện: kí hiệu, công thức, biển báo, đồ thị….khi thuyết trình, in ấn…

+ Bên cạnh những cử chỉ, kí hiệu có cách hiểu chung cho mọi người, mỗi cộng đồng, dân tộc có thể có những quy ước riêng. Ví dụ: đối với người Việt Nam lắc đầu là không đồng ý nhưng đối với dân tộc Bun-ga-ri, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ…. Là dấu hiệu tán thành. 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS theo dõi thông tin trong SGK trang 86 để trả lời câu hỏi sau đây:

+ Hãy trình bày đôi nét tác phẩm Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của tri thức khoa học công nghệ?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu văn bản Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của tri thức khoa học công nghệ 

a. Tác giả

- Nguyễn Thế Nghĩa: Sinh năm 1952.

- Quê: Ninh Bình.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV  cho HS đọc văn bản và chia thành 2 nhóm để trả lời câu hỏi sau:

+ Nhóm 1: Nêu những nội dung lớn của văn bản. Các nội dung ấy phù hợp với nhan đề của bài viết như thế nào?

+ Nhóm 2: Tóm tắt nội dung của văn bản Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ bằng một đoạn văn khoảng 10-12 dòng.  Chỉ ra sự mạch lạc của văn bản.

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tìm hiểu bố cục, mạch lạc, cách chọn lọc thông tin của văn bản thông tin 

1. 

- Nội dung lớn của văn bản:

+ Nhận diện cách mạng công nghiệp 4.0.

+ Sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0.

+ Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam.

+ Vai trò của đội ngũ tri thức khoa học – công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0.

- Những nội dung này chính là những luận điểm, lí lẽ bổ trợ và làm sáng tỏ nhan đề bài viết. 

2. 

- Tóm tắt nội dung của văn bản:

Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ đã đưa đến cho độc giả nhiều kiến thức về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Đầu tiên, tác giả nhận diện của cuộc cách mạng để hiểu rõ hơn về đối tượng hướng đến. Tác giả nêu ra từng thời gian cụ thể của từng cuộc cách mạng công nghiệp trước đây và tính chất của nó. Sau đó, tác giả chỉ ra sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0 trên 3 lĩnh vực lớn là công nghệ sinh học, vật lý và kĩ thuật số. Từ sự phát triển của nó, tác giả nếu những tác động thuận lợi cũng như khó khăn mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại. Cuối cùng là vai trò của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

- Sự mạch lạc của văn bản thể hiện:

+ Các luận điểm và hệ thống lí lẽ, dẫn chứng được thể hiện rõ ràng trong văn bản.

+ Hệ thống luận điểm được sắp xếp theo trật tự hợp lý, đi từ việc nhận diện đối tượng, sự phát triển, sự tác động và cuối cùng là sứ mệnh vai trò của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

+ Tất cả nội dung đều hướng đến làm sáng tỏ nhan đề - mục đích của bài viết mà không lan man hay xa rời.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin  

- GV  cho HS đọc văn bản và tiến hành hoàn thiện trạm yêu cầu sau đây:

- Trạm thông tin: Những dữ liệu ở các mục 1, 2, 3 là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Độ tin cậy của các thông tin, dữ liệu ở các mục này như thế nào? Các thông tin, dữ liệu ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung chính của văn bản? 

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

II. Tìm hiểu dữ liệu của văn bản thông tin 

- Những dữ liệu ở các mục 1, 2, 3 là dữ liệu sơ cấp bởi các dữ liệu chủ yếu được thu thập từ Sách, báo, internet hay trong các bài nghiên cứu thử nghiệm.

- Độ tin cậy của các thông tin, dữ liệu ở các mục này đáng tin cậy. Tác giả đã cập nhật các thông tin mới, chuẩn xác với xu thế của thời đại, các thông tin có tính thời sự và chưa bị lạc hậu.

- Tác dụng: Các thông tin, dữ liệu đưa đến cái nhìn cụ thể hơn, cung cấp dẫn chứng cho các luận điểm nêu trên, tăng thêm sức thuyết phục và tính rõ ràng trong việc thể hiện nội dung chính của văn bản.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu phương tiện phi ngôn ngữ

- GV  cho HS đọc văn bản và tiến hành hoàn thiện câu hỏi sau đây:

- Chỉ ra và nêu tác dụng của việc sử dụng kết hợp nhiều phương thức biểu đạt và cách trình bày thông tin của tác giả trong bài viết. 

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

3. Tìm hiểu phương tiện phi ngôn ngữ

- Các phương thức biểu đạt: Nghị luận, thuyết minh, biểu cảm

- Tác dụng:

+ Phương thức nghị luận và thuyết minh giúp việc triển khai, trình bày các luận điểm, luận cứ trở nên cụ thể rõ ràng và sống động hơn.

+ Yếu tố biểu cảm giúp tăng hiệu quả biểu đạt, giúp câu văn có khả năng truyền cảm, tăng sức thuyết phục cho văn bản.

- Cách trình bày thông tin: Rõ ràng, mạch lạc với các đề mục được ghi ra rõ ràng. Hệ thống luận cứ và dẫn chứng sắp xếp trật tự, giúp người đọc dễ dàng nắm được thông tin mà văn bản muốn truyền đạt và tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các thông tin.

Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu thái độ của người viết

- GV  cho HS đọc văn bản và tiến hành hoàn thiện câu hỏi sau đây:

- Tác giả đã thể hiện quan điểm, thái độ như thế nào về vai trò của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0? Em có nhận xét gì về quan điểm, thái độ ấy?

- HS  tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia nhóm thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

4. Thái độ của người viết

- Quan điểm, thái độ:

+ Tác giả cho rằng “đội ngũ trí thức luôn là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá tri thức.” Vì vậy, theo quan điểm của tác giả đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ giữ một vai trò vô cùng quan trong và thiết yếu, đưa đến ảnh hưởng quyết định trong cách mạng công nghiệp 4.0,

+ Đối với tác giả, việc xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu của cách mạng khoa học công nghệ là vô cùng quan trọng và cấp thiết.

+ Tác giả mang thái độ tự hào trước nhiều nhà trí thức đã trở thành những tấm gương sáng ngời về yêu nước, thương dân, hết lòng vì nước vì dân. Thái độ trân trọng, đề cao giá trị của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ.

- Nhận xét: Đó là một quan điểm hết sức đúng đắn, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng, chúng ta hiểu rõ giá trị của giới trí thức, qua đó cần cấp thiết đào tạo đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ, nhằm nhanh chóng đáp ứng yêu cầu thời đại. 

Nhiệm vụ 4: Tổng kết giá trị nội dung nghệ thuật của tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- HS sử dụng kĩ năng tổng hợp, thảo luận theo cặp dể trả lời câu hỏi:

+ Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ.

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- HS trả lời câu hỏi, chia sẻ suy nghĩ.

- GV quan sát và khích lệ.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

III. Tổng kết

1. Nội dung

+ Văn bản cung cấp kiến thức về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của giới trí thức công nghệ. Tác giả đã cung cấp thời gian và đặc trưng cụ thể của từng cuộc cách mạng công nghiệp và sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0 trên 3 lĩnh vực lớn. Qua đó là tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại. Cuối cùng là vai trò của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

1. Nghệ thuật

+ Sử dụng thành công phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ góp phần thể hiện thành công dụng ý của tác giả.

STT

Tiêu chí

Xuất hiện

Không xuất hiện

1

Thể hiện được đúng đủ nội dung

2

Các thể hiện phong phú, không đơn điệu

3

Thiết kế phần trình bày đẹp, sinh động, hấp dẫn

4

Thể hiện được sâu sắc nội dung

5

Cách thức thể hiện và nội dung hài hòa để lại ấn tượng sâu sắc với các bạn

Trường THPT:………………………

Lớp:…………………………………..

Họ và tên:……………………………..

PHIẾU BÀI TẬP

VĂN BẢN CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 VÀ VAI TRÒ CỦA TRÍ THỨC KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ

Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng:

Câu 1: Theo văn bản, Tin học đã trải qua quá trình nào để trở thành một ngành khoa học?

A. Tiến hóa, thay đổi và bổ sung.

B. Suy thoái và loại bỏ.

C. Đứng im và không phát triển.

D. Bị các ngành khoa học khác thay thế.

Câu 2: Điều gì gắn liền với sự phát triển của Tin học theo từng giai đoạn?

A. Sự ổn định về tên gọi.

B. Sự giảm sút về nghiên cứu.

C. Sự thu hẹp về ứng dụng.

D. Sự thay đổi về những cái tên.

Câu 3: Đóng góp mới của Tin học vào nhận thức của con người về thế giới là gì?

A. Thay thế hoàn toàn các phương pháp nghiên cứu cũ.

B. Cung cấp một phương pháp mới, tăng thêm sức mạnh cho các phương pháp vốn có

C. Giới hạn sự phát triển của các ngành khoa học khác.

D. Chỉ tập trung vào nghiên cứu lý thuyết.

Câu 4: Tác giả nhận định như thế nào về tương lai của Tin học?

A. Đã đạt đến đỉnh cao và không còn tiềm năng phát triển.

B. Chỉ có tác động hạn chế đến đời sống con người.

C. Sẽ bị thay thế bởi các ngành khoa học khác trong tương lai gần.

D. Còn trẻ, chưa định hình rõ nhưng tràn đầy sức sống và hứa hẹn nhiều tiềm năng.

Câu 5: Cách đặt nhan đề "Tin học có phải là khoa học?" có tác dụng gì?

A. Gây chú ý, thu hút người đọc và tạo sự tò mò.

B. Khẳng định chắc chắn Tin học là khoa học.

C. Thể hiện sự nghi ngờ về tính khoa học của Tin học.

D. Đơn giản là thông báo về nội dung văn bản.

1. A

2. D

3. B

4. D

5.A