Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Ôn tập phần Làm văn

Chào mừng thầy cô và các bạn

Khởi động

Cho 2 đề văn sau:

1/ Phân tích quan niệm mang tính truyền thống trong tình yêu của Xuân Quỳnh qua bài thơ Sóng.

2/ Viết đoạn văn ( khoảng 200 từ) bày tỏ suy nghĩ về tình yêu của tuổi trẻ hôm nay được rút ra từ bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh.

Em hãy chỉ ra sự khác nhau của 2 đề trên

Khác nhau đó là:

Đề 1 là nghị luận văn học,

Đề 2 là nghị luận xã hội

Ôn tập phần làm văn

Nội dung bài học

• Ôn tập kiến thức chung
• Ôn tập văn nghị luận
• Luyện tập

Phần I: Ôn tập kiến thức chung

1. Các kiểu loại văn bản

2. Cách viết văn bản

Phần II: Ôn tập văn nghị luận

Có thể chia đề tài của văn nghị luận trong nhà trường thành những nhóm nào?

1. Đề tài cơ bản của văn nghị luận trong nhà trường.

Đề tài văn nghị luận

Nghị luận xã hội (các đề tài thuộc lĩnh vực xã hội)

Nghị luận văn học (các đề tài thuộc lĩnh vực văn học)

Điểm chung khi thực hiện hai kiểu đề tài văn nghị luận

- Đều trình bày tư tưởng, quan điểm, nhận xét, đánh giá,… đối với các vấn đề nghị luận.

- Đều sử dụng các luận điểm, luận cứ, các thao tác lập luận có tính thuyết phục.

Điểm khác biệt khi thực hiện hai kiểu đề tài văn nghị luận

Đối với đề tài nghị luận xã hội, người viết cần có vốn sống, vốn hiểu biết thực tế, hiểu biết xã hội phong phú, rộng rãi và sâu sắc.

Đối với đề tài nghị luận văn học, người viết cần có kiến thức văn học, khả năng lí giải các vấn đề văn học, cảm thụ các tác phẩm, hình tượng văn học.

2. Lập luận trong văn nghị luận.
3. Các yếu tố trong lập luận

1. Yêu cầu cơ bản và cách xác định luận cứ cho luận điểm:

+ Lí lẽ phải có cơ sở, phải dựa trên những chân lí, những lí lẽ đã được thừa nhận.

+ Dẫn chứng phải chính xác, tiêu biểu, phù hợp với lí lẽ.

+ Cả lí lẽ và dẫn chứng phải phù hợp với luận điểm, tập trung làm sáng rõ luận điểm.

1. Các lỗi thường gặp khi lập luận và cách khắc phục:

+ Nêu luận điểm không rõ ràng, trùng lặp, không phù hợp với bản chất của vấn đề cần giải quyết.

+ Nêu luận cứ không đầy đủ, thiếu chính xác, thiếu chân thực, trùng lặp hoặc quá rườm rà, không liên quan mật thiết đến luận điểm cần trình bày.

+ Lập luận mâu thuẫn, luận cứ không phù hợp với luận điểm.

1. Các lỗi thường gặp khi lập luận và cách khắc phục:

Các thao tác lập luận cơ bản:

                   + Thao tác lập luận phân tích.

                   + Thao tác lập luận so sánh.

                   + Thao tác lập luận bác bỏ.

                   + Thao tác lập luận bình luận.

Cách tiến hành và sử dụng các thao tác lập luận trong bài nghị luận:
sử dụng một cách tổng hợp các thao tác lập luận.

3. Bố cục trong văn nghị luận.

- Bố cục bài văn nghị luận: Gồm ba phần: mở, thân, kết thống nhất với nhau

Mở bài: thông báo chính xác, ngắn gọn vấn đề nghị luận, hướng người đọc, người nghe vào nội dung cần lập luận

Thân bài: thành phần chính của lập luận, triển khai các luận điểm, vấn đề bằng cách thích hợp

Kết bài: chốt vấn đề, nêu khái quát, làm nổi bật, gợi liên tưởng sâu sắc, rộng hơn.

4. Diễn đạt trong văn nghị luận.

Lựa chọn các từ ngữ chính xác, phù hợp với vấn đề cần nghị luận, tránh dùng từ khẩu ngữ hoặc những từ ngữ sáo rỗng, cầu kì; Kết hợp sử dụng những biện pháp tu từ từ vựng (ẩn dụ, hoán dụ, so sánh,…) và một số từ ngữ mang tính biểu cảm, gợi hình tượng để bộc lộ cảm xúc phù hợp.

Phối hợp một số kiểu câu trong đoạn, trong bài để tránh sự đơn điệu, nặng nề, tạo nên giọng điệu linh hoạt, biểu hiện cảm xúc: câu ngắn, câu dài, câu mở rộng thành phần, câu nhiều tầng bậc,…Sử dụng các biện pháp tu từ cú pháp để tạo nhịp điệu, nhấn mạnh rõ hơn thái độ, cảm xúc: lặp cú pháp, song hành, liệt kê, câu hỏi tu từ,…

Giọng điệu chủ yếu của lời văn nghị luận là trang trọng, nghiêm túc. Các phần trong bài văn có thể thay đổi giọng điệu sao cho thích hợp với nội dung cụ thể: sôi nổi, mạnh mẽ, trầm lắng, hài hước,…

Các lỗi về diễn đạt thường gặp: dùng từ ngữ thiếu chính xác, lặp từ, thừa từ, dùng từ ngữ không đúng phong cách; sử dụng câu đơn điệu, câu sai ngữ pháp; sử dụng giọng điệu không phù hợp với vấn đề nghị luận,…

Phần III: Luyện tập

Đề 1: Đọc truyện cười (SGK trang 183). Theo anh chị Xô – cơ – rát sẽ nói với người khách như thế nào? Hãy bình luận bài học rút ra từ câu chuyện.

Đề 2: Phân tích một đoạn mà anh (chị) thích nhất trong đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

1. a) Tìm hiểu đề:

+ Kiểu bài: nghị luận xã hội (đề 1), nghị luận văn học (đề 2).

+ Thao tác lập luận: cả 2 đề đều vận dụng tổng hợp các thao tác lập luận. Tuy nhiên, đề 1 chủ yếu vận dụng thao tác bình luận; đề 2 chủ yếu vận dụng thao tác phân tích.

Những luận điểm cơ bản cần dự kiến cho bài viết

Với đề 1: Trước hết cần khẳng định câu nói của Xô-cơ-rát với người khách và giải thích tại sao ông lại nói như vậy? Sau đó rút ra bài học từ câu chuyện và bình luận.

Với đề 2: Trước hết cần chọn đoạn thơ để phân tích. Sau đó căn cứ vào nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật của đoạn để chia thành các luận điểm.

Câu 1: Yếu tố nào sau đây không thuộc cấu tạo của lập luận trong văn nghị luận?

a/ Luận điểm

b/ Luận cứ

c/ Luận chứng

d/ Các phương tiện liên kết lập luận.

Câu 2: Dòng nào sau đây nêu không đúng lỗi thường gặp trong văn nghị luận:

a/ Bố cục bài văn nghị luận không logic, thống nhất

b/ Luận cứ không đầy đủ, chính xác, tiêu biểu

c/ Luận điểm không rõ ràng, chính xác

d/Cách lập luận thiếu thuyết phục.

Bài về nhà

1. Đọc lại kiến thức đã học trên lớp
   2. Soạn bài mới: GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC

Trân trọng cảm ơn!