Giáo án PPT dạy thêm Ngữ văn 12 Kết nối bài 6: Mộ (Chiều tối - Hồ Chí Minh), Nguyên tiêu (Rằm tháng Giêng - Hồ Chí Minh)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Trong lịch sử Việt Nam thời kỳ chống thực dân Pháp, có nhiều chiến sĩ cách mạng đồng thời là nhà thơ bị bắt bớ, giam cầm. Hãy kể tên một vài nhà thơ - chiến sĩ đó và chia sẻ về một trong số các sáng tác thơ ca trong tù của họ.

Phan Bội Châu

Nguyễn Ái Quốc

Tố Hữu

BÀI 6: HỒ CHÍ MINH – “VĂN HÓA PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI”

ÔN TẬP VĂN BẢN 3, 4

MỘ - NGUYÊN TIÊU

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Nhắc lại kiến thức

II

Luyện tập

III

Vận dụng

I

NHẮC LẠI

KIẾN THỨC

• Cảnh thiên nhiên trong bài thơ “Mộ” gợi lên cảm giác gì? Tâm trạng của tác giả được thể hiện qua cảnh vật như thế nào?
• Hai câu thơ cuối của bài thơ “Mộ” thể hiện điều gì về tác giả?
• Trong bài “Nguyên tiêu”, hình ảnh “trăng” có ý nghĩa như thế nào?
• Hoàn thành bảng dưới đây về mạch vận động cảm xúc (tứ thơ) của bài “Nguyên tiêu”:

THẢO LUẬN NHÓM

1. Văn bản “Mộ”

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;

Tả thực, gợi cảm giác mệt mỏi, muốn nghỉ ngơi sau một ngày dài.

Hình ảnh “cánh chim mỏi” và “chòm mây trôi” được chấm phá, đơn giản nhưng gợi cảm.

Tạo cảm giác tĩnh lặng, man mác buồn của buổi hoàng hôn nơi núi rừng.

a. Hai câu đầu

Cánh chim, chòm mây

Là những hình ảnh động nhưng được miêu tả trong trạng thái chậm rãi.

Gợi cảm giác yên ả, cô quạnh của buổi chiều tối.

Không gian rộng nhưng vắng vẻ, tạo cảm giác trầm lắng và đơn độc.

Đều thể hiện sự vận động chậm rãi nhưng gợi lên nhịp điệu của thời gian và cuộc sống.

Tâm trạng của tác giả:

“chòm mây cô vân” (chòm mây lẻ loi)

Hình ảnh ẩn dụ

Phản ánh tâm trạng cô đơn của tác giả trong cảnh tù đày xa quê hương.

Tác giả thấy mệt mỏi, khát vọng được tự do của chính mình.

Tác giả không bi quan, hướng sự chú ý vào thiên nhiên, cảm nhận vẻ đẹp giản dị.

Tinh thần ung dung, lạc quan, hòa hợp với thiên nhiên của Hồ Chí Minh.

1. Văn bản “Mộ”

Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết, lò than đã rực hồng.

Cô gái trẻ ở xóm núi đang cần mẫn xay ngô.

Hình ảnh rất đời thường, giản dị, gần gũi với cuộc sống lao động của người dân miền núi.

• Sự chăm chỉ.
• Vẻ đẹp khỏe khoắn, bình dị của người lao động

b. Hai câu sau:

1. Văn bản “Mộ”

Cô em xóm núi xay ngô tối

Xay hết, lò than đã rực hồng.

Ýnghĩa biểu tượng: niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng.

Tác giả giữ được phong thái ung dung, bình thản, cảm nhận và trân trọng những vẻ đẹp giản dị của cuộc sống thường nhật.

Tượng trưng cho sự ấm áp, ánh sáng và sự sống giữa không gian núi rừng tĩnh lặng.

b. Hai câu sau:

Tâm trạng của tác giả:

Giữ được phong thái ung dung, bình thản

Cảm nhận và trân trọng những vẻ đẹp giản dị của cuộc sống thường nhật.

Hướng sự chú ý đến cuộc sống lao động của người dân miền núi.

Người thể hiện sự hòa hợp với thiên nhiên, con người và tấm lòng yêu lao động.

a. Trăng

2. Văn bản “Nguyên tiêu”

Là hiện thân của thiên nhiên thơ mộng

Là người bạn đồng hành trong những thời khắc “bàn việc quân”

Là nơi người chiến sĩ – nghệ sĩ bộc lộ vẻ đẹp chất thép – chất tình trong tâm hồn.

Là tri âm tri kỉ

Trăng vừa tròn là thời khắc đẹp nhất của đêm rằm tháng giêng.

Thi nhân bày tỏ tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và lòng lạc quan, niềm tin về ngày mai tươi sáng.

b. Mạch vận động cảm xúc

Chủ động nắm bắt thiên nhiên

Từ thiên nhiên đến con người

Tình cảm với thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Hồ Chí Minh.

3. Tổng kết 2 bài thơ

• Tầm vóc của một nhà thơ lớn và đức tính cao quý của một nhân cách lỗi lạc được thể hiện như thế nào qua hai bài thơ?
• Phân tích được một số nét đặc sắc trong hai bài thơ Mộ và Nguyên tiêu của Hồ Chí Minh. Hoàn thành Phiếu bài tập dưới đây.

a. Tầm vóc của một nhà thơ lớn và đức tính cao quý của một nhân cách lỗi lạc

Nhân vật trữ tình yêu quý, trân trọng, sống hoà mình với thiên nhiên, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn bằng sự lạc quan.

Mộ

Nguyên tiêu

Tuyên truyền, cổ vũ nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm.

Thể thất ngôn tứ tuyệt, từ ngữ chọn lọc, hình ảnh gợi tả, gợi cảm, có sự kết hợp giữa cổ điển và hiện đại.

b. Nét đặc sắc của 2 bài thơ

II

LUYỆN TẬP

Câu 1: Bài thơ Mộ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?

A. Khi Hồ Chí Minh bị giam giữ ở nhà tù Quảng Tây.

B. Khi Hồ Chí Minh đang hoạt động ở Pháp.

C. Khi Hồ Chí Minh ở Pác Bó.

D. Khi Hồ Chí Minh đang trên đường trở về nước.

A. Khi Hồ Chí Minh bị giam giữ ở nhà tù Quảng Tây.

Câu 2: Hai Câu 2thơ cuối tập trung miêu tả hình ảnh nào?

A. Ánh trăng.

B. Người lao động xóm núi.

C. Núi rừng hoang sơ.

D. Lửa trại ấm áp.

B. Người lao động xóm núi.

Câu 3: Bài thơ Mộ sử dụng bút pháp nào nổi bật nhất?

A. Bút pháp tả thực xen lẫn biểu tượng.

B. Bút pháp lãng mạn

bay bổng.

C. Bút pháp tả chân.

D. Bút pháp tượng trưng

hiện đại.

A. Bút pháp tả thực xen lẫn biểu tượng.

Câu 4: Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả theo

phong cách nào?

A. Cổ điển nhưng hiện thực và giản dị.

B. Hiện đại, phá cách.

C. Hùng vĩ và tráng lệ.

D. Trừu tượng và mơ hồ.

A. Cổ điển nhưng hiện thực và giản dị.

Câu 5: Điểm sáng tạo của Hồ Chí Minh trong bài thơ Mộ là gì?

A. Miêu tả thiên nhiên tĩnh lặng, không có con người.

B. Kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và đời sống lao động của con người.

C. Tập trung hoàn toàn vào cảnh thiên nhiên.

D. Miêu tả đời sống hiện đại, không theo phong cách cổ điển.

B. Kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và đời sống lao động của con người.

Câu 6: Nguyên tiêu được sáng tác vào dịp nào?

A. Rằm tháng Giêng năm 1947.

B. Rằm tháng Giêng năm 1948.

C. Rằm tháng Giêng năm 1946.

D. Rằm tháng Giêng năm 1949.

B. Rằm tháng Giêng năm 1948.

Câu 7: Dòng nào sau đây là Câu 7thơ được trích từ bài "Nguyên tiêu"?

A. “Giữa dòng bàn bạc việc quân”.

B. “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”.

C. “Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân”.

D. “Xuân ấm áp cho lòng ta phơi phới”.

C. “Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân”.

Câu 8: Câu 8thơ cuối bài “Rằm tháng giêng” gợi nhớ đến Câu 8thơ cuối trong bài?

A. Phong Kiều dạ bạc.

B. Tĩnh dạ tứ.

C. Hồi hương ngẫu thư.

D. Vọng Lư sơn bộc bố.

A. Phong Kiều dạ bạc.

Câu 9: Phần phiên âm của bài thơ được viết theo thể thơ nào?

A. Song thất lục bát.

B. Thất ngôn tứ tuyệt.

C. Lục bát.

D. Ngũ ngôn tứ tuyệt.

B. Thất ngôn tứ tuyệt.

Câu 10: Nhận định nào dưới đây thể hiện đúng nhất giá trị nội dung của bài thơ Nguyên tiêu?

A. Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự lo lắng cho đất nước của Bác Hồ.

B. Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.

C. Bài thơ tái hiện khung cảnh đêm trăng huyền ảo ở chiến khu Việt Bắc. Qua đó phản ánh vẻ đẹp của chiến khu cùng nỗi suy tư của Bác về việc quân việc nước.

D. Bài thơ thể hiện tâm thế ung dung, tự do tự tại của Bác trước cảnh đẹp đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc.

B. Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.

TỰ LUẬN

Câu 11: Hãy làm rõ nghệ thuật tương phản giữa bóng tối và ánh sáng trong bài thơ.

Câu 12: Phân tích tinh thần nhân đạo trong bài thơ qua việc miêu tả thiên nhiên và con người trong bài thơ “Mộ”.

Câu 13: Bài thơ “Nguyên tiêu” phản ánh tâm hồn và phong thái của Hồ Chí Minh như thế nào?

Câu 14: Trong bài thơ “Nguyên tiêu”, thiên nhiên được miêu tả có liên hệ gì với tình hình cách mạng lúc bấy giờ?

Câu 15:

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;

Cô em xóm núi xay ngô tối,

Xay hết, lò than đã rực hồng.

Bóng tối

Ánh sáng

Làm nổi bật sự vận động của thời gian, không gian, cũng như tâm trạng và tư tưởng lạc quan của mình.

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;

Bóng tối

• Không gian: rộng lớn, vắng vẻ, tĩnh lặng và có phần u tịch.
• Thời điểm: chiều tối.

Cô em xóm núi xay ngô tối,

Xay hết, lò than đã rực hồng.

Ánh sáng

• Dấu hiệu: “lò than rực hồng”.

Sự tương phản: Bóng tối của buổi chiều nơi thiên nhiên đối lập với ánh sáng ấm áp, rực rỡ của ngọn lửa, tạo nên sự chuyển biến từ tĩnh lặng, buồn bã đến sôi động, ấm áp, sinh động.

Câu 16:

BỨC TRANH THIÊN NHIÊN

Mang vẻ đẹp cổ điển, đời thường, giản dị.

Thể hiện tình yêu thiên nhiên của tác giả – một tâm hồn nhạy cảm, tìm thấy sự gắn bó và ý nghĩa trong cảnh vật.

Thiên nhiên luôn gắn bó với đời sống con người.

Chim bay về tổ, mây lững lờ trôi là những hình ảnh động, gợi nhắc về sự vận động không ngừng của cuộc sống.

Bác gửi gắm tình yêu đối với sự sống, khát vọng được hòa mình vào thiên nhiên và sự tự do.