Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Vợ chồng A Phủ (trích)

Chào mừng thầy cô và các bạn

KHỞI ĐỘNG

VỢ CHỒNG A PHỦ

- Tô Hoài -

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Đọc – tìm hiểu chú thích
2. Đọc – tìm hiểu văn bản
3. Tổng kết
4. Luyện tập
5. Đọc – tìm hiểu chú thích

1.1.Tác giả

Tô Hoài (1920 – 2014)

• Ông là nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong nền văn học Việt Nam hiện đại bằng con đường tự học.
• Viết theo xu hướng hiện thực thiên về diễn tả sự thật của đời thường. Lối trần thuật hấp dẫn
• Có vốn hiểu biết sâu sắc, đặc biệt là những nét lạ trong phong tục, tập quán ở nhiều vùng khác nhau của đất nước và trên thế giới.
• Một số tác phẩm tiêu biểu: Dế Mèn phiêu lưu  ký  (1941), O chuột (1942),Truyện Tây Bắc (1953)…

1.2. Tác phẩm

• Hoàn cảnh sáng tác: 1952 trong chuyến đi thực tế ở Tây Bắc.
• Đề tài: viết về người nông dân miền núi.
• Nội dung: Cuộc sống của người dân miền núi dưới ách thống trị của chế độ phong kiến  và sự thức tỉnh của họ trong cuộc đấu tranh để tự giải phóng và góp phần giải phóng quê hương.

Kết cấu: có 3 phần

• Phần 1: Kể về Mị và cảnh sống của Mị
• Phần 2: Kể về A Phủ (đánh
  A Sử, xử kiện)
• Phần 3: Mị cứu A Phủ, cùng chạy trốn đến Phiềng Sa.

2. Đọc – tìm hiểu văn bản

2.1. Nhân vật Mị

1. Mị khi còn ở gia đình

- Mị là cô gái xinh đẹp, yêu đời, chăm chỉ, tự trọng, hiếu thảo, có tài thổi sáo hay, có một tình yêu đẹp đáng được hưởng hạnh phúc.

- Có khát vọng sống mãnh liệt: khao khát hạnh phúc do mình lựa chọn, từ chối làm dâu nhà giàu.

Lẽ ra Mị phải được hạnh phúc. Nhưng không ngờ đó chính là nguyên nhân dẫn cô đến những bi kịch đau khổ:phải trả món nợ truyền kiếp cho gia đình, trở thành con dâu gạt nợ. Từ đấy bông hoa của núi rừng bị nhấn chìm trong kiếp sống tôi đòi.

1. Mị khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra

• Về thể xác:

- Làm việc cả ngày lẫn đêm, khổ hơn trâu ngựa (so sánh).

- Làm việc theo quán tính, thói quen bào mòn ý thức của Mị, biến Mị trở thành cái xác không hồn.

- Mị bị đánh đập hành hạ.

• Tinh thần: Mị là nạn nhân của chế độ cường quyền, nam quyền và thân quyền.
• Cuộc sống:

- Không gian: Căn buồng Mị là một ẩn dụ độc đáo, gây ám ảnh ngột ngạt, bức bối - giam hãm tâm hồn và cuộc đời của Mị.

- Thời gian: không biết mùa nào đã về, không phân biệt được thời gian giữa sáng và chiều.

  ⇒ Không có ý niệm về không gian và thời gian, nghĩa là Mị không có ý niệm về sự tồn tại của mình nữa.

• Cuộc sống:
  - Mối quan hệ: không người tri âm tri kỉ, chỉ ra vào lặng lẽ trong những đếm dài và buồn, làm bạn với ngọn lửa.
• Thái độ của Mị:

Ban đầu phản kháng quyết liệt, sau đó vì bố chết, vì món nợ và lòng hiếu thảo, nàng không còn nghĩ đến cái chết nữa

=> sự áp bức quá lâu của cường quyền và thần quyền đã làm tê liệt tinh thần phản kháng, bị tâm lí nô lệ đầu độc.

1. Sức sống mãnh liệt trong Mị

• Tiếng sáo:

+ Kéo Mị ra khỏi thời khắc bi kịch nhất của lòng mình.

+ Thổi bùng lên đốm lửa sống tưởng như đã lụi tàn, héo úa nơi tâm hồn Mị.

+ “Mị với A Sử không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau”

• Hành động:

+ Thắp đèn: Thắp lên ánh sáng rọi vào cuộc đời tăm tối triền miên của Mị.

+ Chuẩn bị đi chơi hội: Phản kháng quyết liệt.

Khát vọng bị vùi dập: A Sử trói đứng Mị vào cột nhà.

Hành động:

Mị như quên mình bị trói: Mị “vùng bước đi” theo tiếng sáo. Nghe tiếng chân ngựa, Mị cay đắng nhận ra thân phận mình.

→Thân phận con người mà không bằng thân phận một con ngựa.

Người phụ nữ trong bão tố khổ đau vẫn nguyên vẹn niềm ham sống, khao khát tình yêu mà bấy lâu nay tưởng như héo úa lụi tàn trong đoạ đầy đau khổ.

1. Mị cởi trói cho A Phủ và cùng A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài

- Nguyên nhân của sự việc là do A Phủ để mất bò, bị trói đứng.

Tâm trạng của Mị trước cảnh A Phủ bị trói:

Lúc đầu: Mị thản nhiên, lạnh lùng, vô cảm vì đã tê dại chai lì, quá đau khổ và quen với cảnh tàn bạo của nhà thống lí.

Về sau: giọt nước mắt cơ cực, bất lực, tuyệt vọng đã đánh thức nỗi đau lắng chìm trong Mị àMị xúc động, đồng cảm + tình thương

à hành động quyết liệt, liều lĩnh: cởi trói cho A Phủ và chạy

=> Niềm khao khát sống đã bùng cháy trong Mị.

- Nguyên nhân của sự việc là do A Phủ để mất bò, bị trói đứng.

- Tâm trạng của Mị trước cảnh A Phủ bị trói

2.2. Nhân vật A Phủ

1. Nêu hoàn cảnh đặc biệt của A Phủ?
2. Số phận và tính cách của A Phủ trong tác phẩm hiện lên như thế nào?

• A Phủ sống mồ côi từ bé.
• Lớn lên:

+ Là một chàng trai phóng khoáng, tự tin, hồn nhiên, yêu đời: nghèo nhưng vẫn đi tìm người yêu

+ Dũng cảm, không chịu nhục: dám đánh A Sử

à Các động từ nhanh, mạnh, dồn dập cho thấy sức mạnh và tính cách của A Phủ

• Lớn lên:

+ Bị đánh trong cuộc xử kiện: mặt mũi xưng, môi và đôi mắt giập chảy máu không kêu mà vẫn quỳ chịu đòn, im như tượng đá

à Phiên xử kiện: sự bi thảm, khổ cực của người dân miền núi, vạch trần bộ mặt của bọn chúa đất à Phiên xử kiện quái gở biến A Phủ trở thành nô lệ, con ở trừ nợ

à Số phận đau khổ, bất hạnh của A Phủ và bản chất, bộ mặt của cha con thống lí Pá Tra

• Khi bị trói:

A Phủ nhai đứt hai vòng dây mây định trốn thoát

• Khi được Mị cắt dây trói:

A Phủ khuỵu xuống rồi lại quật sức vùng lên, chạy

Cuộc đời của A Phủ biểu tượng cho số phận của nhân dân lao động miền núi : cùng chịu áp bức , cùng tháo củi sổ lồng, vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.

Nghệ thuật đặc sắc

1. Tác giả đã khắc hoạ tính cách nhân vật Mị và A Phủ như thế nào?
2. Tác phẩm có lối viết thiên về hiện thực, đời thường, em hãy chứng minh nhận định đó?
3. Hãy nhận xét về giọng điệu của tác phẩm?

Nghệ thuật khắc hoạ tính cách nhân vật Mị và A Phủ sống động và chân thực

Nhân vật Mị được khắc hoạ từ cái nhìn bên trong, nhằm giúp ta khám phá và phát hiện vẻ đẹp ở nhân vật tiềm lực sống của nội tâm

Nhân vật A Phủ được nhìn từ bên ngoài, tạo điểm nhấn về tính cách ở những hành động, giúp ta thấy rõ vẻ đẹp của A Phủ qua sự gan góc, táo bạo, mạnh mẽ.

Lối viết thiên về hiện thực, đời thường

- Phát hiện mới mẻ trong tập quán và phong tục (cướp vợ, trình ma, đánh nhau, xử kiện, óp đồng, đêm tình mùa xuân, trói đứng...).

- Khả năng quan sát tìm tòi đã tạo dựng bối cảnh, tình huống, miêu tả thiên nhiên sống động, đầy chất thơ (cảnh mùa xuân về trên núi cao,...).

- Giọng điệu trữ tình, hấp dẫn và lôi cuốn bằng sự từng trải tinh tế, ngôn ngữ giản dị, phong phú và đầy sáng tạo, mang đậm bản sắc riêng.

3. Tổng kết

NỘI DUNG

Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về những người dân lao đọng vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức, đày đoạ, giam hãm trong cuộc sống tăm tối đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do

NGHỆ THUẬT

Tác phẩm khắc hoạ chân thực những nét riêng biệt về phong tục, tập quán, tính cách và tâm hồn người dân các dân tộc thiểu số bằng một giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, đượm màu sắc và phong vị dân tộc, vừa giàu tính tạo hình vừa giàu chất thơ.

4. Luyện tập

Em hãy nêu giá trị nhân đạo của tác phẩm Vợ chồng A Phủ?

+ Đề cao, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của Mị và A Phủ.

+ Thông cảm, xót thương cho số phận của hai nhân vật.

+ Lên án, tố cáo thế lực phong kiến miền núi đã áp bức, bóc lột người dân nghèo.

+ Trân trọng khát vọng sống của Mị và A Phủ.

+ Chỉ ra lối thoát: tự giải thoát cho mình và đi theo cách mạng.

BÀI VỀ NHÀ

Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về một đôi trai gái người Mông ở miền núi cao Tây Bắc cách đây mấy chục năm. Tuy nhiên , nhiều vấn đề đặt ra từ câu chuyện này không chỉ là chuyện của hôm qua mà còn là chuyện của hôm nay. Em nghĩ gì về điều này?

Trân trọng cảm ơn!