Giáo án điện tử Ngữ văn 8 cánh diều Bài 4 Đọc 1: Đổi tên cho xã

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Em nào đã đọc văn bản “Đổi tên cho xã” trong sách giáo khoa?
• Nội dung kịch bản về ai, sự kiện gì?
• Mục đích của văn bản này là gì?

Bài 4: Hài kịch và truyện cười

Văn bản

ĐỔI TÊN CHO XÃ

NỘI DUNG BÀI HỌC

Kiến thức Ngữ Văn

Hài kịch

Truyện cười

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Tóm tắt

Nội dung chính

Cách trình bày kịch bản và chỉ dẫn sân khấu

Nhân vật

Đặc điểm của hài kịch thể hiện qua “Đổi tên cho xã”

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

Đặc trưng thể loại

1. KIẾN THỨC NGỮ VĂN
2. Hài kịch

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Thể loại hài kịch là gì?
• Hài kịch có đặc điểm gì?

Hài kịch

Là thể loại kịch dùng tiếng cười để châm biếm, đả kích, phê phán những thói hư tật xấu, cái lố bịch, lỗi thời… trong đời sống.

Tiếng cười trong hài kịch được tạo ra bởi các mâu thuẫn (xung đột), nhân vật, hành động, lời thoại… và một số thủ pháp trào phúng tiêu biểu.

• Thường là mâu thuẫn giữa cái xấu (cái thấp hèn) với cái tốt (cái đẹp, cái cao cả).
• Có khi là mẫu thuẫn giữa cái xấu với cái xấu.

Nhân vật trong hài kịch

Thường có sự không tương xứng giữa:

• Thực chất bên trong và hình thức bên ngoài
• Giữa suy nghĩ và hành động
• Lời nói và việc làm

Hành động của nhân vật mâu thuẫn với phẩm chất.

• Trở nên lố bịch, hài hước.

Lời thoại trong hài kịch thường là ngôn ngữ phóng đại, gây cười.

Ví dụ

“Trưởng giả học làm sang” (Mô-li-e)

Ông Giuốc-đanh rất kém hiểu biết nhưng luôn tỏ ra thông thái, bắt chước giới quý tộc.

“Bệnh sĩ” (Lưu Quang Vũ)

Ông Toàn Nha không biết gì về khoa học nhưng luôn nói những điều to tát, cao siêu…

Thủ pháp trào phúng

(biện pháp tạo ra tiếng cười)

Nghệ thuật phóng đại

(nói quá, cường điệu)

Những lời phát biểu của ông chủ tịch xã đã được phóng đại lên nhiều lần bằng các lời nói hoa mĩ, sáo rỗng.

Thấy rõ bệnh khoa trương, hình thức đến mức giả dối, lố bịch.

Ông chủ tịch xã Toàn Nha trong vở kịch “Bệnh sĩ”

2. Truyện cười

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Truyện cười là gì?
• Truyện cười có đặc điểm gì?

Truyện cười

Là một thể loại chứa đựng cái hài, dùng tiếng cười làm phương tiện chủ yếu để giải trí hoặc châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội.

Phân loại

• Truyện cười dân gian
• Truyện cười hiện đại

Ngắn gọn, cốt truyện đơn giản, ít nhân vật, thủ pháp trào phúng dùng nghệ thuật phóng đại.

Bối cảnh thường là các tình huống mâu thuẫn.

Kết thúc truyện cười thường bất ngờ.

1. TÌM HIỂU CHUNG

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Trình bày hiểu biết của em về tác giả Lưu Quang Vũ?
• Em hãy trình bày xuất xứ của văn bản “Đổi tên cho xã”.

1. Tác giả

Lưu Quang Vũ (1948 – 1988)

• Quê quán: Đà Nẵng.
• Một nhà viết kịch tài năng nhưng gặp nhiều bất hạnh. Ông, vợ và con trai cùng mất trong một vụ tai nạn giao thông.
• Phong cách sáng tác: mang nhiều cách tân độc đáo, thể hiện xung đột trong cách sống và quan niệm sống, bày tỏ khát vọng hoàn thiện nhân cách con người.
• Các tác phẩm tiêu biểu: Hồn Trương Ba, da hàng thịt; Hương cây; Tôi và chúng ta; Sống mãi tuổi 17; Nàng Sita; Ngọc Hân công chúa…

2. Tác phẩm

• Xuất xứ: Trích từ vở hài kịch “Bệnh sĩ” nổi tiếng của Lưu Quang Vũ.
• Sáng tác năm 1988.

III. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Tóm tắt

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Văn bản kể về sự kiện gì?
• Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào?

Sự kiện

Đổi tên của xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm

Thông báo tới tất cả mọi người trong xã những điều đổi mới của xã.

Bối cảnh

Mọi người trong xã đang gặp phải khó khăn về kinh tế, tiền bạc, ruộng vườn bỏ không, chăn nuôi đình đốn.

2. Nội dung chính

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Nội dung chính của văn bản “Đổi tên cho xã” là gì?
• Nội dung đoạn trích này liên quan như thế nào với tên vở kịch “Bệnh sĩ”?

Nội dung chính

Kể về câu chuyện đổi tên của một xã

• Đổi tên từ xã Cà Hạ đổi tên thành xã Hùng Tâm.
• Đổi tên các tổ, đội, các ngành nghề trong xã, tất cả đều được đổi tên mới sao cho hùng tráng, mới mẻ, tiên tiến.
• Nhưng chỉ là đổi tên bên ngoài, mọi việc bên trong vẫn như cũ.

Nội dung đoạn trích “Đổi tên cho xã” liên quan mật thiết với tên vở kịch “Bệnh sĩ”.

Bối cảnh:

• Một làng quê nghèo tên là xã Cà Hạ.
• Người dân hiền lành, chân chất.

Ông chủ tịch xã:

• Háo danh, thích “sĩ diện”.
• Thay vì đổi mới cách làm ăn để cuộc sống được no đủ thì ông Nha lại chỉ quan tâm đến việc đặt ra những cái tên sang trọng và hiện đại.

Ông Toàn Nha (chủ tịch xã) – đứng bên phải

3. Cách trình bày kịch bản và chỉ dẫn sân khấu