Giáo án Tin học 9 Chân trời bài 6A: Tổ chức dữ liệu cho dự án quản lí tài chính gia đình

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giới thiệu dự án Quản lí tài chính gia đình: Quản lí tài chính là bài toán thường gặp của mọi tổ chức, cá nhân. Quản lí tài chính tốt giúp xây dựng kế hoạch thu, chi phù hợp, chủ động hơn trong cuộc sống và dự phòng cho những tình huống phát sinh. Chủ đề này gồm các Bài từ 6A đến 10A, chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện dự án Quản lí tài chính gia đình.  

- GV chia lớp thành các nhóm để thực hiện dự án, mỗi nhóm 4 - 6 HS.

- GV yêu cầu các nhóm HS đọc thông tin mục 1, quan sát Bảng 1 và xác định:

+ Mục tiêu của bài toán là gì?

+ Nêu các nhiệm vụ chính của dự án.

- GV yêu cầu các nhóm thực hiện hoạt động Làm tr.27 SGK:

Nêu những công việc quản lí thu, chi của gia đình em mà phần mềm bảng tính có thể hỗ trợ giải quyết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc hiểu mục 1 và quan sát Bảng 1 SGK tr.26 - 27, thảo luận nhóm thực hiện nhiệm vụ được giao.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1 - 2 nhóm xung phong trình bày kết quả thảo luận.

Hoạt động Làm tr.27 SGK:

Công việc quản lí thu, chi của gia đình em mà phần mềm bảng tính có thể hỗ trợ giải quyết: cập nhật, lưu trữ, lọc, thống kê, tổng hợp các khoản thu, chi; đối chiếu thu, chi,...

- Các HS khác nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chốt kiến thức theo phần Ghi nhớ SGK tr.27.

Phần mềm bảng tính có thể hỗ trợ giải quyết các công việc trong quản lí thu, chi như: cập nhật, lưu trữ, lọc, sắp xếp, thống kê, tổng hợp các khoản thu, chi; đối chiếu thu, chi,...

- GV chuyển sang hoạt động thực hành: Nội dung tiếp theo chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện Nhiệm vụ 1. Xác định các khoản thu, chi; xây dựng cấu trúc các bảng lưu trữ dữ liệu thu, chi; sử dụng công cụ Data Validation để hỗ trợ nhập, kiểm soát dữ liệu.

1. Dự án quản lí tài chính gia đình

* Hoạt động đọc và quan sát

Dự án Quản lí tài chính gia đình gồm các nội dung dưới đây:

- Mục tiêu: Tạo bảng tính điện tử để lưu trữ, xử lí dữ liệu các khoản thu, chi và hỗ trợ cân đối thu, chi.

- Nhiệm vụ: Các nhiệm vụ chính của dự án

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Nhiệm vụ 1. Tổ chức dữ liệu

- GV yêu cầu HS hoạt động độc lập, đọc hiểu thông tin mục 2a, quan sát Hình 1 và trả lời câu hỏi hoạt động Làm tr.27 SGK:

Hãy liệt kê các khoản thu, chi thực tế của gia đình em.

- GV yêu cầu các nhóm HS thảo luận, thống nhất ý kiến và lập cấu trúc trang tính Thu, Chi. 

* Nhiệm vụ 2. Sử dụng công cụ Data Validation hỗ trợ nhập dữ liệu

- GV yêu cầu các nhóm HS đọc hiểu thông tin mục 2b, quan sát các Hình 2 – 3 tr.27 - 29 SGK để hình thành kiến thức về công cụ Data Validation.

- GV hướng dẫn thao tác sử dụng công cụ Data Validation trên máy tính và máy chiếu cho HS quan sát.

- GV yêu cầu các nhóm thực hành thao tác sử dụng công cụ Data Validation (nếu thực hành trên phòng máy tính).

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Việc sử dụng công cụ Data Validation trong phần mềm bảng tính mang lại lợi ích gì?

- GV yêu cầu nhóm HS thảo luận trả lời câu hỏi trong hoạt động Làm tr.29 - 30 SGK:

1. Ở Hình 3, tên các khoản thu trong khối ô tính F2:F6 và tên các khoản thu trong danh sách mở ra (khi nháy chuột vào nút bên phải ô tính B3) giống nhau hay khác nhau? Tại sao?

2. Sau khi sử dụng công cụ Data Validation hỗ trợ nhập dữ liệu cho các cột Ngày, Khoản thu như trên, để Excel không báo lỗi thì dữ liệu nhập vào mỗi cột này cần đảm bảo điều kiện gì?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin mục 2a, quan sát Hình 1 và thực hiện nhiệm vụ 1.

- Nhóm HS quan sát hướng dẫn của GV, thực hành (nếu có) và thảo luận trả lời câu hỏi trong nhiệm vụ 2.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

* Nhiệm vụ 1:

- GV mời 1 - 2 nhóm đại diện trình bày kết quả thảo luận.

Hoạt động Làm tr.27 SGK:

+ Danh sách khoản thu: Lương, làm thêm giờ, thưởng,...

+ Danh sách khoản chi: Ăn, học tập, di chuyển, y tế, sinh hoạt,...

- HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

* Nhiệm vụ 2:

- GV mời đại diện 1 - 2 nhóm lên thực hành thao tác sử dụng công cụ Data Validation. 

- Nhóm HS xung phong trả lời câu hỏi.

Hoạt động Làm tr.29 SGK:

1. Tên các khoản thu trong khối ô tính F2:F6 và tên các khoản thu trong danh sách khi mở ra giống nhau vì cột Khoản thu đã được thiết lập định sẵn trong khối ô tính F2:F6.

2. Sau khi sử dụng công cụ Data Validation hỗ trợ nhập dữ liệu cho các cột Ngày, Khoản thu như trên, để Excel không báo lỗi thì dữ liệu nhập vào phải đảm bảo điều kiện nằm trong phạm vi đã được thiết lập.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận. 

- GV chuyển sang hoạt động luyện tập.

2. Tổ chức dữ liệu và công cụ hỗ trợ nhập dữ liệu Data Validation

a) Tổ chức dữ liệu

* Hoạt động đọc và quan sát: 

Hình 1a. Trang tính Thu

Hình 1b. Trang tính Chi

Hình 1. Cấu trúc của trang tính Thu, Chi

b) Sử dụng công cụ Data Validation hỗ trợ nhập dữ liệu

* Hoạt động đọc và quan sát

Nhập dữ liệu theo danh sách định sẵn

- Các bước sử dụng công cụ Data Validation để hỗ trợ nhập, kiểm soát dữ liệu:

1. Chọn khối ô tính cần nhập.

2. Chọn nút lệnh trong dải lệnh Data. Cửa sổ Data Validation mở ra.

Hình 2a. Chọn khối ô tính cần nhập dữ liệu và chọn công cụ Data Validation

3. Nháy chuột vào nút lệnh rồi chọn List trong danh sách mở ra.

4. Chọn Ignore blank, In-cell dropdown.

5. Chọn nút lệnh .

6. Chọn danh sách, rồi gõ phím Enter.

7. Chọn OK.

Hình 2b. Xác định danh sách khoản thu

Hình 2. Sử dụng công cụ Data Validation hỗ trợ nhập dữ liệu ở cột Khoản thu

 → Kết quả, tại trang tính Thu ta có thể nhập dữ liệu cho cột Khoản thu bằng cách chọn danh sách tên khoản thu định sẵn.

Hình 3. Nhập tên khoản thu cho ô tính B3 bằng cách chọn trong danh sách

Lưu ý: Nếu gõ tên khoản thu bằng bàn phím, Excel sẽ báo lỗi khi dữ liệu nhập vào ô tính ở cột Khoản thu không trùng với một trong các tên khoản thu có trong danh sách.

Thiết lập phạm vi dữ liệu nhập vào ô tính

Các bước thiết lập phạm vi dữ liệu nhập vào ô tính: Chọn nút lệnh trong dải lệnh Data để mở cửa sổ Data Validation: 

1. Nháy chuột vào nút lệnh trong Allow  rồi chọn kiểu dữ liệu hoặc giá trị dữ liệu.

2. Nháy chuột vào nút lệnh trong Data rồi thiết lập phạm vi dữ liệu nhập vào ô tính.

3. Chọn OK.

Hình 4. Thiết lập phạm vi dữ liệu nhập vào cột Ngày

Lưu ý: 

- Sau khi thiết lập, Excel sẽ báo lỗi nếu vào cột Ngày ngoài phạm vi đã được thiết lập.

- Trong Excel, để có thể nhập dữ liệu kiểu ngày theo định dạng ngày/tháng/năm, cần thực hiện thay đổi định dạng dữ liệu.

Lợi ích khi sử dụng công cụ Data Validation

- Nhập dữ liệu nhanh hơn.

- Đảm bảo tính thống nhất của dữ liệu.

- Tự động kiểm soát dữ liệu, tránh những dữ liệu ngoài phạm vi, không phù hợp được nhập vào ô tính.

- Thuận lợi cho việc thống kê, lọc dữ liệu.

*Hoạt động ghi nhớ

- Công cụ Data Validation giúp việc nhập dữ liệu nhanh, chính xác hơn và đảm bảo sự thống nhất, tránh dữ liệu không phù hợp được nhập vào ô tính, từ đó tạo thuận lợi cho việc thống kê, lọc dữ liệu.