Giáo án điện tử Ngữ văn 8 cánh diều Bài 1 TH tiếng Việt: Trợ từ và thán từ

CHÀO CẢ LỚP!

CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY!

KHỞI ĐỘNG

Hãy liệt kê những từ loại em đã học và lấy ví dụ minh hoạ cho mỗi loại

Ví dụ: Danh từ

Học sinh

Lọ hoa

Cái ghế

Cái bàn

Bài 1: Truyện ngắn

Thực hành tiếng Việt

TRỢ TỪ VÀ THÁN TỪ

NỘI DUNG BÀI HỌC

Trợ từ

Thán từ

1. Trợ từ

Em hãy dựa vào kiến thức đã học và trả lời các câu hỏi sau:

• Theo em, thế nào là trợ từ?
• Em hãy trình bày các nhóm của trợ từ.

Trợ từ

Khái niệm

• Là những từ ngữ được thêm vào câu

Tác dụng

• Nhấn mạnh
• Biểu thị thái độ, tình cảm, sự đánh giá
• Mục đích phát ngôn

của người nói (người viết)

Các nhóm của trợ từ

Đi kèm các từ ngữ trong câu

(chính, đích, ngay, cả, chỉ, những…)

Ví dụ:

1. “Chính mắt con trông thấy nó”
2. “San ăn những hai quả chuối”
3. Trợ từ “chính”: Nhấn mạnh vào sự vật nêu ở chủ ngữ (mắt con)
4. Trợ từ “những”: Biểu thị sự đánh giá về số lượng sự vật: ăn hai quả chuối là nhiều

Ở cuối câu

(à, ạ, ư, nhỉ…)

Ví dụ: “Em thắp đèn lên chị nhé?”

Trợ từ “nhé”: Vừa thể hiện mục đích hỏi, vừa biểu thị tình cảm thân mật của người nói

2. Thán từ

Em hãy dựa vào kiến thức đã học và trả lời các câu hỏi sau:

• Theo em, thế nào là thán từ?
• Em hãy trình bày các nhóm của thán từ.

Thán từ

Là những từ dùng để biểu lộ tình cảm, cảm xúc của người nói (người viết) hoặc dùng để gọi đáp

Thường được dùng ở đầu câu nhưng cũng có thể được tách ra thành một câu đặc biệt

Các nhóm của thán từ

Biểu lộ tình cảm, cảm xúc

(a, ái, a ha, ôi, ối…)

Ví dụ:

1. “Ôi, con đã cho bố một bất ngờ quá lớn”

(Tạ Duy Anh)

1. “Ô hay! Mợ giận tôi đấy à”

(Nguyễn Công Hoan)

Gọi đáp

(này, ơi, dạ, vâng, ừ…)

Ví dụ: “Vâng! Ông giáo dạy phải!”

(Nam Cao)

LUYỆN TẬP

Hoàn thành các bài tập trong SGK tr.24, 25

Bài tập 1 SGK tr.24

Tìm trợ từ trong các câu dưới đây và cho biết tác dụng của chúng:

1. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

(Thanh Tịnh)

1. Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi.

(Thanh Tịnh)

1. Các em đừng khóc. Trưa nay, các em được về nhà cơ mà.

(Thanh Tịnh)

1. Con Hiên không có áo à?

(Thạch Lam)

1. Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?

(Thạch Lam)

Đáp án

1. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

• Trợ từ là từ “chính”
• Nhấn mạnh vào sự vật nêu ở cụm danh từ (lòng tôi) đứng sau

1. Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi.

• Trợ từ là từ “cả”
• Nhấn mạnh về mức độ cao, phạm vi không hạn chế của sự việc (quên mẹ) nêu ở vị ngữ của câu

1. Các em đừng khóc. Trưa nay, các em được về nhà cơ mà.

• Trợ từ là “cơ mà”
• Vừa thể hiện sự ngạc nhiên của người nói vừa để trấn an, dỗ dành các học trò khi phải tạm chia tay người thân.

1. Con Hiên không có áo à?

• Trợ từ là từ “à”
• Biểu thị ý nghi vấn

1. Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng ư?

• Trợ từ là từ “ư”
• Biểu thị ý nghi vấn

Bài tập 2 SGK tr.24, 25

Trong các từ in đậm dưới đây, từ nào là trợ từ? Vì sao?

1. Vì có những hôm đi chơi suốt cả ngày với chúng bạn ở đồng làng Lê Xá, lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.

(Thanh Tịnh)

1. Trước sân trường làng Mỹ Lý dày đặc cả người.

(Thanh Tịnh)

1. c. Chính lúc này, toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.

(Thanh Tịnh)

1. Nhân vật chính là nhân vật then chốt của cốt truyện, giữ vị trí trung tâm trong việc thể hiện đề tài, chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.

(Theo Từ điển thuật ngữ văn học, Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đồng Chủ biên)

Đáp án