Giáo án điện tử Ngữ văn 12 tiết 1,2: Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX

KHỞI ĐỘNG

Câu 1: Ai là tác giả của bài thơ Đồng Chí?

1. Xuân Diệu
2. Tố Hữu
3. Chính Hữu
4. Phạm Tiến Duật

KHỞI ĐỘNG

Câu 2: Nguyễn Duy là tác giả của bài thơ nào sau đây?

1. Mùa xuân nho nhỏ
2. Ánh trăng
3. Đoàn thuyền đánh cá
4. Viếng lăng Bắc

Tuần 1 – tiết 1:
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ CÁCH MẠNG THÁNG 8 NĂM 1945

ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX

Nội dung bài học

1975. Khái quát VHVN từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến1975.

• Vài nét về hoàn cảnh lịch sử,
• xã hội, văn hóa.
• Qúa trình phát triển và những thành tựu chủ yếu.
• Những đặc điểm cơ bản của VHVN từ 1945 đến 1975.

Văn học Việt Nam từ CMT8/1945 đến 1975 đã tồn tại và phát triển trong những điều kiện lịch sử, xã hội và văn hóa như thế nào?

1975. Khái quát văn học Việt Nam
      từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975.
1976. Hoàn cảnh xã hội, lịch sử, văn hóa

Ra đời dưới sự lãnh đạo của Đảng

Tạo nên sự thống nhất về khuynh hướng, tư tưởng, tổ chức và quan niệm; hình thành kiểu nhà văn mới: nhà văn – chiến sĩ

Đất nước trải qua nhiều biến động lịch sử

Tác động sâu sắc đến đời sống vật chất và tinh thần của toàn dân tộc trong đó có nền văn học.

=> Hình thành nền văn học có đặc điểm và tính chất riêng của văn học chiến tranh

Nền kinh tế còn nghèo, lạc hậu

Điều kiện giao lưu còn hạn chế, nước ta chỉ chủ yếu tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của các nước văn hóa xã hội chủ nghĩa (Liên Xô, Trung Quốc,…)

1975. Khái quát văn học Việt Nam
      từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975.
1976. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu

Văn học Việt Nam (1945 - 1975) 
phát triển qua mấy chặng?

1975. Khái quát văn học Việt Nam
      từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975.
1976. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu

• 1945 -1954
• 1954 - 1964
• 1965 - 1975

1975. Khái quát văn học Việt Nam
      từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975.
1976. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Thảo luận trong 5 phút và trình bày theo nhóm về 3 chặng đường phát triển của văn học Việt Nam
 (1945- 1975)

Nội dung thảo luận

2. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu

THÀNH TỰU GIAI ĐOẠN 1945 - 1954

THÀNH TỰU GIAI ĐOẠN 1955 - 1964

THÀNH TỰU GIAI ĐOẠN 1965 - 1975

3. Những đặc điểm cơ bản của VHVN 1945 – 1975
4. Một nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.

Khuynh hướng

• - Tư tưởng CM,
• - VH là vũ khí phục vụ sự nghiệp CM
• - Nhà văn là người chiến sĩ

Đề tài

• Tổ Quốc với hai vấn đề trọng đại: đấu tranh bảo vệ, thống nhất đất nước và xây dựng CNXH

Nhân vật trung tâm

• Người chiến sĩ, dân quân, du kích, TNXP; người lao động mới hòa hợp giữa cái riêng và cái chung, cá nhân và tập thể
• Văn học là tấm gương phản chiếu những vấn đề trọng đại

của lịch sử dân tộc

3. Những đặc điểm cơ bản của VHVN 1945 – 1975
4. Một nền văn học hướng về đại chúng.

3. Những đặc điểm cơ bản của VHVN 1945 – 1975
4. Một nền văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

Khuynh hướng sử thi

- Đề tài: vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc:Tổ quốc còn hay mất, độc lập hay nô lệ

- Nhân vật chính:
+ Đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý chí của dân tộc.

+ Khám phá con người ở khía cạnh trách nhiệm, bổn phận, nghĩa vụ công dân, ý thức chính trị; lí tưởng cao cả.

- Lời văn: giọng điệu ngợi ca, trang trọng, đẹp tráng lệ, hào hùng (Sử dụng BPNT trùng điệp, phóng đại).

Cảm hứng lãng mạn

- Đề tài: Khẳng định cái tôi dạt dào tình cảm hướng tới cách mạng

- Biểu hiện:

+ Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới,

+ Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.
=>Cảm hứng nâng đỡ con người vượt lên những chặng đường chiến tranh gian khổ, máu lửa, hi sinh.

Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn:

- Tạo nên tinh thần lạc quan thấm nhuần cả nền văn học 1945 - 1975

- Đáp ứng được yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển cách mạng.

- Tạo nên đặc điểm cơ bản của văn học giai đoạn này về khuynh hướng thẩm mĩ

Khái quát văn học Việt Nam 1945 – 1975

Bài tập về nhà

Đọc trước tài liệu, phân tích, đánh giá các đặc điểm cơ bản, thành tựu và những hạn chế của văn học Việt Nam giai đoạn 1975 đến hết thế kỷ XX.

Tuần 1 – tiết 2:
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ CÁCH MẠNG THÁNG 8 NĂM 1945

ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX

Nội dung bài học

1. Vài nét khái quát VHVN từ 1975 đến hết thế kỷ XX.

• Hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa
• Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu

Văn học Việt Nam giai đoạn 1975 đến hết thế kỷ XX đã tồn tại và phát triển trong những điều kiện lịch sử, xã hội và văn hóa như thế nào?

1. Vài nét khái quát văn học Việt Nam từ 1975
   đến hết thế kỷ XX

Hoàn cảnh

xã hội, lịch sử, văn hóa

Chiến thắng mùa xuân 1975, lịch sử dân tộc ta mở ra một thời kì mới: thời kì độc lập, tự do và thống nhất đất nước. Từ năm1975 đến năm1985, đất nước ta gặp những khó khăn, thử thách mới.

Từ 1986 với công cuộc đổi mới do Đảng đề xướng và lãnh đạo, kinh tế  chuyển sang nền kinh tế thị trường, văn hóa cũng có điều kiện tiếp xúc rộng rãi với nhiều nước trên thế giới

Tạo điều kiện để văn học phát triển phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và người đọc cũng như quy luật phát triển khách quan của nền văn học.

1. Vài nét khái quát văn học Việt Nam
   từ 1975 đến hết thế kỷ XX
2. Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu.

1. Vài nét khái quát văn học Việt Nam
   từ 1975 đến hết thế kỷ XX

Nhận xét chung

- Văn học đã từng bước chuyển sang giai đoạn đổi mới và vận động theo hướng dân chủ hoá,mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc.

- Văn học cũng phát triển đa dạng hơn về đề tài, phong phú, mới mẻ hơn về bút pháp, cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy.

- Văn học đã từng bước chuyển sang giai đoạn đổi mới và vận động theo hướng dân chủ hoá,mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc; phát triển đa dạng hơn về đề tài, phong phú, mới mẻ hơn về bút pháp,cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy.

- Tuy nhiên văn học giai đoạn này cũng có những hạn chế: đó là những biểu hiện quá đà, thiếu lành mạnh hoặc nảy sinh khuynh hướng tiêu cực, nói nhiều tới các mặt trái của xã hội...

TỔNG KẾT

Bài tập vận dụng

Lập bảng so sánh: Đổi mới trong quan niệm về con người trong văn học Việt Nam trước và sau năm 1975?

Bài tập vận dụng

Trình bày ngắn gọn về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn của nền văn học Việt Nam 1945 – 1975.

(nộp vào tiết sau)

Gợi ý

- Khuynh hướng sử thi: được thể hiện trong  vh ở các mặt sau:

+ Đề tài: Tập trung phản ánh những vấn đề có ý nghĩa sống còn của đất nước: Tổ quốc còn hay mất, tự do hay nô lệ.

+ Nhân vật chính: là những con người đại diện cho phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt lẽ sống của dân tộc lên hàng đầu.

+ Lời văn mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng.

+ Người cầm bút có tầm nhìn bao quát về  lịch sử, dân tộc và thời đại

- Cảm hứng lãng mạn: Tuy còn nhiều khó khăn gian khổ, nhiều mất mác, hy sinh nhưng lòng vẫn tràn đầy mơ ước, vẫn tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Cảm hứng lãng mạn đã nâng đỡ con người VN vượt lên mọi thử thách hướng tới chiến thắng.

Bài về nhà

1. Phân tích, đánh giá các đặc điểm cơ bản, thành tựu và những hạn chế của văn học Việt Nam giai đoạn 1975 đến hết thế kỷ XX.
2. Chuẩn bị bài:

Nghị luận về một tư tưởng đạo lí

THANK YOU!