Đáp án Công nghệ 9 - Chế biến thực phẩm kết nối Bài 3:. Một số ngành nghề liên quan đến Chế biến thực phẩm

BÀI 3. MỘT SỐ NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN ĐẾN

CHẾ BIẾN THỰC PHẨM

KHỞI ĐỘNG  

Hãy quan sát Hình 3.1 và cho biết, các công việc trong hình tương ứng với tên gọi nào sau đây: vận hành sản xuất tự động tại nhà máy thực phẩm; sơ chế, chế biến thực phẩm; chuẩn bị đồ ăn nhanh.

Hướng dẫn chi tiết:

1. a) Sản xuất tự động tại nhà máy thực phẩm.
2. b) Sơ chế thực phẩm
3. c) Chuẩn bị đồ ăn nhanh.

d - e – g): Chế biến thực phẩm.

1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NGÀNH CHẾ BIẾN THỰC PHẨM

Câu hỏi: Ngành chế biến thực phẩm là gì? Dựa vào nội dung mục I và hiểu biết cá nhân, hãy cho biết tiềm năng, cơ hội việc làm của ngành chế biến thực phẩm hiện nay và trong tương lai.

Hướng dẫn chi tiết:

Ngành chế biến thực phẩm là ngành khoa học kỹ thuật bao gồm các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào việc biến đổi các nguyên liệu thực phẩm thành các sản phẩm thực phẩm có giá trị sử dụng cao, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của con người.

Tiềm năng:

• Nhu cầu về thực phẩm ngày càng tăng do sự gia tăng dân số và mức sống của người dân.
• Nhu cầu về thực phẩm chất lượng cao, an toàn và tiện lợi ngày càng cao.
• Ngành chế biến thực phẩm có nhiều tiềm năng xuất khẩu do Việt Nam có nguồn nguyên liệu thực phẩm dồi dào và đa dạng.
• Chính phủ Việt Nam có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển ngành chế biến thực phẩm.

Cơ hội việc làm hiện nay:

• Ngành chế biến thực phẩm là một ngành có nhu cầu nhân lực cao với nhiều vị trí việc làm đa dạng như: kỹ sư công nghệ thực phẩm, chuyên viên kiểm nghiệm chất lượng thực phẩm, nhân viên sản xuất, nhân viên kinh doanh,...
• Mức lương cho ngành chế biến thực phẩm tương đối cao so với mặt bằng chung.
• Ngành chế biến thực phẩm có nhiều cơ hội thăng tiến cho những người có năng lực và trình độ chuyên môn cao.

Cơ hội việc làm trong tương lai:

• Nhu cầu về nhân lực cho ngành chế biến thực phẩm dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao trong những năm tới do sự phát triển của ngành công nghiệp thực phẩm.
• Các doanh nghiệp chế biến thực phẩm ngày càng chú trọng vào việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, do đó nhu cầu về nhân lực có trình độ chuyên môn cao, đặc biệt là trong lĩnh vực tự động hóa, robot và công nghệ sinh học sẽ tăng cao.
• Ngành chế biến thực phẩm cũng có nhiều cơ hội cho những người khởi nghiệp với các ý tưởng sáng tạo về sản phẩm thực phẩm mới hoặc các mô hình kinh doanh mới.

1. MỘT SỐ NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN ĐẾN CHẾ BIẾN THỰC PHẨM

Câu hỏi:

1. Có nhận định cho rằng, thợ chế biến thực phẩm là người nấu ăn. Theo em, nhận định đó đúng hay sai? Tại sao?
2. Để thực hiện tốt công việc của mình, thợ chế biến thực phẩm phải chú trọng phát triển những năng lực và phẩm chất nào?

Hướng dẫn chi tiết:

1. Chưa đúng vì thợ chế biến thực phẩm không chỉ là người nấu ăn mà công việc của họ có thể bao gồm chuẩn bị nguyên liệu, sơ chế, chế biến, bảo quản và thậm chí cả thiết kế các món ăn.
2. Phải có kiến thức cơ bản về các loại thực phẩm; kĩ năng chế biến, nắm rõ các yêu cầu cụ thể trong an toàn vệ sinh thực phẩm,... Ngoài ra, mỗi sai sót trong quá trình chế biến hay bảo quản thực phẩm đều sẽ liên quan, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng nên đòi hỏi người thợ chế biến phải vô cùng tỉ mỉ, cần thận trong quá trình làm việc.

Câu hỏi: Đọc nội dung mục II.2 và cho biết, vận hành máy sản xuất thực phẩm là gì. Nêu các năng lực và phẩm chất cần có của thợ vận hành máy sản xuất thực phẩm.

Hướng dẫn chi tiết:

- Vận hành máy sản xuất thực phẩm là công việc liên quan đến việc điều khiển, giám sát và bảo trì các máy móc, thiết bị trong dây chuyền sản xuất thực phẩm. Người vận hành máy có trách nhiệm đảm bảo rằng các máy móc hoạt động trơn tru, hiệu quả và an toàn, góp phần tạo ra sản phẩm thực phẩm chất lượng cao.

-  Yêu cầu người lao động phải có sự tập trung, cẩn thận và tỉ mỉ trong quá trình làm việc. Ngoài ra, người lao động cần sử dụng được nhiều thiết bị, máy móc và có khả năng lên kế hoạch để sử dụng các thiết bị, máy móc mình phụ trách đạt hiệu quả tối đa.

Câu hỏi: Có thể coi đầu bếp trưởng là người chỉ huy, chịu trách nhiệm toàn bộ khu bếp tại nơi làm việc của mình. Theo em, người đầu bếp trưởng cần có phẩm chất và hiểu biết những kiến thức gì để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp của mình?

Hướng dẫn chi tiết:

Phẩm chất:

• Chuyên môn cao: Am hiểu sâu rộng về ẩm thực, kỹ thuật nấu nướng, nguyên liệu thực phẩm, dinh dưỡng và an toàn thực phẩm.
• Kiến thức quản lý: Khả năng quản lý bếp, tổ chức và điều phối công việc hiệu quả, lãnh đạo và truyền đạt kiến thức cho nhân viên.
• Sáng tạo: Khả năng sáng tạo ra các món ăn mới, độc đáo và hấp dẫn, luôn cập nhật xu hướng ẩm thực mới nhất.
• Khả năng giao tiếp: Giao tiếp tốt với khách hàng, nhân viên và nhà cung cấp, giải quyết vấn đề hiệu quả.
• Làm việc nhóm: Khả năng làm việc nhóm hiệu quả, phối hợp nhịp nhàng với các thành viên trong bếp để hoàn thành mục tiêu chung.
• Cẩn thận, tỉ mỉ: Chú ý đến từng chi tiết nhỏ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và chất lượng món ăn.
• Khả năng chịu áp lực cao: Có thể làm việc tốt dưới áp lực cao, đặc biệt trong những giờ cao điểm.
• Ham học hỏi: Luôn cập nhật kiến thức mới về ẩm thực, kỹ thuật nấu nướng và xu hướng ẩm thực mới nhất.
• Có đam mê: Yêu thích nấu nướng, có niềm đam mê với ẩm thực và luôn muốn tạo ra những món ăn ngon nhất cho khách hàng.

Kiến thức:

• Kiến thức về ẩm thực: Nắm vững các nền ẩm thực khác nhau, đặc biệt là ẩm thực của quốc gia hoặc khu vực nơi đầu bếp làm việc.
• Kiến thức về nguyên liệu thực phẩm: Hiểu biết về nguồn gốc, đặc điểm, tính chất, giá trị dinh dưỡng và cách sử dụng các loại nguyên liệu thực phẩm khác nhau.
• Kiến thức về kỹ thuật nấu nướng: Nắm vững các kỹ thuật nấu nướng cơ bản và nâng cao, biết cách kết hợp các nguyên liệu và gia vị để tạo ra những món ăn ngon và hấp dẫn.
• Kiến thức về dinh dưỡng: Hiểu biết về các nguyên tắc dinh dưỡng, biết cách chế biến món ăn đảm bảo dinh dưỡng và phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng thực khách.
• Kiến thức về an toàn thực phẩm: Nắm rõ các quy định về an toàn thực phẩm, biết cách bảo quản và chế biến thực phẩm an toàn vệ sinh.
• Kiến thức về quản lý bếp: Hiểu biết về các quy trình quản lý bếp, biết cách lập kế hoạch, tổ chức và điều phối công việc hiệu quả.
• Kiến thức về kinh doanh: Có hiểu biết về kinh doanh nhà hàng, biết cách tính toán giá thành, lập thực đơn và thu hút khách hàng.

Câu hỏi: Từ nội dung mục II.4, kết hợp với hiểu biết cá nhân, hãy nêu những đặc điểm nghề nghiệp của người chuẩn bị đồ ăn nhanh. Để thực hiện tốt công việc của mình, người chuẩn bị đồ ăn nhanh cần phát triển những năng lực và phẩm chất gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Đặc điểm:

• Chuẩn bị nguyên liệu thực phẩm theo quy định của cửa hàng.
• Nấu nướng, chế biến các món ăn nhanh theo thực đơn.
• Đóng gói và trình bày món ăn theo tiêu chuẩn của cửa hàng.
• Vệ sinh khu vực bếp và dụng cụ nấu nướng.
• Tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Phục vụ khách hàng theo yêu cầu.

Năng lực:

• Kỹ năng nấu nướng: Nắm vững các kỹ thuật nấu nướng cơ bản và nhanh chóng để chế biến các món ăn nhanh một cách hiệu quả và đúng quy trình.
• Khả năng làm việc nhanh chóng và chính xác: Đáp ứng được tốc độ phục vụ nhanh của mô hình đồ ăn nhanh, đảm bảo chất lượng và độ ngon miệng của món ăn.
• Khả năng làm việc theo nhóm: Phối hợp nhịp nhàng với các thành viên khác trong bếp để hoàn thành các đơn hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
• Khả năng tuân thủ quy định: Luôn tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, quy trình vận hành bếp và quy định của cửa hàng.
• Khả năng sử dụng dụng cụ và thiết bị bếp: Sử dụng thành thạo các dụng cụ và thiết bị bếp trong khu vực chuẩn bị đồ ăn nhanh.
• Kiến thức về nguyên liệu thực phẩm: Hiểu biết về nguồn gốc, đặc điểm, tính chất và cách sử dụng các loại nguyên liệu thực phẩm thường dùng trong đồ ăn nhanh.
• Kiến thức về dinh dưỡng: Nắm được những nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản để chế biến món ăn nhanh đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

Phẩm chất:

• Cẩn thận, tỉ mỉ: Chú ý đến từng chi tiết nhỏ để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và chất lượng món ăn.
• Chịu khó, kiên nhẫn: Làm việc trong môi trường có nhịp độ nhanh và áp lực cao, đòi hỏi sự kiên nhẫn và khả năng chịu đựng tốt.
• Có tinh thần trách nhiệm cao: Luôn hoàn thành tốt công việc được giao, đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Khả năng thích nghi: Dễ dàng thích nghi với môi trường làm việc thay đổi liên tục và yêu cầu cao về tốc độ.
• Giao tiếp tốt: Giao tiếp tốt với đồng nghiệp và khách hàng để tạo sự hài lòng và thoải mái.
• Có tinh thần học hỏi: Luôn cập nhật kiến thức mới về ẩm thực, kỹ thuật nấu nướng và quy trình vận hành bếp.
• Sức khỏe tốt: Có sức khỏe tốt để đảm bảo khả năng làm việc lâu dài trong môi trường bếp.

LUYỆN TẬP

1. Phân biệt công việc chính của thợ chế biến thực phẩm và thợ vận hành máy sản xuất thực phẩm.
2. Phân tích những phẩm chất cần có của đầu bếp trưởng và của người chuẩn bị đồ ăn nhanh.

Hướng dẫn chi tiết:

1.

Thợ chế biến thực phẩm:

- Sơ chế, cắt thái, tẩm ướp, nấu nướng, và chế biến các nguyên liệu thực phẩm thành các món ăn theo quy trình và công thức đã được định sẵn.

- Giám sát quá trình chế biến để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng và giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.

- Đóng gói, dán nhãn mác cho sản phẩm theo quy định.

- Vệ sinh dụng cụ, thiết bị và khu vực chế biến sau khi sử dụng.

Thợ vận hành máy sản xuất thực phẩm:

- Vận hành, điều khiển và bảo dưỡng các máy móc, thiết bị trong dây chuyền sản xuất thực phẩm theo quy trình kỹ thuật.

- Giám sát quá trình sản xuất để đảm bảo máy móc hoạt động trơn tru, hiệu quả và an toàn.

- Kiểm tra chất lượng sản phẩm trong quá trình sản xuất.

- Báo cáo các sự cố hoặc vấn đề bất thường cho cấp trên.

- Vệ sinh máy móc, thiết bị và khu vực sản xuất sau khi sử dụng.

Để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp của mình, người đầu bếp trưởng cần có các phẩm chất và hiểu biết sau:

- Kiến thức về ẩm thực: Nắm vững các nền ẩm thực khác nhau, đặc biệt là ẩm thực của quốc gia hoặc khu vực nơi đầu bếp làm việc.

- Kiến thức về nguyên liệu thực phẩm: Hiểu biết về nguồn gốc, đặc điểm, tính chất, giá trị dinh dưỡng và cách sử dụng các loại nguyên liệu thực phẩm khác nhau.

- Kiến thức về kỹ thuật nấu nướng: Nắm vững các kỹ thuật nấu nướng cơ bản và nâng cao, biết cách kết hợp các nguyên liệu và gia vị để tạo ra những món ăn ngon và hấp dẫn.

- Kiến thức về dinh dưỡng: Hiểu biết về các nguyên tắc dinh dưỡng, biết cách chế biến món ăn đảm bảo dinh dưỡng và phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng thực khách.

- Kiến thức về an toàn thực phẩm: Nắm rõ các quy định về an toàn thực phẩm, biết cách bảo quản và chế biến thực phẩm an toàn vệ sinh.

- Kiến thức về quản lý bếp: Hiểu biết về các quy trình quản lý bếp, biết cách lập kế hoạch, tổ chức và điều phối công việc hiệu quả.

- Kiến thức về kinh doanh: Có hiểu biết về kinh doanh nhà hàng, biết cách tính toán giá thành, lập thực đơn và thu hút khách hàng.

- Chuyên môn cao: Am hiểu sâu rộng về ẩm thực, kỹ thuật nấu nướng, nguyên liệu thực phẩm, dinh dưỡng và an toàn thực phẩm.

- Kiến thức quản lý: Khả năng quản lý bếp, tổ chức và điều phối công việc hiệu quả, lãnh đạo và truyền đạt kiến thức cho nhân viên.

- Sáng tạo: Khả năng sáng tạo ra các món ăn mới, độc đáo và hấp dẫn, luôn cập nhật xu hướng ẩm thực mới nhất

Phẩm chất cần có của người chuẩn bị đồ ăn nhanh là:

- Yêu thích công việc nấu nướng: Sự đam mê và yêu thích công việc là yếu tố quan trọng giúp họ tự động nhiên làm việc mỗi ngày, cải thiện kỹ năng và đem lại sự sáng tạo trong các món ăn.

- Cẩn thận: Sự cẩn thận giúp họ chú ý đến từng chi tiết nhỏ trong quá trình chuẩn bị đồ ăn, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm.

- Kiên trì: Khả năng kiên trì là điều cần thiết để xử lý áp lực và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình làm việc.

- Tỉ mỉ trong công việc: Sự tỉ mỉ giúp họ tập trung vào việc hoàn thiện mỗi món ăn một cách cẩn thận, từ việc chọn nguyên liệu đến cách trang trí và thời gian chế biến.

VẬN DỤNG

Hãy tìm hiểu và cho biết, địa phương em phát triển những ngành nghề nào liên quan đến chế biến thực phẩm?

Hướng dẫn chi tiết:

1. Chế biến thủy sản: Hải Phòng có vị trí địa lý thuận lợi với đường bờ biển dài, nguồn nguyên liệu thủy sản phong phú và đa dạng. Do đó, ngành chế biến thủy sản là một trong những ngành kinh tế chủ lực của thành phố. Các sản phẩm thủy sản chế biến của Hải Phòng được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới, góp phần mang lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước.
2. Chế biến thịt: Hải Phòng cũng có ngành chăn nuôi phát triển mạnh mẽ, cung cấp nguồn nguyên liệu thịt dồi dào cho ngành chế biến thịt. Các sản phẩm thịt chế biến của Hải Phòng bao gồm giò chả, xúc xích, thịt nguội, pate,... được người tiêu dùng trong nước và quốc tế ưa chuộng.
3. Chế biến rau quả: Hải Phòng có diện tích đất canh tác rộng lớn, trồng nhiều loại rau quả khác nhau. Ngành chế biến rau quả của Hải Phòng phát triển mạnh mẽ, sản xuất ra các sản phẩm như nước trái cây, rau củ sấy khô, mứt,...

KẾT NỐI NGHỀ NGHIỆP

Chế biến thực phẩm là ngành nghệ quan trọng, gắn liền với cuộc sống của con người. Vì vậy, các ngành nghề liên quan đến chế biến thực phẩm sẽ ngày càng phát triển. Hãy đánh giá khả năng và sở thích của bản thân đối với một số ngành nghề liên quan đến chế biến thực phẩm. Có thể đánh giá dựa trên các tiêu chí như Bảng 3.1.

Hướng dẫn chi tiết:

1. Ngành ẩm thực: đam mê nấu nướng và sáng tạo trong việc chế biến các món ăn ngon
2. Kĩ sư công nghệ thực phẩm: thích nghiên cứu và phát triển công nghệ trong chế biến thực phẩm, có sự tỉ mỉ và kiên trì trong nghiên cứu.
3. Thợ chế biến thực phẩm: thích làm việc tại các bếp nhà hàng hoặc khách sạn, có sự nhanh nhẹn, tỉ mỉ và khả năng làm việc nhóm tốt.

KẾT NỐI NGHỀ NGHIỆP

Tìm hiểu qua internet, sách, báo,... hãy tìm thông tin của một số ngành nghề khác có liên quan đến chế biến thực phẩm và đánh giá về khả năng, sở thích của bản thân đối với ngành nghề đó.

Hướng dẫn chi tiết:

1. Công nghệ thực phẩm:

- Công việc: Nghiên cứu, phát triển và ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, chế biến thực phẩm.

- Yêu cầu: Có kiến thức về hóa học, sinh học, công nghệ thực phẩm, an toàn thực phẩm,...

- Kỹ năng: Kỹ năng nghiên cứu, phân tích, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm,...

2. Quản lý nhà hàng: Đối với những người đam mê nấu ăn và sở hữu kỹ năng quản lý, ngành quản lý nhà hàng có thể là lựa chọn phù hợp. Công việc này đòi hỏi khả năng tổ chức, giao tiếp tốt và kỹ năng lãnh đạo.
3. Marketing thực phẩm: Đây là ngành nghề tập trung vào việc quảng cáo, tiếp thị và bán hàng các sản phẩm thực phẩm. Nếu bạn thích giao tiếp và có khả năng sáng tạo trong việc quảng bá sản phẩm, ngành marketing thực phẩm có thể phù hợp với bạn.
4. Dịch vụ thực phẩm và đồ uống: Đây là lĩnh vực tập trung vào cung cấp dịch vụ ẩm thực và đồ uống trong các nhà hàng, quán cafe, khách sạn, nhà hàng nhanh. Công việc này đòi hỏi sự năng động, linh hoạt và khả năng làm việc trong môi trường đội nhóm.

Để đánh giá khả năng và sở thích của bản thân đối với các ngành nghề chế biến thực phẩm, bạn cần cân nhắc những yếu tố sau:

- Sở thích: Bạn có thích nấu nướng, làm bánh kẹo, nghiên cứu khoa học hay không?

- Khả năng: Bạn có năng khiếu về môn học nào liên quan đến chế biến thực phẩm (hóa học, sinh học,...) hay không?

- Tính cách: Bạn là người cẩn thận, tỉ mỉ hay sáng tạo, thích làm việc tay chân hay nghiên cứu khoa học?

- Mục tiêu nghề nghiệp: Bạn muốn làm việc trong môi trường sản xuất hay nghiên cứu, quản lý hay tư vấn?