Giáo án điện tử Ngữ văn 11 cánh diều Bài 6: Kiến thức ngữ văn

CHÀO MỪNG CÁC EM

ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Dựa vào hiểu biết của bản thân, em hãy liệt kê một số yếu tố làm nên sức sống, sức hấp dẫn của các tác phẩm thơ?

Bài 6: Thơ

KIẾN THỨC NGỮ VĂN

NỘI DUNG BÀI HỌC

Cấu tứ

Thơ có yếu tố tượng trưng

01

CẤU TỨ

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Cấu tứ là gì? Nêu một vài ví dụ?

Cấu tứ

Là cách triển khai, tổ chức hình ảnh, mạch cảm xúc của bài thơ.

Một số cách tổ chức cấu tứ thường gặp

Tương đồng

Tương phản

Tăng cấp

Chuyển hoá

Thống nhất các mặt đối lập

Ví dụ

Sự vận động từ cảm xúc của người nghệ sĩ trước vẻ đẹp thiên nhiên (6 câu đầu).

Cảm xúc của người luôn gắn buồn vui của mình với cuộc sống của trăm họ (2 câu kết).

02

THƠ CÓ YẾU TỐ TƯỢNG TRƯNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Thơ có yếu tố đặc trưng là gì? Biểu hiện của nó trong văn học qua các thời kì văn học?

Thơ có yếu tố tượng trưng

Là thơ có những hình ảnh mang tính biểu tượng.

Gợi cho người đọc những ý niệm, hoặc gợi lên một liên tưởng sâu xa.

Thơ cổ điển

Biểu hiện qua các thời kì văn học

Các hình ảnh tùng, cúc, trúc, mai tượng trưng cho người quân tử.

Ca dao, cặp hình ảnh thuyền – bến.

Tượng trưng cho người con trai/người ra đi (thuyền) và người con gái/người ở lại (bến).

Những hình ảnh tượng trưng này có tính công thức, gắn với truyền thống văn hoá của một cộng đồng.

Thơ hiện đại

Về cơ bản, các hình ảnh có tính biểu tượng gắn với phong cách và cái nhìn nghệ thuật của từng nhà thơ.

Thường được xây dựng qua cách sử dụng nhạc điệu, những kết hợp từ bất thường, các phép so sánh và đặc biệt là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.

Ý nghĩa của yếu tố tượng trưng trong thơ vì thế thường mơ hồ, không xác định nhưng lại ẩn chứa những phát hiện, liên tưởng độc đáo.

Ví dụ

Chiều mộng hoà thơ trên nhánh duyên,

Cây me ríu rít cặp chim chuyền.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,

Thu đến – nơi nơi động tiếng huyền.

(Xuân Diệu)

Tác giả muốn miêu tả trạng thái vô hình ẩn giấu bên trong của tạo vật

Các kết hợp từ bất thường:

• “Chiều mộng”
• “Nhánh duyên”

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: “động tiếng huyền”.

• Khổ thơ dày đặc những yếu tố tượng trưng.
• Đây là một phát hiện mầu nhiệm về sự bí ẩn sâu xa của trời đất trong thời khắc thu về.