BÀI 8: CÁNH CỬA MỞ RA THẾ GIỚI

VĂN BẢN 2: MẸ VẮNG NHÀ – BỘ PHIM TUYỆT ĐẸP VỀ NHỮNG ĐỨA TRẺ THỜI CHIẾN TRANH
(9 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1: Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm.

Trả lời:

- Tác giả: Lê Hồng Lâm (sinh năm 1977)

+ Quê: Quảng Trị

+ Là nhà báo, nhà phê bình điện ảnh Việt Nam.

+ Tốt nghiệp khoa Báo chí, Đại học Quốc gia Hà Nội.

+ Từng làm phóng viên, biên tập viên nghệ thuật của tuần báo Sinh viên Việt Nam và 12 năm làm thư ký tòa soạn của tạp chí Thể thao Văn hóa và Đàn ông.

+ Tác phẩm nổi bật: 101 bộ phim  Việt Nam hay nhất, Người tình không chân dung.

- Tác phẩm: In trong 101 bộ phim Việt Nam hay nhất, Nhã Nam và NXB Thế giới, 2018).

Câu 2: Có thẻ chia văn bản thành mấy phần? Tóm tắt nội dung của từng phần.

Trả lời:

Văn bản có thể chia thành 4 phần:

- Phần 1 (Đoạn 1,2): Giới thiệu các thông tin khái quát về bộ phim, tác giả, đạo diễn,…

- Phần 2 (Đoạn 3): Nêu diễn biến của bộ phim thông qua hoàn cảnh của chị Út Tịch và nhân vật Bé - Con gái chị Út Tịch

- Phần 3(Đoạn 4,5,6): Nêu lên những thành công của bộ phim.

- Phần 4 (Còn lại): Nêu lên giá trị thời đại của bộ phim.

Câu 3: Tác giả viết văn bản này nhằm mục đích gì?

Trả lời:

Tác giả viết văn bản này nhằm mục đích ca ngợi những con người Việt Nam yêu nước, thể hiện lòng tự hào, tự tôn dân tộc; là tài liệu để tìm về quá khứ.

2. THÔNG HIỂU (2 câu)

Câu 1: Việc kết hợp sử dụng phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ (áp phích) góp phần như thế nào vào việc thể hiện mục đích viết của tác giả?

Trả lời:

Việc kết hợp sử dụng phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ (áp phích) góp phần vào việc thể hiện mục đích viết của tác giả: Giúp cho phần nội dung được thể hiện sinh động hấp dẫn, tóm gọn nội dung của bộ phim và gây được sự tò mò, hứng thú cho người đọc.

Câu 2: Xác định thông tin cơ bản của văn bản. Thông tin đó được thể hiện qua những chi tiết nào? 

Trả lời:

Các thông tin cơ bản của văn bản và các chi tiết thể hiện điều đó trong văn bản:

- Giới thiệu khái quát về bộ phim:

+ Đạo diễn Nguyễn Khánh Dư: là một nhà quay phim kì cựu của điện ảnh cách mạng Việt Nam và đã đoạt giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ hai năm 1973.

+ Tác phẩm: “Mẹ vắng nhà” (1979) được chuyển thể từ truyện ngắn “Người mẹ cầm súng” và “Người mẹ vắng nhà” của nhà văn Nguyễn Thi.

+ Bộ phim “Mẹ vắng nhà” từng đoạt giải thưởng Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam vào năm 1980, đoạt 2 giải thưởng quốc tế quan trọng tại Liên hoan phim Mát-xcơ-va và Ca-lo-vi Va-ri.

- Bối cảnh:

+ Bối cảnh: Vùng sông nước Nam Bộ, nơi những con người bình thường, ngay cả những đứa trẻ nhỏ bé cũng phải sống trong cảnh nguy hiểm dưới bom đạn của quân đội Mỹ.

+ Điều đặc biệt là bộ phim không nói mô tả sự mất mát, đau thương của người dân Việt Nam mà là bản anh hùng ca lãng mạn, là vẻ đẹp tràn ngập biểu tượng và chất thơ về tinh thần chịu đựng, là khí phách, lòng dũng cảm, cũng như tâm hồn và phẩm giá của con người Việt Nam thời chiến tranh.

- Nội dung: Bộ phim kể về cuộc sống của chị Út Tịch và năm đứa con thơ trong bối cảnh chiến tranh Việt Nam giữa những ngày tháng khốc liệt nhất.

+ Mở đầu là hình ảnh hạnh phúc chị Út Tịch đang quay quần cạnh đàn con thơ.

+ Chị làm nhiệm vụ tải lương và để năm đứa con tự chăm sóc nhau

+ Bé - chị cả thay mẹ chăm lo cho các em

+ Thường xuyên leo lên cây ngắm mẹ đi đánh giặc và kể về việc mẹ đánh giặc cho các em nghe

- Yếu tố làm nên sự thành công của bộ phim:

+ Đạo diễn có tài năng trong việc tạo dựng không khí, bối cảnh: Không chỉ thành công trong mô tả sinh hoạt của những đứa trẻ vắng mẹ và bối cảnh làng quê vùng sông nước Nam Bộ, đạo diễn còn để lại dấu ấn qua những cảnh tưởng tượng hay giấc mơ qua góc máy lãng mạn bay bổng và giàu hình tượng.

+ Nhân vật là linh hồn của bộ phim.

- Ý nghĩa: “Mẹ vắng nhà” là bộ phim tuyệt đẹp và đáng yêu về sự sống, tình yêu thương và khả năng chịu đựng của những đứa trẻ trong chiến tranh.

3. VẬN DỤNG (2 câu)

Câu 1: Trong văn bản có câu sau: “Sau hơn bốn mươi năm kể từ khi ra mắt, Mẹ vắng nhà vẫn là một bộ phim tuyệt đẹp và đáng yêu về sức sống, tình yêu thương và khả năng chịu đựng của những đứa trẻ trong chiến tranh”. Em có đồng ý với câu đó không? Hãy trình bày suy nghĩ của em bằng một đoạn văn ngắn khoảng 12 – 15 dòng.

Trả lời:

Em đồng ý với câu: “Sau hơn bốn mươi năm kể từ khi ra mắt, Mẹ vắng nhà vẫn là một bộ phim tuyệt đẹp và đáng yêu về sức sống, tình yêu thương và khả năng chịu đựng của những đứa trẻ trong chiến tranh”, bởi câu trên đã nhận định hoàn toàn đúng đắn về giá trị và ý nghĩa của bộ phim “Mẹ vắng nhà”. “Mẹ vắng nhà” kể về cuộc sống của chị Út Tịch và năm đứa con thơ trong bối cảnh chiến tranh Việt Nam giữa những ngày tháng khốc liệt nhất. Trong truyện, người mẹ phải đi làm nhiệm vụ tải lương, tải đạn cho bộ đội nên đành để các con ở nhà tự chăm sóc và người chị cả là Bé – chưa đến mười tuổi, đã thay mẹ chăm lo cho các em nhỏ: chèo thuyền đi mò ốc ra chợ bán rồi mua quà bánh về cho các em, dạy dỗ các em như một người mẹ trẻ, leo lên cây ngắm mẹ đi đánh giặc, rồi kể cho mấy đứa em nghe về mẹ. Có thể thấy, bộ phim không mô tả sự mất mát, đau thương của người dân Việt Nam mà tập trung nhấn mạnh vào sức sống, tình yêu thương và khả năng chịu đựng của những đứa trẻ trong chiến tranh, là bản anh hùng ca lãng mạn, là vẻ đẹp tràn ngập biểu tượng và chất thơ về tinh thần chịu đựng của con người Việt Nam thời chiến nói chung.

Câu 2: Cách chia bố cục và sử dụng các phương tiện ngôn ngữ, phi ngôn ngữ trong văn bản đã thể hiện mục đích viết của văn bản như thế nào? (trình bày bằng một đoạn văn ngắn khoảng 10 – 12 dòng).

Trả lời:

Mục đích của văn bản này là nhằm mục đích ca ngợi những con người Việt Nam yêu nước, thể hiện lòng tự hào, tự tôn dân tộc, tài liệu để tìm về quá khứ. Nhờ vào cách chia bố cục đã góp phần lớn vào việc thể hiện mục đích văn bản, đi từ giới thiệu bao quát về bộ phim đến việc dẫn dắt vào cốt phim, những thành công làm nên bộ phim và ý nghĩa mà bộ phim để lại, xuyên suốt bố cục đó là sự lồng ghép tuyến truyện, cho ta thấy được cuộc sống của chị Út Tịch và năm đứa con thơ trong bối cảnh chiến tranh Việt Nam giữa những ngày tháng khốc liệt. Đồng thời, sử dụng các phương tiện ngôn ngữ, phi ngôn ngữ trong văn bản còn giúp cho văn bản thêm sinh động, hấp dẫn, như những lời tâm tình tuyệt đẹp và đáng yêu về sự sống, tình yêu thương và khả năng chịu đựng của những đứa trẻ trong chiến tranh, từ đó bày tỏ sự đồng cảm, thấu hiểu, ca ngợi con người Việt Nam yêu nước, thể hiện lòng tự hào, tự tôn dân tộc.

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Thực hiện nhiệm vụ sau:

1. Phỏng vấn sáu bạn (ba nam và ba nữ) trong lớp về hai câu hỏi sau: Bạn xem video clip, xem phim hay đọc sách nhiều hơn? Vì sao?
2. Thống kê các câu trả lời và rút ra một số nhận xét về kết quả phỏng vấn.

Trả lời:

Em có thể tham khảo gợi ý sau:

1. Phỏng vấn sáu bạn (ba nam và ba nữ) trong lớp về hai câu hỏi. Câu trả lời em nhận được là:

- Hai bạn lựa chọn các bạn xem video vì nó ngắn gọn, tóm gọn nội dung.

- Những bạn còn lại lựa chọn đọc sách nhiều hơn vì vừa đọc vừa có thể suy ngẫm.

1. Một số nhận xét về kết quả phỏng vấn:

- Xã hội càng phát triển thì con người lại càng sống gấp gáp.

- Một phần trong chúng ta hướng đến việc thuận tiện, tìm đến tất cả những gì nhanh, gọn cho bản thân. Nhưng đôi khi sự nhanh gọn ấy lại làm cho con người đánh mất nhiều thông tin giá trị.

- Cần đề cao, chú trọng, tăng cường việc đọc sách đối với giới trẻ trong xã hội hiện nay.

Câu 2: Kể tên một bộ phim thiếu nhi mà em yêu thích nhất. Vì sao em yêu thích bộ phim đó?

Trả lời:

Em có thể tham khảo bộ phim sau:

Bộ phim “Mộ đom đóm” là bộ phim em yêu thích vì bộ phim nói về tình cảm anh em rất cảm động.