Giáo án và PPT Ngữ văn 10 cánh diều Bài 6: Giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện

NÓI VÀ NGHE: GIỚI THIỆU, ĐÁNH GIÁ VỀ MỘT TÁC PHẨM TRUYỆN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS suy nghĩ và trả lời: Em đã bao giờ thuyết trình về một vấn đề, một tác phẩm văn học chưa? Kinh nghiệm mà em rút ra được sau lần thuyết trình đó là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu các yêu cầu đối với giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện là gì?
• Để giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện, em cần chú ý những gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Yêu cầu đối khi giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện

- Giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện là nêu lên ý kiến phân tích, nhận xét của mình về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện. Cũng như viết, việc thuyết trình để giới thiệu và đánh giá về một tác phẩm truyện có thể tập trung vào một phương diện hoặc vấn đề nổi bật nào đó.

- Để giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện, các em cần chú ý:

+ Đọc lại truyện; tìm hiểu, ghi nhớ các thông tin về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm; tóm tắt truyện, nắm vững các điểm đặc sắc về hình thức và nội dung của truyện.

+ Xem lại dàn ý đã thực hiện ở phần Viết, suy nghĩ kĩ để bổ sung ý mới so với bài đã viết (nếu có), điều chỉnh dàn ý cho phù hợp với yêu cầu của việc thuyết trình.

Hoạt động 2: Chuẩn bị bài nói

- GV hướng dẫn đề HS lựa chọn đề theo các câu hỏi gợi ý sau:

+ Bài nói nhằm mục đích gì? 

+ Đối tượng người nghe mà các em muốn hướng đến là ai?

+ Lựa chọn không gian để thực hiện bài nói?

+ Dự kiến thời gian trình bày bài nói trong bao nhiêu phút?

+ Dự kiến hình thức trình bày bài nói: trình bày theo kiểu thuyết trình truyền thống hay kết hợp với trình chiếu slide, hình ảnh, video,…?

+ Em có dự kiến trước về giọng nói, điệu bộ, cử chỉ, nét mặt,… cho phù hợp với bài nói hay không?

Sản phẩm dự kiến:

Bài tập: Chọn và thực hiện một trong các đề sau:

(1) Giới thiệu, đánh giá nghệ thuật xây dựng tính cách các nhân vật Trương Phi và Quan Công trong đoạn trích “Hồi trống cổ Thành ” (“Tam quốc diễn nghĩa ” - La Quán Trung).

(2) Giới thiệu, đánh giá về nhân vật dì Mây trong truyện “Người ở bến sông Châu ” của Sương Nguyệt Minh.

* Chuẩn bị

+ Giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện cho người khác hiểu, đồng cảm với quan điểm, ý kiến của mình.

+ Thể hiện được sự hiểu biết, cảm xúc của bản thân về tác phẩm.

+ Người nghe: thầy cô, bạn bè, những người quan tâm đến vấn đề mình đang trình bày,…

+ Không gian trình bày bài nói: lớp học.

+ Thời gian nói: 5 – 7 phút.

+ Hình thức trình bày: thuyết trình truyền thống. (hoặc kết hợp với powerpoint, video, tranh ảnh nếu như học sinh đã chuẩn bị trước)

+ Dự kiến trước giọng nói, điệu bộ, cử chỉ, nét mặt,… phù hợp với nội dung nói.

* Tìm ý

* Lập dàn ý:

-Mở đầu: Giới thiệu về vấn đề thuyết trình: nhân vật dì Mây trong truyện “Người ở bến sông Châu” của Sương Nguyệt Minh.

- Nội dung chính: Thuyết trình tuần tự nội dung một cách hợp lí:

-Giới thiệu khái quát về tác giả Sương Nguyệt Minh và truyện “Người ở bến sông Châu”.

- Tóm tắt ngắn gọn truyện “Người ở bến sông Châu”

- Giới thiệu, đánh giá về nhân vật dì Mây trước, trong và sau chiến tranh:

+ Trước chiến tranh: là một cô gái trẻ, đẹp nhất làng; có tình yêu trong sáng, sắt son dành cho San.

+ Trong chiến tranh: một lòng chung thủy, thương nhớ người yêu; trở thành một nữ quân y kiên cường, dũng cảm, sẵn sàng hi sinh thân mình để bảo vệ, chở che cho đồng đội.

+ Sau chiến tranh: Trở về làng với những nỗi đau cả về thể xác lẫn tinh thần: Mất một chân, đi nạng gỗ, mái tóc xơ, rụng; chứng kiến người yêu đi lấy vợ, giấu nỗi đau vào sâu thẳm tâm hồn,… nhưng ở nhân vật dì Mây vẫn toát lên những phẩm chất đáng trân quý:

• Một người phụ nữ chung thủy, bao dung, vị tha, giàu đức hi sinh.

• Nghị lực phi thường vươn lên trong cuộc sống “tàn nhưng không phế” vẫn góp sức xây dựng quê hương.

• Giàu lòng yêu thương, khát vọng thầm kín.

- Dì Mây là một nhân vật có đời sống nội tâm phong phú, nhiều cảm xúc, suy tư.

- Đánh giá về nghệ thuật xây dựng nhân vật dì Mây của tác giả:

+Miêu tả tâm lí

+Sử dụng điểm nhìn

+Xây dựng chi tiết, hình ảnh: tiếng khóc nức nở sau khi giúp cô Thanh sinh con; tiếng hát ru,… 

- Kết thúc: Bộc lộ suy nghĩ, cảm xúc của mình về nhân vật; điều muốn nhắn nhủ đến người nghe sau khi đọc tác phẩm.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện là?

A. Dùng ngôn ngữ viết để giới thiệu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện.

B. Dùng ngôn ngữ nói để giới thiệu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện.

C. Dùng ngôn ngữ kí hiệu để giới thiệu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện.

D. Dùng ngôn ngữ tượng hình để giới thiệu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện.

Câu 2. Ý nào sau đây không đúng khi nói về đặc điểm của bài giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện:

A. Phải giới thiệu, nhận định về nghệ thuật của một tác phẩm truyện cụ thể.

B. Phải giới thiệu, nhận định về nội dung của một tác phẩm truyện cụ thể.

C. Không được bình luận, đánh giá tác phẩm truyện bằng quan điểm của bản thân.

D. Bài giới thiệu cần có bố cục mạch lạc, làm nổi bật được nội dung thuyết trình.

Câu 3. Đâu không phải là yêu cầu khi giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện?

A. Nêu được tên truyện, tên tác giả.

B. Khái quát được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

C. Nêu được các luận điểm rõ ràng.

D. Không được sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ vào bài nói.

Câu 4. Đâu là thứ tự đúng cho quy trình chuẩn bị nói của bài giới thiệu , đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện?

A. Tìm ý và sắp xếp ý -> Xác định từ ngữ then chốt  -> Lựa chọn đề tài.

B. Lựa chọn đề tài -> Tìm ý và sắp xếp ý -> Xác định từ ngữ then chốt.

C. Lựa chọn đề tài -> Xác định từ ngữ then chốt  -> Tìm ý và sắp xếp ý.

D. Tìm ý và sắp xếp ý -> Lựa chọn đề tài -> Xác định từ ngữ then chốt

Câu 5. Phần nào sau đây không thuộc nhiệm vụ của người nghe khi lắng nghe người khác giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện?

A. Chú ý lắng nghe bài nói.

B. Nghe trên tinh thần chuẩn bị đưa ra các quan điểm của mình để đối thoại với người nói.

C. Trao đổi với người nói về những điểm mà mình chưa đồng tình.

D. Tóm tắt lại nội dung chính của bài nói, đưa ra một số ý tưởng mở rộng.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Từ nội dung bài nói mà các em vừa trình bày ở trên các em hãy suy nghĩ thêm về trách nhiệm của bản thân mình về việc tiếp bước các thế hệ cha anh đi trước trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời đại mới cũng như góp phần công sức nhỏ bé của mình vào hàn gắn những vết thương chiến tranh?