Giáo án điện tử chuyên đề Tin học ứng dụng 12 cánh diều Bài 5: Mô tả đặc trưng độ tập trung dữ liệu

NHIỆT LIỆT CHÀO ĐÓN

CÁC EM ĐẾN BUỔI HỌC NÀY!

Tin học ứng dụng 12 – Cánh diều

KHỞI ĐỘNG

Bảng tính ở Hình 1 ghi lại điểm một bài thực hành môn Tin học được sắp xếp tăng dần của ba nhóm học sinh A, B và C. Coi mỗi dãy điểm là một mẫu số liệu. Theo em, trong ba tham số: trung bình, trung vị và mốt, tham số nào đặc trưng tốt cho từng mẫu số liệu?

Hình 1. Điểm thực hành của ba nhóm học sinh A, B và C

Trung bình = trung vị = mốt: số trung bình nằm ở trung tâm mẫu, một trong ba tham số đều đặc trưng (đại diện) được cho mẫu.

Trung bình < trung vị < mốt: phân bố dữ liệu của dãy lệch sang phải, hầu hết các giá trị của mẫu > số trung bình → chọn số trung vị làm đặc trưng (đại diện) cho mẫu.

Mốt < trung vị < trung bình: phân bố dữ liệu của dãy lệch sang trái, hầu hết các giá trị của mẫu < số trung bình → chọn số trung vị làm đặc trưng (đại diện) cho mẫu.

Mẫu A: trung bình = trung vị = mốt = 8

→ Một trong ba tham số đều đặc trưng được cho mẫu.

Mẫu B: trung bình < trung vị < mốt (7.67 < 8 < 9)

→ Trung vị là tham số đặc trưng tốt cho mẫu.

Mẫu C: mốt < trung vị < trung bình (6 < 7 < 7.33)

→ Trung vị là tham số đặc trưng tốt cho mẫu.

BÀI 5: MÔ TẢ ĐẶC TRƯNG

ĐỘ TẬP TRUNG DỮ LIỆU

01

Thực hành sử dụng các hàm tính số trung bình cộng, mốt và số trung vị

02

Thực hành sử dụng các hàm tính tứ phân vị

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Thực hành sử dụng các

hàm tính số trung bình cộng,

mốt và số trung vị

HOẠT ĐỘNG 1

Em hãy sử dụng Excel để tính số trung bình cộng, mốt và số trung vị của ba mẫu A, B và C cho ở Hình 1 để nhận được kết quả như Hình 2.

Hình 1. Điểm thực hành của ba nhóm học sinh A, B và C

Hình 2. Tính các tham số đo độ tập trung

a) Tính số trung bình cộng (Average)

• Số trung bình cộng của mẫu số liệu là số đặc trưng điển hình được sử dụng để đo độ tập trung dữ liệu của mẫu, làm đại diện cho các số liệu của mẫu.
• Trong các kết quả tính toán, số trung bình cộng của mẫu thường được hiển thị bằng tiếng Anh là “Mean”.

a) Tính số trung bình cộng (Average)

• Số trung bình cộng của mẫu A, mẫu B và mẫu C được tính tại ô S2, S3 và S4 tương ứng theo các theo công thức:

a) Tính số trung bình cộng (Average)

Hình 2. Tính các tham số đo độ tập trung

Hình 5. Tính các tham số đo độ tập trung

b) Tính mốt (Mode)

• Mốt của một dãy số là giá trị xuất hiện nhiều nhất trong dãy.
• Giúp phát hiện được các mẫu số liệu có nhiều giá trị giống nhau và thể hiện được một phần phân phối số liệu của mẫu.
• Một mẫu số liệu có thể không có mốt nếu mẫu gồm các số khác nhau.

b) Tính mốt (Mode)

• Mốt của mẫu A, mẫu B và mẫu C được tính tại ô U2, U3 và U4 tương ứng theo các công thức:

Hình 2. Tính các tham số đo độ tập trung

b) Tính mốt (Mode)

• Nếu dãy dữ liệu không có mốt, hàm MODE trả về kết quả “#N/A” (viết tắt của No Available).
• Nếu dãy dữ liệu có nhiều mốt, hàm MODE cho kết quả là mốt đầu tiên.
• Để nhận được mảng các mốt trong dãy số liệu, sử dụng hàm MODE.MULT.

Chú ý:

c) Tính số trung vị (Median)

• Số trung vị của một dãy số được sắp xếp tăng hoặc giảm là số đứng giữa dãy nếu số phần tử là lẻ và là trung bình cộng của hai số đứng giữa dãy nếu số phần tử là chẵn.
• Số trung vị của mẫu A, B, C được tính tại ô T2, T3 và T4:

Hình 2. Tính các tham số đo độ tập trung

KIẾN THỨC CẦN BIẾT

• Sự phân phối dữ liệu có thể được thể hiện một cách trực quan qua các số đặc trưng đo độ tập trung dữ liệu.

Số trung bình.

Trung vị.

Mốt.

Từ bảng điểm thực hành của 3 nhóm HS cho ở Hình 1, có thể lập bảng thống kê điểm thực hành như Hình 3.

Ví dụ

Hình 1. Điểm thực hành của 3 nhóm HS A, B và C

Hình 3. Bảng thống kê điểm thực hành của 3 nhóm HS A, B và C

Hàng đầu tiên là hàng Loại điểm, ba hàng sau đó lần lượt là tần số từng loại điểm của 3 nhóm HS A, B, C tương ứng.

Hình 1. Điểm thực hành của 3 nhóm HS A, B và C

Hình 3. Bảng thống kê điểm thực hành của 3 nhóm HS A, B và C

• Trong hệ trục toạ độ của từng biểu đồ, trục hoành biểu thị giá trị các loại điểm, trục tung biểu thị tần số của từng giá trị đó.
• Đỉnh của biểu đồ xác định tại giá trị điểm thực hành có nhiều HS nhất (mốt).

Hình 4. Biểu đồ phân phối tần số điểm thực hành của 3 nhóm HS A, B và C

• Sự phân phối dữ liệu được thể hiện qua hình dạng các biểu đồ:

Nhóm A – phân bố đối xứng: trung bình, trung vị và mốt bằng nhau. Số HS đạt điểm thấp hơn điểm trung bình = số HS đạt điểm cao hơn điểm trung bình.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------