Giáo án điện tử Ngữ văn 11 cánh diều Bài 4 Đọc 2: Tạ Quang Bửu - người thầy thông thái

XIN CHÀO CÁC EM HỌC SINH! CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Sau khi xem video, em hãy cho biết:

• Con người Việt Nam mang những nét văn hóa đặc sắc nào?
• Những nét văn hóa ấy tốt hay xấu?

Bài 4: Văn bản thông tin

Văn bản

TẠ QUANG BỬU – NGƯỜI THẦY THÔNG THÁI

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Đề tài, chủ đề

Mục đích và cách triển khai bài viết

Thái độ, tình cảm của người viết

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

1. TÌM HIỂU CHUNG

Giáo sư Tạ Quang Bửu (1910 - 1986)

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

• Trình bày hiểu biết của em về tác giả.
• Trình bày hiểu biết của em về văn bản.

1. Tác giả

Hàm Châu (1943 - 2016)

• Quê quán: Nghệ An
• Là một nhà văn, nhà báo
• Chuyên viết về những tấm gương sáng trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học - nghệ thuật của Việt Nam.
• Các gương mặt khoa học xuất sắc qua ngòi bút của ông thật sống động và sâu sắc.

2. Tác phẩm

• Xuất xứ: Trích trong cuốn sách nhiều tập “Người trí thức quê hương”
• Là cuốn sách viết về gương mặt tiêu biểu cho phẩm chất trí tuệ Việt Nam
• Nội dung đoạn trích: Viết về người thầy thông thái, lỗi lạc – một tấm gương sáng về học tập, thái độ của giáo dục Việt Nam – Tạ Quang Bửu

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Nhóm 1:

• Xác định đề tài, bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong văn bản “Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái”.
• Thống kê và tìm hiểu thông tin về các nhà khoa học có liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết. Các nhân vật ấy có điểm chung nào?

Nhóm 2:

• Văn bản tập trung làm sáng tỏ vấn đề gì? Tác giả đã triển khai bài viết bằng cách nào? Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trong bài viết có tác dụng gì?
• Phân tích và làm sáng tỏ thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản qua một số câu văn cụ thể

Nhóm 3:

• Văn bản “Ta Quang Bửu – người thầy thông thái” mang lại cho em những thông tin và nhận thức bổ ích gì?
• Hãy nêu ra một ví dụ về phẩm chất cao đẹp của người Việt Nam mà em biết trong cuộc sống hoặc qua các phương tiện thông tin đại chúng.

1. Đề tài, chủ đề

Đề tài

Tác phẩm viết về quan điểm, nghệ thuật sống và lối sống của Tạ Quang Bửu

Bố cục

Phần 1

Nêu và làm sáng tỏ sự thông thái, uyên bác của Tạ Quang Bửu với rất nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục

Phần 2

Đánh giá khái quát và nêu suy nghĩ của người viết với Tạ Quang Bửu

2. Mục đích và cách triển khai bài viết

Mục đích

Tập trung làm sáng tỏ vấn đề Giáo sư Tạ Quang Bửu là một người tài giỏi, thông thái

Cách triển khai

Nêu lên những nhân vật liên quan đến Tạ Quảng Bửu với những lời nhận xét khách quan về ông

Liệt kê những câu chuyện, hồi tưởng, đánh giá về Tạ Quang Bửu

Thông tin những người nhận xét về Tạ Quang Bửu

Các nhân vật được Hàm Châu nhắc đến đều:

• Là người có học thức, tài cao, biết nhìn xa trông rộng.
• Quen biết hoặc từng làm việc cùng Giáo sư Tạ Quang Bửu.

Cụ Phan Bội Châu

GS Nguyễn Xiển

GS Phan Đình Diệu

• Triển khai bài viết bằng cách liệt kê những câu chuyện có liên quan đến Tạ Quang Bửu.
• Là những hồi tưởng, những câu chuyện và đánh giá của người khác về ông làm căn cứ chứng minh vấn đề.

> Giúp cho người đọc có cái nhìn đa chiều về tình cách, quan điểm, thái độ của Tạ Quang Bửu với mọi việc trong cuộc đời, sự nghiệp của ông.

Làm tăng tính khách quan, thuyết phục người đọc tin vào vấn đề mà tác giả đề cập đến

3. Thái độ, tình cảm của người viết

“Nhà thông thái của chúng ta”

Thể hiện sự kính trọng của tác giả với bậc hiền tài

“Giáo sư Tạ Quang Bửu đột ngột ngừng làm việc”

Sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh bằng từ “ngừng làm việc” thay cho từ “đổ bệnh”.

• Hàm Châu bày tỏ lòng tôn kính với Giáo sư Tạ Quang Bửu vì những giá trị tốt đẹp và những thành tựu mà Giáo sư tạo ra.
• Đồng thời thể hiện niềm tiếc thương vô bờ bến với sự ra đi của Giáo sư Tạ Quang Bửu.

Bác Hồ cùng một số thành viên Hội đồng Chính phủ kháng chiến năm 1947

(GS Tạ Quang Bửu đứng thứ 2 từ phải sang)

Mở rộng