HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Đọc văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu 1 HS đọc to, rõ ràng văn bản Chiều xuân, lưu ý HS đọc diễn cảm.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời những câu hỏi sau đây:

·  Nêu một số nét cơ bản về xuất xứ của văn bản “Chiều xuân”.

·  Xác định một số đặc điểm hình thức của bài thơ “Chiều xuân”: bố cục, cảm hứng chủ đề, nhận xét về vần và nhịp.

·  Nêu nội dung chính của văn bản “Chiều xuân”.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, vận dụng kiến thức đã học để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS lần lượt trình bày kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, đặt câu hỏi (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Đọc – hiểu văn bản

1. Đọc văn bản

a. Xuất xứ văn bản “Chiều xuân”.

- Văn bản Chiều xuân trích trong tập thơ đầu tay của Anh Thơ - Bức tranh quê in năm 1941.

b. Một số đặc điểm hình thức

- Bố cục: có thể chia đoạn trích thành ba phần.

+ Khổ 1: Bức tranh chiều xuân trên bến vắng.

+ Khổ 2: Bức tranh chiều xuân trên đường đê.

+ Khổ 3: Bức tranh chiều xuân trên cánh đồng.

- Cảm hứng chủ đạo: tình yêu thiên nhiên tha thiết.

- Vần: Vần chân (vắng – lặng, cỏ - gió, ra – hoa), vần thông (trôi – bời).

=> Hầu hết vần của bài thơ đều là những âm tiết mở hoặc nửa khéo, vì vậy tạo âm hưởng vang xa gợi liên tưởng về không gian mênh mông, rộng mở, trống trải, vắng lặng của buổi chiều xuân nơi bến đò, con đề làng và đồng ruộng thân quen.

- Nhịp: 4/3 – nhịp thơ gắn với nhịp độ hoạt động của muôn vật trong bức tranh. Trong khoảng không gian “chiều xuân”, dưới cảm nhận của nhà thơ, mọi vật dường như đều chuyển động khẽ, chầm chậm, lặng tờ, thậm chí đứng yên nên nhịp thơ cũng vì thế mà chậm rãi, nhẹ nhàng, đều đặn.

c. Nội dung chính

Bài thơ Chiều xuân ca ngợi vẻ đẹp của mùa xuân xứ Bắc, vẻ đẹp tĩnh lặng của cảnh chiều xuân, không khí và nhịp sống thôn dã trong trẻo, yên bình, gần gũi, qua đó bày tỏ tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Khám phá văn bản

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm, phân công nhóm trưởng, thư ký vào giao dụng cụ là bút và giấy khổ lớn cho mỗi nhóm.

- Từng thành viên sẽ viết ý kiến của mình vào góc của tờ giấy.

- Nhóm trưởng và thư ký sẽ tổng hợp các ý kiến và lựa chọn các ý kiến quan trọng viết vào giữa tờ giấy.

Lưu ý: mỗi thành viên làm việc tại góc riêng của mình.

- GV yêu cầu các nhóm đọc văn bản Chiều xuân và trả lời câu hỏi:

- Nhóm 1: Đọc đoạn thơ số 1, 2 và cho biết những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng. Phân tích tác dụng.

- Nhóm 2: Đọc đoạn thơ số 3 và cho biết những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng. Phân tích ý nghĩa và tác dụng. Nhận xét ngôn ngữ của bài thơ.

- Nhóm 3: Nhận xét về vẻ đẹp của bức tranh chiều xuân và tình cảm, cảm xúc của nhà thơ trong văn bản.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận hoạt động và thảo luận

II. Khám phá văn bản

1. Biện pháp nghệ thuật ở đoạn thơ số 1, 2

* Đoạn thơ số 1

“Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi;
Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.”

- Biện pháp tu từ:

+ Nhân hóa: “đò lười biếng nằm mặc nước sông trôi” , “quán tranh đứng im lìm”.

=> Tác dụng: tạo cách diễn đạt sinh động, gợi hình, gợi cảm, sự vật hiện lên như những sinh thể có hồn, nhắm nhấn mạnh sự yên tĩnh, vắng lặng của cảnh vật làng quê Bắc Bộ. Mọi thứ dường như chậm rãi, từ tốn, tạo nên không khí thanh bình, yên ả.

+ Liệt kê: mưa bụi, con đò, nước sông trôi, quán tranh vắng, hoa xoan tím,…

=> Tác dụng: Đây đều là những hình ảnh quen thuộc, đặc trưng cho làng quê Bắc Bộ Việt Nam: bến đò vắng khách, con đò nằm yên một chỗ, quán nhỏ, cây xoan hoa tím…gợi nên cảnh đẹp, yên bình nhưng lại vắng lặng đến đượm buồn. Cuộc sống ở đây yên tĩnh nhưng có phần ngưng đọng, tiêu điều, vắng vẻ, một bức tranh chỉ có màu hoa xoan tím điểm xuyết, thiếu sắc màu, âm thanh và ánh sáng.

* Đoạn thơ số 2

“Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,

Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;

Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,

Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa”.

- Biện pháp tu từ: liệt kê

+ Cỏ non tràn biếc cỏ, đàn sáo, cánh bướm, trâu bò => Đây là những hình ảnh đặc trung của mùa xuân đồng bằng Bắc Bộ.

+ Sà xuống mổ vu vơ, rập rờn, thong thả.

=> Từ ngữ diễn tả hoạt động.

=> Bức tranh có sự chuyển đổi từ gam màu buồn sang sự sống, gam màu xanh "biếc" của cỏ, từ tĩnh sang động. Cảnh vật thân thương và bình yên quá đỗi, độc đáo và nên thơ, cảnh quen thuộc trở nên mới mẻ, sinh động, làm vơi đi nỗi cô đơn của bến vắng.

2. Biện pháp nghệ thuật ở đoạn thơ số 3 và ngôn ngữ của bài thơ