Giáo án hóa học 10 cánh diều bài 1: Nhập môn hóa học

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV sử dụng kĩ thuật công não, yêu cầu HS nêu những điều em đã biết về các lĩnh vực chủ yếu của KHTN; đối tượng của từng lĩnh vực.

            a,                     b,                   c,

                 d,                                e,

- GV yêu cầu HS quan sát các hình trên ghép các hình ảnh thích hợp chỉ đối tượng nghiên cứu của các lĩnh vực KHTN.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi mở đầu “Nội dung nào dưới đây thuộc đối tượng nghiên cứu của hóa học?”

1) Sự hình thành hệ mặt trời.

2) Cấu tạo của chất.

3) Quá trình phát triển của loài người.

4) Tốc độ của ánh sáng trong chân không.

- HS làm việc cá nhân, đọc thông tin SGK, tiếp tục trả lời các câu hỏi sau:

(1) Hóa học nghiên cứu cụ thể những nội dung gì?

(2) Đặc điểm của hóa học là gì?

(3) Hóa học có mấy nhánh nghiên cứu chính?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức.

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét kết quả, thái độ làm việc.

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

- GV nhận xét, đánh giá và dẫn dắt vào bài: Môn hóa học là một phần nằm trong môn KHTN cấp THCS, sang đến THPT ta đi nghiên cứu chuyên sâu hơn thành một môn riêng rẽ. Trước tiên chúng ta cùng học bài mở đầu: Bài 1. Nhập môn hóa học.

- Các lĩnh vực chủ yếu và đối tượng nghiên cứu của KHTN:

1. Sinh học nghiên cứu các sinh vật và sự sống trên Trái Đất.

2. Thiên văn học nghiên cứu về vũ trụ

3. Hóa học nghiên cứu về sự biến đổi của chất

4. Khoa học Trái Đất nghiên cứu về Trái Đất.

5. Vật lí nghiên cứu về vật chất, năng lượng và sự vận động của chúng.

- Đáp án ghép hình ảnh chỉ đối tượng nghiên cứu vào các lĩnh vực nghiên cứu của KHTN

1 – e      2 – a      3 – d

4 – b       5 – c

- Trả lời câu hỏi mở đầu:

Nội dung “2) Cấu tạo chất” thuộc đối tượng nghiên cứu của hóa học.

- (1) Hóa học nghiên cứu về thành phần, cấu trúc, tính chất, sự biến đổi của các đoen chất, hợp chất và năng lượng đi kèm những quá trình biến đổi đó.

- (2) Hóa học có đặc điểm là kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, là cầu nối giữa các ngành khoa học tự nhiên khác như vật lí, sinh học, y dược, môi trường, địa chất học.

- (3) Hóa học gồm có 5 nhánh chính:

·        Hóa lí thuyết và hóa lí

·        Hóa vô cơ

·        Hóa hữu cơ

·        Hóa phân tích

·        Hóa sinh

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV chia lớp thành 4 – 5 nhóm, yêu cầu các nhóm HS đọc thông tin trong sgk, thảo luận và trả lời các câu hỏi sau:

(1) Đối tượng nghiên cứu của hóa học là chất và sự biến đổi chất, vậy những câu hỏi nghiên cứu cần được hóa học trả lời cho nội dung này là gì?

(2) Hiểu biết về cấu tạo hóa học có vai trò như thế nào trong nghiên cứu hóa học? Lấy ví dụ minh họa.

(3) Trả lời các các câu hỏi 1, 2, 3 sgk trang 6

- GV yêu cầu HS nhận xét: Điều gì quyết định tính chất của chất.

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi trả lời câu hỏi vận dụng 1 sgk trang 7 và nhận xét đối tượng nghiên cứu là “sự biến đổi chất” và vai trò của đối tượng này.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức.

- HS suy nghĩ trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, phần thuyết trình thái độ làm việc.

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Đối tượng nghiên cứu của hóa học.

+ Những câu hỏi nghiên cứu cần được hóa học trả lời là:

- Nguyên tử có cấu tạo như thế nào?

- Bản chất của liên kết hóa học là gì? Có những loại liên kết nào?

- Cấu tạo có quyết định đến tính chất của chất hay không?

- Các chất phản ứng với nhau theo quy luật nào để tạo ra chất mới mong muốn?

- Phản ứng xảy ra ở điều kiện nào?

- Tốc độ phản ứng thay đổi ra sao

…

+ Các phân tử hợp chất hữu cơ có cùng công thức phân tử nhưng khác công thức cấu tạo thì chúng sẽ có những tính chất vật kí và tính chất hóa học khác nhau,

VD: Cùng công thức phân tử C₂H₆O, nhưng ethanol (C₂H₅-OH) hóa hơi ở 78,4 độ C và tác dụng được với Na; Trong khi dimethyl ether (CH₃-O-CH₃) hóa hơi ở ngay nhiệt độ thấp, -24 độ C và không tác dụng với Na.

1. Chất

(3)

- Trả lời câu hỏi 1 sgk trang 6:

·        Muối ăn (NaCl): được tạo nên từ nguyên tử nguyên tố Na và Cl

·        Nước (H₂O): được tạo nên từ nguyên tử nguyên tố H và O

·        FeO: được tạo nên từ nguyên tố Fe và O

- Trả lời câu hỏi 2 sgk trang 7:

·        NaCl: liên kết ion.

·        H₂O: Liên kết cộng hóa trị phân cực.

- Trả lời câu hỏi 3 sgk trang 7:

·        Kim cương cứng và rắn, lấp lánh không dẫn điện.

·        Than chì mềm hơn, dễ bị bẻ vụn, đốt cháy, có tính dẫn điện.

=> Cấu tạo quyết định đến tính chất (vật lí và hóa học) của chất.

2. Sự biến đổi của chất.

- Trả lời câu vận dụng 1 sgk trang 7:

Phản ứng quang hợp: thực vật gây ra một phản ứng hóa học gọi là quang hợp nhằm chuyển Cacbon dioxit và nước thành dinh dưỡng và oxy.

6CO₂ + 6H₂O + ánh sáng → C₆H₁₂O₆ + 6O₂

Sự cháy: ví dụ phản ứng cháy của propan, hình thành trong vỉ nướng ga và một số lò sưởi.

C₃H₆ + 5O₂ → 4H₂O +3CO₂ + năng lượng

=> Hóa học nghiên cứu về các phản ứng xảy ra trong tự nhiên, chẳng hạn như trong khí quyển, trong nguồn nước, trong cơ thể động vật và thực vật cũng như trong sản xuất hóa học… nhằm phục vụ mục đích của con người.