Giáo án điện tử Ngữ văn 11 cánh diều Bài 1 Đọc 2: Lời tiễn dặn

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

KHỞI ĐỘNG

Dựa vào kiến thức đã học để trả lời câu hỏi sau đây:

Bạn đã học về truyện thơ Nôm ở lớp 9. Theo bạn, khi đọc một truyện thơ, chúng ta cần chú ý điều gì?

TRUYỆN THƠ NÔM ĐÃ HỌC

• Truyện thơ Nôm “Chị em Thúy Kiều” trích Truyện Kiều của Nguyễn Du.

> Khi đọc một truyện thơ cần chú ý đến nội dung và hình thức.

BÀI 1.

TRUYỆN VÀ THƠ

VĂN BẢN 2. LỜI TIỄN DẶN

NỘI DUNG BÀI HỌC

Đặc trưng của truyện thơ dân gian

Tìm hiểu chung

Xuất xứ và nội dung của văn bản

Bố cục của văn bản

Tìm hiểu chi tiết

Đặc trưng của truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn

Đặc điểm về ngôi kể, nhân vật của truyện thơ

Thông điệp của văn bản

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

PHẦN 1. ĐẶC TRƯNG CỦA TRUYỆN THƠ DÂN GIAN

• Xem lại phần chuẩn bị về mục Tri thức ngữ văn và làm việc cá nhân, thực hiện nhiệm vụ sau:

Em hãy trình bày đặc trưng của truyện thơ dân gian.

Khái niệm: là một thể loại văn học dân gian, sáng tác dưới hình thức văn vần, thường xoay quanh đề tài tình yêu, hôn nhân; kết hợp tự sự với trữ tình, rất gần gũi với ca dao, dân ca; phát triển nhiều ở các dân tộc miền núi.

• Đặc trưng về cốt truyện:

Cốt truyện

Đơn giản

Yếu tố kì ảo

• có
• không

Kể về một vài nhân vật chính

• Đặc trưng về nhân vật:

Số phận ngang trái

Bất hạnh trong cuộc sống, tình yêu

• Đặc trưng về ngôn ngữ:

Ngôn ngữ truyền khẩu

Giàu chất trữ tình

Mang âm hưởng của dân ca Việt Nam.

PHẦN 2. TÌM HIỂU CHUNG

1. Xuất xứ và nội dung của văn bản “Lời tiễn dặn”

• Nêu một số nét cơ bản về xuất xứ và nội dung của văn bản “Lời tiễn dặn”.
• Xác định bố cục của văn bản “Lời tiễn dặn”.

Xuất xứ:

• Được trích ra từ truyện thơ Tiễn dặn người yêu (nguyên văn tiếng Thái là Xống chụ xon xao)
• Là một rong những truyện thơ hay nhất trong khi tàng truyện thơ của các dân tộc thiểu số Việt Nam.

Nội dung chính

Hai lời tiễn dặn của chàng trai dành cho cô gái

Tâm trạng đau xót khi yêu nhau mà không thể bên nhau

Tình yêu mãnh liệt, không hề đổi thay

sánh ngang với “trời đất, thiên nhiên” của hai người.

2. Bố cục của văn bản “Lời tiễn dặn”

PHẦN 1

(Từ đầu đến …góa bụa về già)

Nội dung: Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn dặn.

PHẦN 2

(Còn lại)

Nội dung: Cử chỉ, hành động, tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái.

PHẦN 3. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Đặc trưng truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn

• Đọc văn bản Lời tiễn dặn và trả lời câu hỏi:

THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 1

Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản “Lời tiễn dặn” thuộc thể loại truyện thơ?

Nhóm 2

Nhận xét về ngôi kể của văn bản, chỉ ra những chi tiết quan trọng trong văn bản và phân tích vai trò của chúng trong việc thể hiện nội dung của truyện thơ.

Dấu hiệu nhận biết thể loại

Đề tài

Hôn nhân tình yêu

Cốt truyện

• Đơn giản.
• Không sử dụng yếu tố kì ảo

Tình tiết

Xoay quanh chuyện tình nhiều trắc trở của đôi trai gái

• Vị trí và nội dung của đoạn trích:
  • Vị trí: lược trích từ dòng 1121 – 1406.
  • Nội dung: Lời dặn dò của chàng trai khi anh tiễn cô về nhà chồng và lời khẳng định mối tình tha thiết, bền chặt của anh khi chứng kiến cảnh cô bị nhà chồng hắt hủi, hành hạ.

2. Đặc điểm về ngôi kể, nhân vật của truyện thơ