Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Chào mừng thầy cô và các bạn!

Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Khởi động

Đọc thông tin sau có trên trang báo điện tử:

Dễ bị hỏng mắt, mắc bệnh tâm thần… vì nghiện chơi Pokemon Go

(Nguồn: http://khampha.vn/tin-nhanh)

Thông tin trên nêu ra hiện tượng gì?

Đây là hiện tượng xấu. Nghiện chơi Pokemon Go

- Nghị luận về một hiện tượng đời sống là một kiểu bài của văn nghị luận xã hội. Kiểu bài này lấy một hiện tượng xảy ra trong đời sống để bàn bạc. Từ hiện tượng này, người nghị luận phải phân tích, tìm ra ý nghĩa xã hội của hiện tượng đó mà bàn bạc, đánh giá.

- Bài nghị luận về một hiện tượng đời sống thường có các nội dung: nêu rõ hiện tượng; phân tích các mặt đúng - sai, lợi - hại; chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết về hiện tượng đó.

NỘI DUNG

Phần 1:

Tìm hiểu và lập dàn ý

Phần 2:

Luyện tập

. Phần 1: Tìm hiểu và lập dàn ý

Đề bài: Bày tỏ ý tưởng của mình về hiện tượng được nêu trong bài viết:

CHIA CHIẾC BÁNH MỲ CHO AI

          Nếu coi thời gian một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?

          Trong khi không ít những bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.

          Một câu chuyện lạ lùng…

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Các nhóm thảo luận trong 5 phút, trả lời các câu hỏi:

1. Đề bài yêu cầu bàn về hiện tượng gì?
2. Bài viết cần có những ý nào, sắp xếp ra sao?
3. Nên chọn những dẫn chứng nào?
4. Cần vận dụng những thao tác lập luận nào?

Tìm hiểu đề

Lập dàn ý

Cách làm bài văn nghị luận hiện tượng đời sống

- Nghị luận đời sống: là bàn về một hiện tượng có ý nghĩa trong xã hội.

- Bài nghị luận cần:

+ Nêu rõ hiện tượng

 + Phân tích các mặt đúng – sai, lợi – hại

 + Chỉ ra nguyên nhân

 + Bày tỏ ý kiến, thái độ của người viết

- Ngoài việc vận dung các thao tác lập luận như phân tích, chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luận…, cần: diễn đạt sáng sủa, ngắn gọn, giản dị, nhất là phần nêu cảm nghĩ của riêng mình.

Phần 2: Luyện tập

Bài 1: SGK trang 67, 68

1. Trong văn bản trên, bàn về hiện tượng: nhiều thanh niên, sinh viên Việt Nam du học nước ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi bời, giải trí mà chưa chăm chỉ học tập, rèn luyện để khi trở về góp phần xây dựng đất nước. Hiện tượng ấy diễn ra vào những năm đầu của thế kỉ XX.
2. Tác giả đã sử dụng các thao tác lập luận:

+ Phân tích: Thanh niên du học mãi chơi bời, thanh niên trong nước “không làm gì cả”, họ sống “già cỗi”, thiếu tổ chức, rất nguy hại cho tương lai đất nước...

+ So sánh: nêu hiện tượng thanh niên, sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.

+ Bác bỏ: “Thế thì thanh niên của ta đang làm gì? Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả”.

1. Nghệ thuật diễn đạt của văn bản:

- Dùng từ, nêu dẫn chứng xác đáng, cụ thể,

- Kết hợp nhuần nhuyễn các kiểu câu trần thuật, câu hỏi, câu cảm thán.
d. Rút ra bài học cho bản thân: Xác định lí tưởng, cách sống; mục đích, thái độ học tập đúng đắn.

Phần 2: LUYỆN TẬP

Đọc đọan văn sau:

     Thanh niên ta ai cũng biết là hiện nay có hơn hai nghìn thanh niên Trung Quốc trên đất pháp và độ hơn năm vạn ở Châu Âu và Châu Mĩ. Hầu hết những thanh niên ấy đều đã tốt nghiệp Hán văn và tất cả đang là sinh viên-công nhân. Còn chúng ta, thì chúng ta có những sinh viên được học bổng và những sinh viên thưởng, nhờ ơn Nhà nước hay tiền của cha mẹ (hại thay, hai nguồn ấy lại không bao giờ cạn cả), mà đang giành một nửa thời giờ vào việc...chơi bi-a, một nửa của nửa thì giờ còn lại để đến các chốn ăn chơi; số thì giờ còn lại, mà ít khi làm lắm, thì để váo trường đại học hoặc trường trung học. Nhưng sinh viên-công nhân Trung Quốc thì lại không có mục đích nào khác hơn là nhằm sự chấn hưng nền kinh tế nước nhà và họ theo châm ngôn : "Sinh sống bằng lao động của bản thân và vừa học hỏi vừa lao động"

(Nguyễn Ái Quốc)

1. Trong đoạn văn trên,  tác giả bàn luận vấn đề gì ?
2. Thanh niên, sinh viên Viêt Nam du học lãng phí thời gian vào những việc vô bổ
   b. Sinh viên -công nhân Trung Quốc với những nỗ lực tìm kiếm tri thức trên thế giới
   c.Hậu quả của sự lãng phí thời gian trong học tập của sinh viên Việt Nam
   d. Việc học tập và tu dưỡng của thanh niên Việt Nam khi đi du học ở nước ngoài
3. Thái độ của tác giả khi bàn về hiện tượng trên như thế nào?
   a. Xót xa, tiếc thương
   b. Phê phán , lên án
   c. Tôn vinh,tự hào
4. Đồng tình, ủng hộ

LUYỆN TẬP

Viết một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về lối sống thực dụng đang làm băng hoại đạo đức của con người, đặc biệt là giới trẻ hiện nay.        

Gợi  ý
a. Giải thích:

- Lối sống thực dụng là lối sống coi nặng giá trị vật chất, chạy đua theo những nhu cầu trước mắt, đặt lợi ích của bản thân lên trên tất cả, gần với sự ích kỉ, trục lợi. Lối sống thực dụng là một căn bệnh nguy hiểm có thể làm băng hoại đạo đức con người.

- Biểu hiện của lối sống thực dụng: sống buông thả, thờ ơ, hành xử thô bạo, vi phạm pháp luật nhà nước, coi trọng tiền bạc, xem nhẹ những giá trị đạo đức, nhân cách, tâm hồn. Ví dụ: hiện tượng chọn nghề theo thị hiếu xã hội mà không theo sở thích, khả năng của bản thân; bạo lực trong học đường…

1. Phân tích, chứng minh tác hại, nguyên nhân của hiện tượng:

- Tác hại của lối sống thực dụng: Lối sống thực dụng sẽ làm tha hóa con người, khơi dậy những ham muốn bản năng, cơ hội, chạy theo hưởng lạc, những lợi ích trực tiếp trước mắt, xa rời những mục tiêu phấn đấu. Trong quan hệ giữa người với người, những tình cảm lành mạnh bị thay thế bằng quan hệ vụ lợi, vật chất. Trong đời sống, họ vô trách nhiệm, bàng quan, vô cảm, không đấu tranh chống cái sai và cũng không ủng hộ cái đúng, cái tốt.

- Nguyên nhân của lối sống thực dụng: do ý thức của bản thân; do môi trường giáo dục còn chưa chú trọng đến đạo đức, nhân cách, kĩ năng sống; do gia đình thiếu sát sao, quan tâm; do xã hội chưa tổ chức được những hoạt động hữu ích thu hút giới trẻ,...

1. Biện pháp khắc phục:

- Sống phải có khát vọng, lí tưởng, có hoài bão, mục đích sống, động lực để phấn đấu. Nhất là tuổi trẻ phải biết biến ước mơ thành hành động cụ thể, năng động, dám nghĩ, dám làm, không uổng phí thời gian, loại bỏ lối sống ích kỉ, vượt qua cám dỗ đời thường.

- Gia đình, nhà trường và xã hội cần quan tâm hơn tới giáo dục, tạo động lực phấn đấu và thu hút, trọng dụng giới trẻ vào những việc làm có ích.

Bài về nhà

1. Bài 2: SGK trang 68
2. Viết và nộp bài “lối sống thực dụng” dựa theo những gợi ý trên lớp
3. Chuẩn bị bài: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ KHOA HỌC

Trân trọng cảm ơn!