Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

Chào mừng thầy cô và các bạn!

Khởi động

Các đề văn sau đây thuộc kiểu văn nghị luận gì?

Đề 1. Phân tích tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ

Đề 2: Phân tích hình ảnh sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

Nội dung bài học

• Tìm hiểu đề và lập dàn ý
• Tổng kết
• Luyện tập

1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý

Đề 1. Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục của Nguyễn Công Hoan

Tìm hiểu đề

Dàn ý

Thân bài

• Đặc sắc kết cấu truyện:

+ Gồm những mảnh vỡ tưởng rời rạc (van xin, đút lót, thuê người đi thay…)

• Quan lại cầm quyền cưỡng bức dân chúng để thực hiện một ý đồ bịp bợm đen tối
• Mẫu thuẫn và tính trào phúng

+ Bóng đá: giải trí -> tai họa
+ Sự tận tụy của lý trưởng gặp phải mọi cách đối phố của người dân khốn khổ

• Ngôn ngữ truyện:

+ Người kể: ít lời

+ Nhân vật: tự nhiên sinh động, thể hiện đúng thân phận và trình độ của họ

=> Hình dung ra một xã hội hỗn độn

• Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện

+ Châm biếm trò lừa bịp của chính quyền thuộc địa
+ Tách người dân khỏi các phong trào yêu nước
+ Phản ánh sự vi phạm tinh thần thể dục

Đề 2. Tìm hiểu về từ ngữ và giọng văn giữa hai văn bản Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân) và Hạnh phúc của một tang gia (Vũ Trọng Phụng). Giải thích vì sao có sự khác nhau

Tìm hiểu đề

Gợi ý

- Chữ người tử tù sử dụng nhiều từ Hán việt cổ, cách nói dựng lên cảnh tượng suy tàn con người phong kiến, tác giả nói tới những người tài hoa nay còn vang bóng

- Trong “Hạnh phúc của một tang gia” tác giả dùng nhiều từ, cách chơi chữ để mỉa mai, giễu cợt tính giả tạo

- Việc dùng từ, chọn giọng văn phù hợp với chủ đề truyện, thể hiện tư tưởng, tình cảm của tác giả

Lý giải về sự khác nhau

Văn Nguyễn Tuân đặc sắc ở sự chăm sóc câu chữ, chọn từ đích đáng, không rườm rà, không có chữ độn. Ông là chuyên viên tiếng Việt, khuynh hướng lãng mạn thời trước cách mạng; phản ánh cái tôi hoài cổ, tài uyên bác.

Vũ Trọng Phụng sử dụng ngôn ngữ đời thường, sinh động và giàu tính hài hước. Tái hiện một sự thật của xã hội chó đểu; bút pháp hiện thực xen lẫn trào phúng, hướng tới thực tiễn đen tối của xã hội.

2. Tổng kết
3. Đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi rất đa dạng: có thể là giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm nói chung; có thể chỉ là một phương diện, thậm chí là một khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của một tác phẩm hoặc của các tác phẩm, đoạn trích khác nhau.
4. Bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi thường có các nội dung

• Giới thiệu tác phẩm hoặc đoạn trích cần nghị luận
• Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật theo định hướng của đề hoặc 1 số khía cạnh đặc sắc nhất của tác phẩm, đoạn trích
• Nêu đánh giá chung về tác phẩm, đoạn trích

3. Luyện tập

Bài 1:

Nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc

GỢI Ý

1. Nhận thức đề

Yêu cầu nghị luận một khía cạnh của tác phẩm: đòn châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn ái Quốc.

2. Các ý cần có:

+ Sáng tạo tình huống: nhầm lẫn.

    + Tác dụng của tình huống: miêu tả chân dung Khải Định không cần y xuất hiện, từ đó mà làm rõ thực chất những ngày trên đất Pháp của vị vua An Nam này đồng thời tố cáo cái gọi là "văn minh", "khai hóa" của thực dân Pháp.

Bài 2:

Phân tích giá trị hiện thực tác phẩm “Vợ nhặt” của Kim Lân.

Mở bài

- Giới thiệu vài nét lớn về tác giả, tác phẩm;

- Nêu vấn đề giá trị hiện thực của truyện

Thân bài

1. Khái quát về tác phẩm: Giới thiệu hoàn cảnh ra đời tác phẩm, xuất xứ tác phẩm, tóm tắt nội dung truyện.
2. Phân tích giá trị hiện thực của truyện:

    a/.Biểu hiện trước hết về giá trị hiện thực của truyện ngắn "Vợ nhặt" là truyện đã phản ánh chân thực nạn đói năm 1945 và cuộc sống khốn khổ của nhân dân ta trong nạn đói ấy.

   -Làm rõ đặc điểm: nạn đói năm 1945 tràn đến xóm ngụ cư thông qua thời gian, không gian, âm thanh tiếng quạ, ...

   -Làm rõ đặc điểm: cuộc sống khốn khổ của nhân dân ta trong nạn đói, nhất là cảnh người đói vật vờ như bóng ma và người chết như ngả rạ...

Thân bài

b/.Hiện thực về nạn đói còn được thể hiện qua một tình huống cụ thể với những con người cụ thể, đó là anh Tràng có vợ.

-Làm rõ đặc điểm: Hình ảnh người vợ nhặt bị cái đói tàn phá thông qua ngoại hình, cách ăn bánh đúc…

-Làm rõ đặc điểm: Bà cụ Tứ nghèo khổ. Bữa cơm ngày đói đón dâu mới thật thảm hại.

-Làm rõ đặc điểm : Số phận của nhân vật Tràng...

3. Nhận xét về nghệ thuật thể hiện giá trị hiện thực của truyện: nhân vật được đặt trong tình huống truyện độc đáo; diễn biến tâm lí được miêu tả chân thực, tinh tế; ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, phù hợp với tính cách nhân vật.

Kết bài

- Tóm lại, truyện ngắn "Vợ nhặt" có giá trị hiện thực sâu sắc với hai biểu hiện: phản ánh chân thực nạn đói năm 1945 và cuộc sống khốn khổ của nhân dân ta trong nạn đói ấy; biểu hiện trong tình huống độc đáo.

- Ý nghĩa giá trị .

Bài về nhà

- Từ dàn bài trong phần luyện tập, hãy viết một bài văn nghị luận.

-Về nhà soạn bài : Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

Chúc các bạn học tốt!