Giáo án điện tử Ngữ văn 8 cánh diều Bài 8 Đọc 1: Quang Trung đại phá quân Thanh

CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Em biết gì về thời Vua Lê – Chúa Trịnh hay về những chiến công của Hoàng đế Quang Trung? Em hãy chia sẻ cùng các bạn trong lớp nhé!

Bài 8: Truyện lịch sử và tiểu thuyết

[Văn bản 1] Quang Trung đại phá quân Thanh

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tri thức ngữ văn

1. Truyện lịch sử và tiểu thuyết
2. Cốt truyện đơn tuyến và đa tuyến

1. Tìm hiểu chung

1. Tác giả
2. Tác phẩm

III. Tìm hiểu chi tiết

1. Hình ảnh vua Quang Trung – Nguyễn Huệ
2. Hình ảnh bọn cướp nước và bán nước

1. Tổng kết

1. Nội dung
2. Nghệ thuật
3. Đặc trưng thể loại

I TRI THỨC NGỮ VĂN

THẢO LUẬN NHÓM

Dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến phần kiến thức ngữ văn:

• Trình bày khái niệm và những đặc điểm của truyện lịch sử (cốt truyện, nhân vật, bối cảnh, …)
• Trình bày khái niệm và những đặc điểm của tiểu thuyết
• Cốt truyện đơn tuyến là gì?
• Thế nào là cốt truyện đa tuyến?

1. Truyện lịch sử và tiểu thuyết

Khái niệm

1. a) Truyện lịch sử

Truyện có nội dung liên quan đến các nhân vật và sự kiện lịch sử.

Được nhà văn hư cấu, tưởng tượng, bổ sung, sáng tạo thành những hình tượng văn học sinh động

Cốt truyện

• Một hệ thống sự kiện liên quan đến lịch sử dân tộc.
• Sắp xếp theo một ý đồ nhất định của tác giả nhằm thể hiện nội dung, ý nghĩa tác phẩm.
• Ví dụ

Cốt truyện trong Hồi thứ mười bốn (trích Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái) gồm 3 sự kiện chính:

Tướng giặc Tôn Sĩ Nghị chủ quan, hống hách, bắt nạt triều đình vua Lê.

• Quang Trung thần tốc ra Bắc đánh tan quân Thanh
• Vua Lê cùng một số triều thần chạy trốn lên biên giới phía Bắc

Bối cảnh

Bối cảnh

• Hoàn cảnh xã hội của một thời kì lịch sử nói chung được thể hiện qua các sự kiện, nhân vật lịch sử, phong tục, tập quán.
• Ví dụ:
• Hồi thứ mười bốn (trích Hoàng Lê nhất thống chí) được lấy bối cảnh chung của thời vua Lê – chúa Trịnh, thời kì phong kiến suy tàn

Nhân vật

• Người thật, việc thật, những anh hùng dân tộc.
• Ngoài ra, tác giả còn có thể hư cấu thêm nhiều nhân vật khác.
• Ví dụ:
• Trong Hồi thứ mười bốn (trích Hoàng Lê nhất thống chí), nhân vật có thật trong lịch sử là Quang Trung – Nguyễn Huệ, vua Lê Chiêu Thống, chúa Trịnh, Ngô Thì Nhậm,…

Ngôn ngữ

• Phải phù hợp với bối cảnh của giai đoạn lịch sử mà truyện tái hiện.
• Thông qua các yếu tố từ ngữ, cách nói, lời nhân vật, cách miêu tả, trần thuật,
• Ví dụ:
• trong truyện Bên bờ Thiên Mạc có các từ ngữ chỉ tước hiệu hay danh xưng thời phong kiến như: Quốc công, Bảo Nghĩa Hầu, Thượng tướng công, …

1. b) Tiểu thuyết

Khái niệm

Tác phẩm văn xuôi cỡ lớn, có nội dung phong phú, cốt truyện phức tạp

Phản ánh nhiều sự kiện, cảnh ngộ

Thường miêu tả nhiều tuyến nhân vật, nhiều quan hệ chồng chéo với diễn biến tâm lí phức tạp, đa dạng

2. Cốt truyện đơn tuyến và đa tuyến
3. a) Cốt truyện đơn tuyến

• Tập trung thể hiện quá trình phát triển tính cách của nhân vật chính.
• Dung lượng nhỏ hoặc vừa.
• Thường là cốt truyện của các truyện ngắn, truyện vừa hoặc phần lớn các kịch bản văn học, thậm chí là tiểu thuyết.

1. d) Cốt truyện đa tuyến

• Trình bày một chuỗi sự kiện phức tạp, nhằm phản ánh nhiều bình diện của đời sống.
• Tái hiện những diễn biến phức tạp của nhiều nhân vật, có dung lượng lớn.
• Chuỗi sự kiện được chia thành nhiều dòng, nhiều tuyến, gắn liền với số phận các nhân vật chính trong tác phẩm có nhiều chủ đề.