Giáo án điện tử Ngữ văn 12 bài: Ôn tập phần Văn học (tập 2)

Chào mừng thầy cô và các bạn!

Khởi động

Những hình ảnh sau đây gợi đến tên tác phẩm, tác giả nào?

Sóng – Xuân Quỳnh

Những hình ảnh sau đây gợi đến tên tác phẩm, tác giả nào?

Người lái đò sông Đà – Nguyễn Tuân

Ôn tập phần văn học

Nội dung bài học

• Văn học Việt Nam
• Văn học nước ngoài
• Luyện tập

Phần I: Văn học Việt Nam

1. Những phát hiện khác nhau về số phận và cảnh ngộ của người dân lao động trong các tác phẩm Vợ nhặt (Kim Lân) và Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài). Phân tích nét đặc sắc trong tư tưởng nhân đạo của mỗi tác phẩm.

Mỗi nhóm thảo luận trong 5 phút và hoàn thành bảng thông tin dưới đây:

1. Vợ nhặt (Kim Lân) và Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài)

2. Các tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi đều viết về chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Hãy so sánh để làm rõ những khám phá, sáng tạo riêng của từng tác phẩm trong việc thể hiện chủ đề chung đó.

2. Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi

Gợi ý

Cần so sánh trên một số phương diện tập trung thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng:

+ Lòng yêu nước, căm thù giặc.

+ Tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất chống kẻ thù xâm lược.

+ Đời sống tâm hồn, tình cảm cao đẹp.

  + Những nét đặc sắc về nghệ thuật thể hiện: nghệ thuật kể chuyện, nghệ thuật xây dựng nhân vật, nghệ thuật xây dựng hình tượng và những chi tiết nghệ thuật giàu ý nghĩa,...

3. Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu)

Quan niệm nghệ thuật của tác giả được gửi gắm qua truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa?

Cuộc sống có những nghịch lí mà con người buộc phải chấp nhận, "sống chung" với nó.

Muốn con người thoát ra khỏi cảnh đau khổ, tăm tối, man rợ cần có những giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là thiện chí hoặc các lí thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tiễn.

Nhan đề Chiếc thuyền ngoài xa

Gợi ý về khoảng cách, về cự li nhìn ngắm đời sống mà người nghệ sĩ cần coi trọng. Khi quan sát từ "ngoài xa", người nghệ sĩ sẽ không thể thấy hết những mảng tối, những góc khuất.

Chủ nghĩa nhân đạo trong nghệ thuật không thể xa lạ với số phận cụ thể của con người

Nghệ thuật mà không vì cuộc sống con người thì nghệ thuật phỏng có ích gì.

Người nghệ sĩ khi thực sự sống với cuộc sống, thực sự hiểu con người thì mới có những sáng tạo nghệ thuật có giá trị đích thực góp phần cải tạo cuộc sống.

4. Phân tích đoạn trích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ để làm rõ sự chiến thắng của lương tâm, đạo đức đối với bản năng của con người.
5. Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ

Gợi ý

1. Phân tích hoàn cảnh trớ trêu của Hồn Trương Ba qua độc thoại nội tâm, đối thoại với các nhân vật đặc biệt là đối thoại với xác anh hàng thịt.

2) Phân tích thái độ, tâm trạng của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Đế Thích và quyết định cuối cùng của Hồn Trương Ba để rút ra chủ đề, ý nghĩa tư tưởng của đoạn trích nói riêng và vở kịch nói chung.

3) Tổng hợp những điều đã phân tích, đánh giá chiều sâu triết lí và ý nghĩa tư tưởng của vở kịch: sự chiến thắng của lương tâm, đạo đức đối với bản năng của con người.

Phần II: Văn học nước ngoài

1. Ý nghĩa tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khốp.
2. Số phận con người của Sô-lô-khốp
3. Ý nghĩa tư tưởng

Số phận con người đã khiến ta suy nghĩ nhiều hơn đến số phận của từng con người cụ thể sau chiến tranh.

Khẳng định một cách viết mới về chiến tranh: không né tránh mất mát, không say với chiến thắng mà biết cảm nhận chia sẻ những đau khổ tột cùng của con người sau chiến tranh.

Từ đó mà tin yêu hơn đối với con người. Số phận con người khẳng định sức mạnh của lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm, nghị lực con người.

Nâng đỡ con người vượt lên số phận

Đặc sắc nghệ thuật
Số phận con người có sức rung cảm vô hạn của chất trữ tình sâu lắng. Nhà văn đã sáng tạo ra hình thức tự sự độc đáo, sự xen kẽ nhịp nhàng giọng điệu của người kể chuyện (tác giả và nhân vật chính). Sự hoà quyện chặt chẽ chất trữ tình của tác giả và chất trữ tình của nhân vật đã mở rộng, tăng cường đến tối đa cảm xúc nghĩ suy và những liên tưởng phong phú cho người đọc.

Trong truyện ngắn Thuốc, Lỗ Tấn phê phán căn bệnh gì của người Trung Quốc đầu thế kỉ XX? Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm?

Lỗ Tấn phê phán những căn bệnh của người Trung Quốc đầu thế kỉ XX:

- Bệnh u mê lạc hậu của người dân.

- Bệnh xa rời quần chúng của những người cách mạng tiên phong.

Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm:

- Cốt truyện đơn giản nhưng hàm súc.

- Các chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trựng. Đặc biệt là hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu, hình ảnh con đường, hình ảnh vòng hoa trên mộ Hạ Du,...
- Không gian, thời gian của truyện là một tín hiệu nghệ thuật có ý nghĩa .

3. Ông già và biển cả của Hê-ming-uê?

Ý nghĩa biểu tượng trong đoạn trích Ông già và biển cả của Hê-ming-uê

+ Ông lão và con cá kiếm. Hai hình tượng mang một vẻ đẹp song song tương đồng trong một tình huống căng thẳng đối lập.

+ Ông lão tượng trưng cho vẻ đẹp của con người trong việc theo đuổi ước mơ giản dị nhưng rất to lớn của đời mình.

+ Con cá kiếm là đại diện cho tính chất kiêu hùng vĩ đại của tự nhiên.

Ý nghĩa biểu tượng trong đoạn trích Ông già và biển cả của Hê-ming-uê

Trong mối quan hệ phức tạp của thiên nhiên với con người không phải lúc nào thiên nhiên cũng là kẻ thù. Con người và thiên nhiên có thể vừa là bạn vừa là đối thủ. Con cá kiếm là biểu tượng của ước mơ vừa bình thường giản dị nhưng đồng thời cũng rất khác thường, cao cả mà con người ít nhất từng theo đuổi một lần trong đời.

Phần III: Luyện tập

Câu hỏi 1: Chi tiết nào sau đây về tiểu sử Nguyễn Thi là chưa chính xác?

1. Tên khai sinh là Nguyễn Hòang Ca, sinh 1928, quê ở Nam Định.
2. Tác phẩm chính: Dòng kinh quê hương, Những sự tích ở đất thép…(bút kí); Khi mẹ vắng nhà, Những đứa con trong gia đình…(truyện ngắn); Người mẹ cầm súng, Ước mơ của đất, Ở xã Trung Nghĩa (tiểu thuyết)…
3. Nguyễn Thi được coi là nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ác liệt.
4. Đã hi sinh trong khi tham gia chống chiến tranh phá họai miền Bắc của đế quốc Mĩ.

Câu hỏi 2: Vì sao Nguyễn Thi đặc biệt gắn bó và viết nhiều về Nam Bộ?

1. Ông sinh ra lớn lên, gắn bó suốt đời với con người, cảnh vật Nam Bộ.
2. Tuy Nam Bộ không phải quê hương nhưng tuổi thơ và tuổi trẻ của Nguyễn Thi gắn bó sâu nặng với mảnh đất Nam Bộ.
3. Nam Bộ là mảnh đất lưu giữ mối tình đầu của Nguyễn Thi.
4. Từ thuở nhỏ được đọc “Đất rừng phương Nam” của Đòan Giỏi, Nam Bộ đã in đậm trong kí ức của Nguyễn Thi.  

Câu hỏi 3: Sáng tác của Nguyễn Minh Châu có những
thiên hướng nào?
a. Trữ tình lãng mạn.

1. Cảm hứng thế sự.
2. Giai đọan đầu là cảm hứng thế sự, giai đọan sau thiên về trữ tình lãng mạn.
   d. Giai đọan đầu là trữ tình lãng mạn, giai đọan sau chuyển sang cảm hứng thế sự.

Câu hỏi 4: Truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” được kể theo cách nào?

1. Nhà văn cho nhân vật Phùng – người phóng viên kể lại câu chuyện.
2. Nhà văn đứng ngoài câu chuyện kể lại.
3. Nhà văn cho nhân vật chú bé Phác kể lại câu chuyện.
4. Nhà văn cho nhân vật Đẩu – vị chánh án tòa kể lại câu chuyện

BÀI VỀ NHÀ

Đọc lại toàn bộ phần Hướng dẫn học bài của các tác phẩm đã học.

-Trả lời các câu hỏi trong SGK

- Chuẩn bị bài kiểm tra HK2.

Trân trọng cảm ơn!