Giáo án và PPT Ngữ văn 11 chân trời Bài 3: Lời tiễn dặn (Trích Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái)

VĂN BẢN 1: LỜI TIỄN DẶN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Bạn đã học về truyện thơ Nôm ở lớp 9. Theo bạn, khi đọc một truyện thơ, chúng ta cần chú ý điều gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về đặc điểm của truyện thơ dân gian

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Trình bày đặc trưng của truyện thơ dân gian.

Sản phẩm dự kiến:

• Khái niệm: Thể loại văn học dân gian, sáng tác văn vần, xoay quanh tình yêu, hôn nhân, gần gũi với ca dao, dân ca.

• Cốt truyện: Đơn giản, xoay quanh số phận nhân vật, có thể sử dụng yếu tố kì ảo hoặc không.

• Nhân vật: Con người bất hạnh trong tình yêu.

• Ngôn ngữ: Truyền khẩu, trữ tình, âm hưởng dân ca Việt Nam.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu chung về tác phẩm

GV đưa ra câu hỏi:

• Nêu một số nét cơ bản về xuất xứ và nội dung của văn bản “Lời tiễn dặn”.
• Xác định bố cục của văn bản “Lời tiễn dặn”.

Sản phẩm dự kiến:

1. Xuất xứ và nội dung của văn bản “Lời tiễn dặn”

* Xuất xứ:

• Xuất xứ: Tiễn dặn người yêu là truyện thơ hay nhất trong tàng truyện thơ của dân tộc thiểu số Việt Nam.

• Nội dung chính: Lời tiễn dặn của chàng trai về tình yêu đau lòng và khát vọng đoàn tụ.

b. Bố cục của văn bản

- Phần 1 (Từ đầu đến …góa bụa về già): Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn dặn.

- Phần 2 (Còn lại): Cử chỉ, hành động, tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết văn bản

Nhiệm vụ 1: Đặc trưng truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn

GV đưa ra câu hỏi: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản “Lời tiễn dặn” thuộc thể loại truyện thơ?

Sản phẩm dự kiến:

• Đề tài: Tình yêu, hôn nhân.

• Cốt truyện: Đơn giản, xoay quanh số phận đôi trai gái, vượt qua thử thách để đoàn tụ và có cuộc sống hạnh phúc.

• Vị trí và nội dung đoạn trích: Tình cảm chàng trai khi tiễn cô về nhà chồng.

Nhiệm vụ 2: Đặc điểm ngôi kể, nhân vật của truyện thơ qua văn bản Lời tiễn dặn

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Nhận xét về ngôi kể của văn bản, chỉ ra những chi tiết quan trọng trong văn bản và phân tích vai trò của chúng trong việc thể hiện nội dung của truyện thơ.

• Lời “tiễn dặn” giúp bạn hiểu biết gì về nhân vật chàng trai và cô gái? Qua đó, hãy nhận xét cách xây dựng nhân vật trong truyện thơ dân gian.

Sản phẩm dự kiến:

• Ngôi kể: Ngôi thứ nhất, chàng trai xưng “anh yêu”.
• Chi tiết quan trọng:
• Lời dặn dò khi tiễn cô về nhà chồng.
• Lời khẳng định tình yêu bền chặt, tha thiết của chàng trai.
• Thấu hiểu nỗi nhớ nhung, sự chờ đợi và đau khổ của cô gái.

* Nhân vật trong truyện thơ dân gian:

• Tâm trạng của cô gái: Đau khổ, tuyệt vọng.
• Hình ảnh thông qua lời tiễn dặn của chàng trai, cô gái xinh đẹp nhưng bị ép gả, đau khổ khi về nhà chồng.
• Tâm trạng của chàng trai: Đau khổ, quyến luyến, không nỡ rời xa.
• Chàng trai chung thủy, có tình yêu sâu sắc và lòng nhân ái.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” có thể tóm tắt theo những trật tự nào sau đây?

A. Tình yêu tan vỡ - Lời tiễn dặn - hạnh phúc

B. Gặp gỡ yêu nhau - Tình yêu tan vỡ, chìa lìa - Đoàn tụ

C. Tình yêu tan vỡ - Chia cách, đau khổ - Cùng nhau thoát khỏi cảnh ngộ.

D. Gặp gỡ yêu nhau - Lời tiễn dặn- Chia cách

Câu 2. Tác phẩm tiễn dặn người có dung lượng bao nhiêu?

A. 1846 câu thơ đôi

B. 1856 câu thơ

C. 1846 câu thơ

D. 1856 câu thơ đôi

Câu 3. Truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” tiếng Thái đọc là gì?

A. Xống chụ son xao

B. Xống Chụ xon xao

C. Chống chụ xon xao

D. Giống trụ xon xao

Câu 4. Trong truyện thơ Tiễn dặn người yêu chàng trai đã nhận ra người yêu cũ nhờ vật gì?

A. Cuộn lá dong

B. Chiếc sáo trúc

C. Chiếc trâm cài tóc

D. Chiếc kèn môi.

Câu 5. Tâm trạng của chàng trai trong đoạn trích Lời tiễn dặn là:

A. Buồn bã, chán nản, xót xa

B. Lo lắng, bồn chồn, xót xa

C. Buồn tủi, giận dỗi, xót xa

D. Day dứt, đau đớn, xót xa

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Trong phần 1 của đoạn trích (từ "Quảy gánh qua đồng rộng" đến "khi goá bụa về già"), chàng trai đã dặn cô gái những gì? Hãy so sánh những lời dặn dò ở phần 2 (sau khi bị người chồng hành hạ) với những lời dặn dò ở phần 1 của đoạn trích.

Câu 2: Tại sao có thể nói những lời tiễn dặn tha thiết của chàng trai trong truyện chính là những lời phản kháng tập tục hôn nhân của dân tộc Thái xưa?