Giáo án điện tử Ngữ văn 8 cánh diều Bài 3 TH tiếng Việt: Các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH THAM DỰ BUỔI HỌC HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi

Lời chào đóng một vai trò quan trọng trong giao tiếp giữa người với người. Đặc biệt là đối với người Việt Nam vốn coi trọng phép tắc và phép xã giao. Lời chào thường được dùng cho cả người quen lẫn người không quen. Hầu hết đa số người trẻ tuổi chào hỏi những người lớn tuổi trước. Vai trò của lời chào trong cuộc sống không mang tính xã giao như nhiều người vẫn nghĩ. Một lời chào trước hết thể hiện sự tôn trọng đối với người nhận. Đồng thời cũng thể hiện tình cảm, sự quan tâm của người nói đối với người nhận. Một lời chào, như một lời cảm ơn hay xin lỗi, không làm cho một người nghèo đi hay giàu thêm. Nhưng nó có thể góp phần làm nên nhân cách tốt đẹp, trình độ văn minh của con người. Chính vì vậy mà ông cha ta có một câu nói rất ý nghĩa "Lời chào cao hơn mâm cỗ" hay "lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" để khuyên mọi người phải luôn có ý thức giữ gìn lễ nghi, truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Câu chủ đề của đoạn văn trên là:

1. Vai trò của lời chào trong cuộc sống không mang tính xã giao như nhiều người vẫn nghĩ
2. Chính vì vậy mà ông cha ta có một câu nói rất ý nghĩa "Lời chào cao hơn mâm cỗ" hay "lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" để khuyên mọi người phải luôn có ý thức giữ gìn lễ nghi, truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
3. Lời chào đóng một vai trò quan trọng trong giao tiếp giữa người với người. Đặc biệt là đối với người Việt Nam vốn coi trọng phép tắc và phép xã giao.
4. Một lời chào, như một lời cảm ơn hay xin lỗi, không làm cho một người nghèo đi hay giàu thêm

Bài 3: Văn bản thông tin

Thực hành tiếng Việt

CÁC ĐOẠN VĂN DIỄN DỊCH, QUY NẠP, SONG SONG, PHỐI HỢP

NỘI DUNG BÀI HỌC

Các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp

Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

1. Các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Thế nào là đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp?
• Trình bày đặc điểm của các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp

1. Đoạn văn diễn dịch

Là đoạn văn trình bày vấn đề theo trình tự các ý từ khái quát đến cụ thể

Cấu trúc

• Câu chủ đề đứng đầu đoạn văn, nêu ý khái quát của cả đoạn
• Các câu còn lại phát triển theo ý của câu chủ đề

Ví dụ

Cây cối luôn được ví là “lá phổi xanh”. Lá cây giúp che chắc các thành phần bụi bẩn, độc hại có trong không khí. Nếu không có cây xanh che bụi và các chất ô nhiễm, con người sẽ khó thở và mắc nhiều bệnh mãn tính do không khí ô nhiễm gây ra.

(Theo Thu Thuỷ)

> Câu chủ đề: Cây cối luôn được ví là “lá phổi xanh”.

1. Đoạn văn quy nạp

Là đoạn văn trình bày vấn đề theo trình tự từ các ý cụ thể đến ý khái quát

Cấu trúc

• Các câu phía trên trình bày cho câu chủ đề
• Câu chủ đề đứng cuối đoạn văn, nêu ý khái quát của cả đoạn

Ví dụ

Chính quyền nhân dân ta vững chắc. Quân đội nhân dân ta hùng mạnh. Mặt trận dân tộc rộng rãi. Công nhân, nông dân, trí thức được rèn chữ, thử thách và tiến bộ không ngừng. Nói tóm lại, lực lượng của chúng ta to lớn và ngày càng to lớn.

(Hồ Chí Minh)

> Câu chủ đề: Nói tóm lại, lực lượng của chúng ta to lớn và ngày càng to lớn.

1. Đoạn văn song song

• Là đoạn văn không có câu chủ đề
• Các câu trong đoạn có quan hệ bình đẳng với nhau
• Cùng có tác dụng làm rõ ý khái quát nêu ở phần trước hoặc sau đó

Ví dụ

Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu

 (Hồ Chí Minh)

• Gồm những câu có quan hệ bình đẳng với nhau
• Cùng làm rõ ý khái quát nêu ở phần trước: Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa

1. Đoạn văn phối hợp

• Là đoạn văn vừa có câu chủ đề ở đầu đoạn, vừa có câu chủ đề ở cuối đoạn
• Các câu còn lại triển khai ý của câu chủ đề
• Kết hợp cách trình bày ở đoạn văn diễn dịch và đoạn văn quy nạp

Ví dụ

Các con vật trong nhà có xu hướng mang lại một cảm giác bình yên cho trẻ. Một số trẻ nhỏ thường có cảm giác thoải mái khi ở cạnh những con vật nuôi hơn là khi ở bên người khác. Cũng giống như người lớn, trẻ thường thích ở bên những con thú cưng khi chúng cảm thấy buồn, giận dữ hay khó chịu. Thật kì diệu, những con vật nuôi sẽ mang đến sự yên bình trong mọi tình huống và luôn dành cho con người một tình yêu vô điều kiện.

(Theo Thuỳ Dương)

Câu chủ đề:

• Các con vật … cho trẻ
• Thật kì diệu… tình yêu vô điều kiện.

2. Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Trình bày những hiểu biết của em về phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

• Hình ảnh
• Số liệu
• Kí hiệu
• Biểu đồ

Ngôn ngữ

> Minh hoạ, làm rõ những nội dung nhất định được biểu thị bằng các phương tiện ngôn ngữ

Ví dụ

Văn bản

• “Sao băng” (Hồng Nhung)
• “Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại” (Mơ Kiều)

> Sử dụng kênh ngôn ngữ và kênh hình

Văn bản “Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI” (Lưu Quang Hưng)

> Sử dụng kênh ngôn ngữ và kênh biểu đồ, số liệu

Trong trò chuyện trực tiếp, người ta còn dùng một số cử chỉ để thể hiện điều muốn nói. Đây cũng là phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.

Ví dụ

Đồng ý

Từ chối

Biểu thị con số

LUYỆN TẬP