Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Ông già và biển cả (trích)

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN!

Em đã biết gì về tác phẩm “Ông già và biển cả”?

Ông già và biển cả

~Hê-ming-uê~

NỘI DUNG BÀI HỌC

• TÌM HIỂU CHUNG
• ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
• TỔNG KẾT
• LUYỆN TẬP

TÌM HIỂU CHUNG

1. Tìm hiểu chung
   1. Tác giả

O-nit Hê-ming-uê (1899- 1961)

Là một trong những nhà văn lớn nhất của nước Mĩ thế kỉ XX, nổi tiếng với nguyên lí “tảng băng trôi” ; với hoài bão viết cho được “một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người”.

2. Tìm hiểu chung
   2. Tác phẩm

• Xuất bản lần đầu trên tạp chí Đời sống.
• Gây tiếng vang lớn và hai năm sau
  Hê-ming-uê được trao giải Nô-ben.
• Tiêu biểu cho lối viết "Tảng băng trôi": dung lượng câu chữ ít nhưng "khoảng trống" được tác giả tạo ra nhiều, chúng có vai trò lớn trong việc tăng các lớp nghĩa cho văn bản

3. Tìm hiểu chung
   3. Đoạn trích

• Đoạn trích nằm ở cuối truyện.
• Nội dung kể về việc chinh phục con cá kiếm của ông lão Xan-ti-a-gô.
  => Cảm nhận được nhiều tầng ý nghĩa đặc biệt là vẻ đẹp của con người trong việc theo đuổi ước mơ giản dị nhưng rất to lớn của đời mình => ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cá kiếm.

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Sự lặp lại những vòng lượn của con cá kiếm

Gợi lên hình ảnh một ngư phủ lành nghề kiên cường:

Chỉ bằng con mắt từng trải và cảm giác đau đớn nơi bàn tay, ông lão ước lượng được khoảng cách ngày càng gần tới đích qua vòng lượn từ rộng tới hẹp, từ xa tới gần của con cá.

Vòng lượn cũng vẽ lên những cố gắng cuối cùng nhưng cũng rất mãnh liệt của con cá

- Vòng lượn cũng biểu hiện cảm nhận của ông lão về con cá, tập trung vào hai giác quan là thị giác và xúc giác

- Nhưng chỉ là cảm nhận gián tiếp vì Xan-ti-a-gô  chưa thể nhìn thấy con cá mà chỉ đoán biết nó qua vòng lượn.

2. Con cá kiếm qua cảm nhận của ông lão

Cảm nhận ngày càng mãnh liệt hơn, đặc biệt là từ “vòng thứ ba, lão đầu tiên nhìn thấy con cá”.

Sự miêu tả đúng như sự việc xảy ra trong thực tế

Cảm nhận qua xúc giác vẫn có phần gián tiếp (qua sợi dây, qua mũi lao) nhưng vẫn rất mãnh liệt và ngày càng đau đớn.

3. Sự cảm nhận khác lạ của ông lão qua cuộc trò chuyện với con cá

• Ông không chỉ cảm nhận con cá bằng thị giác và xúc giác, không chỉ bằng động tác mà còn bằng cả trái tim, sự cảm thông.

=> Bi kịch tinh thần của ông lão.

• Sự cảm nhận của ông lão về “đối thủ” không nhuốm màu thù hận, không chỉ có quan hệ giữa người đi câu và con cá câu được mà ngược lại

=> Vẻ đẹp cao thượng trong tâm hồn ông lão

4. Những hình ảnh mang tính biểu tượng

Con cá kiếm trước và sau khi ông lão chiếm được nó

=> Biểu tượng cho ước mơ trở thành hiện thực, không còn khó nắm bắt hoặc xa vời. Có như vậy, người ta mới luôn theo đuổi

Những hành động của ông lão

=> Đó là sự kiên trì, ngoan cường, quyết tâm của ông lão. Đó là một biểu tượng đẹp về nghị lực của con người “Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể đánh bại”.

Tổng kết

1. Nội dung

Cuộc hành trình đơn độc, nhọc nhằn của con người vì một khát vọng lớn lao là chứng minh cho chân lí: “Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại”.

2. Nghệ thuật

Lối kể chuyện độc đáo kết hợp nhuần nhuyễn giữa lời kể với văn  miêu tả cảnh vật đối thoại và độc thoại nội tâm.

Ý nghĩa hàm ẩn của hình tượng và tính đa nghĩa của ngôn ngữ.

Luyện tập

Câu hỏi 1:   Đâu là lời nhận xét về tác giả Hê-min-guê?
a. Ông “không phải là người viết tiểu thuyết hay, song ông là tác giả của những truyện ngắn tuyệt vời”.
b. “Con đại bàng mỏ vàng bất chợt vẫy lean đôi cánh mênh mang”.
c. Ông là người sinh ra để làm nghê sĩ của đồng quê, “làm công cụ của thiên nhiên”.
d. Ông là nghệ sĩ của vũ trụ chứ không phải là nhà văn của những con người lầm than.

Câu hỏi 2:    Đặc điểm của tác phẩm văn học được sáng tác theo nghuyên lí “ tảng băng trôi” là gì?

1. Một tác phẩm ngắn gọn, hàm súc, “ý tại ngôn ngoại”.
   b. Một tác phẩm có lối viết cầu kì, bí hiểm.
   c. Một tác phẩm mô phỏng hiện thực đời sống như nó vốn có.
   d. Một tác phẩm kinh dị, chỉ có những người trong cuộc mới hiểu được.

Câu hỏi 3: Tác phẩm “Ông già và biển cả” ra đời năm nào?

1950. 1950.        
      b. 1951.      
      c. 1952. 
      d. 1953.

Câu hỏi 4:   Nét độc đáo của tác phẩm “Ông già và biển cả”?
a. Nghệ thuật biểu tượng, ẩn dụ.
b. Nghệ thuật xây dựng tính cách điển hình, trong hoàn cảnh điển hình.
c. Cốt truyện rõ ràng, xung đột dữ dội.
d. Xây dựng tính cách nhận vật không cần có hành động.

Câu hỏi 5:    Nhân vật Xan-ti-a-gô (ông già) trong tác phẩm là biểu tượng về con người nào?

1. Về con người cho tới phút cuối cùng vẫn đuổi theo một kì vọng và cố đạt lấy nó.
   b. Về con người có nhiều tham vọng trong cuộc sống.
   c.  Về con người ảo tưởng về sức mạnh của chính mình.

BÀI TẬP VỀ NHÀ

1. Đọc kĩ đoạn trích, phân tích hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc, dũng cảm; kết quả và ý nghĩa của cuộc săn đuổi con cá kiếm.
   2. Chuẩn bị bài: Diễn đạt trong văn nghị luận.

CHÚC CÁC BẠN HỌC TỐT!